Harry Harrison SKLEP Z ZABAWKAMI Poniewa� w t�umie by�o niewielu doros�ych, a pu�kownik Biff Hawton mierzy� ponad sze�� st�p, dobrze widzia� ka�dy szczeg� pokazu. Dzieci, podobnie zreszt� jak i wi�kszo�� rodzic�w, szeroko otwiera�y zdziwione oczy, on jednak nie dawa� si� nabra� tak �atwo. Przystan�� tylko po to, by wy�ledzi�, jaka to sztuczka wprawia zabawk� w ruch. � Wszystko zosta�o wyja�nione w instrukcji � powiedzia� demonstrator, pokazuj�c wysoko jaskraw� broszurk� otwart� na diagramie w czterech kolorach. � Wszyscy wiecie, jak magnes przyci�ga r�ne rzeczy i got�w jestem si� za�o�y�, i� wiecie tak�e, �e Ziemia jest jednym wielkim magnesem. Dzi�ki temu w�a�nie ig�y kompas�w wskazuj� zawsze p�noc. Ot� Cudowny Atomowy Falowiec Kosmiczny wykorzystuje te niewidoczne fale, kt�re nawet teraz nas przenikaj�. To magnetyczne fale Ziemi. Atomowy Falowiec porusza si� na nich tak, jak statek �egluje po falach oceanu. Teraz prosz� popatrze� Wszystkie oczy zwr�cone by�y na niego, gdy po�o�y� model rakiety na stole i cofn�� si� o krok. Model wykonany by� z t�oczonej blachy i zdawa� si� r�wnie zdolny do lotu, jak puszka szynki, kt�r� zreszt� nachalnie przypomina�. �adne skrzyd�a, �mig�a czy dysze nie wystawa�y ponad polakierowan� powierzchni�. Ca�o�� spoczywa�a na trzech gumowych k�kach, spod spodu za� wychodzi�y dwa cienkie zwoje izolowanego drutu w bia�ym kolorze, biegn�cego nast�pnie po czarnym stole do pude�eczka, kt�re m�czyzna trzyma� w r�ku. Urz�dzenie do zdalnego sterowania wyposa�one by�o jedynie w lampk� i prze��cznik. � Przekr�cam kontakt, posy�aj�c pr�d do receptor�w fal � powiedzia�. W��cznik pstrykn��, a �wiate�ko zacz�o mruga� rytmicznie. Demonstrator zacz�� powoli przekr�ca� ga�k� dalej. � Z generatorem fal nale�y post�powa� ostro�nie, mamy bowiem do czynienia z si�ami ca�ej kuli ziemskiej� Zgodne aaaa przebieg�o przez t�umek, gdy Atomowy Falowiec Kosmiczny drgn��, a potem uni�s� si� w powietrze. Prezenter cofn�� si�, a zabawka wzlecia�a jeszcze wy�ej, ko�ysz�c si� lekko na niewidocznych falach pola magnetycznego. M�czyzna r�wnie powoli wy��czy� pr�d i model osiad� z powrotem na stole. � Tylko siedemna�cie dolar�w i dziewi��dziesi�t pi�� cent�w � powiedzia� m�ody cz�owiek, stawiaj�c na stole du�� kartk� z cen�. � Za ca�y zestaw Atomowego Falowca z urz�dzeniem do zdalnego sterowania, bateri� i instrukcj� Na widok kartki t�um zacz�� si� rozchodzi� ha�a�liwie, a dzieci pobieg�y ogl�da� je�d��ce akurat modele poci�g�w. S�owa sprzedawcy zgin�y w ha�asie, zamilk� zatem z ponur� min�. Od�o�y� pude�ko, ziewn�� i przysiad� na brzegu sto�u. Jedynie pu�kownik Hawton nie ruszy� si� z miejsca. � Czy m�g�by mi pan powiedzie�, jak to dzia�a? � spyta�, podchodz�c do sto�u. M�czyzna rozchmurzy� si� i wzi�� do r�ki jedn� z zabawek. � Je�li spojrzy pan tutaj� � otworzy� ruchom� g�r� rakiety � �zobaczy pan zwoje receptor�w fal kosmicznych rozmieszczone na obu ko�cach statku. � Wskaza� o��wkiem osobliwe, plastikowe cz�ci o calowej mniej wi�cej �rednicy, owini�te parokrotnie do�� niedbale miedzianym drutem. Poza nimi wn�trze modelu by�o puste. Zwoje by�y po��czone ze sob�, inny za� jeszcze przew�d prowadzi� przez dziur� w pod�odze pojazdu do pude�ka ze sterownikami. Biff Hawton spojrza� krytycznie najpierw na zabawk�, potem na m�odego cz�owieka, kt�ry jednak ca�kowicie zignorowa� �w wyraz niedowierzania. � Wewn�trz tego pude�ka jest bateria � powiedzia� m�odzieniec, otwieraj�c je i pokazuj�c zwyk�� bateryjk� do latarki. � Pr�d p�ynie przez wy��cznik i �wiate�ko do generatora fal� � Rozumiem z pa�skich s��w � przerwa� mu Biff � �e pr�d z tej bateryjki za pi�tna�cie cent�w p�ynie najpierw do tego tandetnego reostatu, potem do b�d�cych wy��cznie dekoracj� cewek w modelu i nic, absolutnie nic z tego nie wynika. A teraz prosz� mi zdradzi�, na jakiej w�a�ciwie zasadzie to lata. Je�li mam wyrzuci� osiemna�cie dolc�w na kawa� blachy wart co najwy�ej sze��, to musz� przynajmniej wiedzie�, co kupuj�. M�odzieniec sp�on�� rumie�cem. � Przepraszam pana � wyj�ka�. � Nie pr�buj� niczego ukrywa�. Podobnie jak w przypadku ka�dej magicznej sztuczki, tak i tutaj wyja�niam wszystko jedynie nabywcom. � Pochyli� si� i wyszepta� konfidencjonalnie: � Powiem panu, co o tym my�l�. To cudo jest za drogie i w og�le nie ma zbytu. Szef powiedzia�, �e mog� je sprzedawa� i po trzy dolary za sztuk�, je�li w og�le znajd� ch�tnych. Je�li pan� � Sprzedane, ch�opcze � stwierdzi� pu�kownik, k�ad�c na stole trzy banknoty. � Tyle mog� da� niezale�nie od tego, jak to dzia�a. Ch�opcom z pracy na pewno si� spodoba. � Poklepa� wizerunek uskrzydlonej rakiety, kt�ry mia� przypi�ty na piersi. � A teraz powa�nie, co to za sztuczka? Sprzedawca rozejrza� si� wok� ostro�nie i wskaza� palcem. � Sznurek! � powiedzia�. � A w�a�ciwie gruba nitka. Biegnie od pokrywy modelu, potem przez k�ko przymocowane na suficie i dalej do mojej r�ki, gdzie przywi�zana jest do obr�czki na palcu. Gdy si� cofam, statek idzie w g�r�. To bardzo proste. � Wszystkie dobre sztuczki s� proste � mrukn�� pu�kownik, �ledz�c okiem czarn� nitk�. � Wystarczy tylko odpowiednio czarowa� dla odwr�cenia uwagi widz�w. � Je�li nie ma pan czarnego sto�u, wystarczy czarny koc � doradzi� m�odzieniec. � Mo�na te� wykorzysta� framug� drzwi, trzeba tylko dopilnowa�, by pok�j za plecami by� ciemny. � Zapakuj to, ch�opcze. Nie jestem ��todziobem. Takie sztuczki mam w ma�ym palcu. * * * Biff Hawton poczeka� na czwartkowy wiecz�r, gdy paczka zebra�a si� na pokera. Wszyscy byli specjalistami od rakiet i pocisk�w rakietowych, i nader �ywo zareagowali na wyst�p pu�kownika. � Daj mi to przerysowa�, Biff. Wykorzystam te magnetyczne fale w naszym nowym ptaszku! � Te bateryjki s� tanie jak barszcz. Oto przysz�o�ciowe �r�d�o energii! Tylko Teddy Kaner nie da� si� nabra�. Sam te� bawi� si� w podobne sztuczki i od razu poj�� sedno sprawy. Siedzia� jednak cicho, by nie psu� koledze po fachu efektu, i u�miecha� si� tylko ironicznie, gdy reszta milk�a kolejno. Pu�kownik by� dobrym demonstratorem i idealnie wszystko przygotowa�. Zanim sko�czy�, niemal uwierzyli w Atomowy Falowiec. Ostatecznie model wyl�dowa�, a wszyscy st�oczyli si� wok� sto�u. � Nitka! � krzykn�� jeden z in�ynier�w jakby z ulg� i wszyscy wybuchn�li �miechem. � Szkoda � powiedzia� szef fizyk�w. � Mia�em nadziej�, �e Atomowy Falowiec pomo�e nam w paru sprawach. Daj si� przelecie�. � Teddy Kaner ma pierwsze�stwo � o�wiadczy� Biff. � Zorientowa� si� ju� wtedy, gdy wy wszyscy wpatrywali�cie si� w �wiate�ko jak sroki w gnat, tylko milcza�, by nie psu� zabawy. Kaner nasun�� obr�czk� z nitk� na palec i zacz�� si� cofa�. � Najpierw musisz przekr�ci� kontakt � powiedzia� Biff. � Wiem � u�miechn�� si� Kaner. � Ale to ma tylko odwr�ci� uwag�. Najpierw spr�buj� tylko poruszy� r�k�, a gdy wyjdzie, to powt�rz� ca�� sztuczk�. Przesun�� d�o� p�ynnie, niczym zawodowy prestidigitator. Model uni�s� si� ze sto�u i spad� z hukiem. � Nitka si� zerwa�a � powiedzia� Kaner. � Pewnie szarpn��e�, zamiast poci�gn�� �agodnie � mrukn�� Biff i zwi�za� ko�ce. � Daj, poka�� ci, jak to si� robi. Nitka jednak zn�w si� zerwa�a. Widzowie ponownie si� roze�miali, a pu�kownik jakby lekko si� spoci�. Kto� zaproponowa� pokera. Tego jednak wieczoru sko�czy�o si� na propozycji. Tak jak nigdy, zapomniano rych�o o pokerze, okaza�o si� bowiem, �e nitka jest w stanie unie�� model tylko w�wczas, gdy kontakt jest w��czony, a pr�d z p�woltowej bateryjki przep�ywa przez uzwojenia. Wystarczy�o go wy��czy�, a model robi� si� zbyt ci�ki i za ka�dym razem nitka si� rwa�a. * * * � Wci�� mi si� wydaje, �e to wariacki pomys� � powiedzia� m�odzieniec. � Ca�y tydzie� dorabia�em si� garbu pokazuj�c te zabawki ka�demu bachorowi w promieniu tysi�ca mil i potem sprzedaj�c je po trzy dolce, chocia� ka�da kosztowa�a nas przynajmniej sto dolar�w. � Ale dziesi�� z nich sprzeda�e� ludziom, kt�rzy mog� si� nimi zainteresowa�? � spyta� starszy. � Chyba tak. Dorwa�em kilku oficer�w lotnictwa i jednego pu�kownika wojsk rakietowych. Potem by� jeszcze jeden urz�dnik, kt�rego pami�tam z Biura Patentowego. Szcz�liwie mnie nie pozna�. No i ty zauwa�y�e� jeszcze dw�ch profesor�w z uniwersytetu. � A zatem teraz niech oni si� martwi�, co dalej. Nam pozostaje usi��� i poczeka� na wyniki ich prac. � Jakie wyniki?! Ci sami ludzie nie byli w og�le zainteresowani spraw�, gdy dobijali�my si� do ich drzwi z dowodami w r�ku. Opatentowali�my zwoje i mo�emy udowodni� ka�demu, �e pod��czone do pr�du powoduj� redukcj� wagi. � Ale bardzo ma��, a my nie wiemy czemu. Taki drobiazg nikogo nie zainteresuje. Cz�ciowa redukcja ci�aru topornego modelu. Za ma�a, by unie�� sam generator. Nikt, kto na co dzie� ma do czynienia z tonami frachtu, poch�aniaj�cymi drugie tyle paliwa, nie zwr�ci najmniejszej uwagi na jakiego� pomyle�ca, kt�remu wydaje si�, �e znalaz� luk� w jednej z zasad Newtona. � My�lisz, �e teraz zwr�c� uwag�? � spyta� m�odzieniec, nerwowo wy�amuj�c palce. � Na pewno. Wytrzyma�o�� nitki jest idealnie dopasowana do wagi modelu i p�knie, ile razy b�dzie chcia�o si� go podnie��. Owszem, mo�na to zrobi�, ale dopiero po zredukowaniu jego wagi przez w��czenie pr�du. To zabije im �wieka. Nikt im nie b�dzie kaza� rozwi�zywa� tego problemu czy zajmowa� si� nim, ale b�dzie ich to dr�czy�o, bo zgodnie z ich wiedz� co� takiego nie ma prawa si� zdarzy�. Od razu pojm�, �e teoria fal magnetycznych to nonsens. A mo�e i nie? Nie wiadomo. Tak czy inaczej, b�d� mieli si� nad czym zastanawia�, b�dzie ich to gryz�o. Niekt�rzy zaczn� przeprowadza� eksperymenty w piwnicy, ot tak, dla rozrywki, aby znale�� �r�d�o b��du. Kt�ry� odkryje ostatecznie, co sprawia, �e zwoje dzia�aj�, a mo�e nawet je udoskonali! � A my mamy na to patenty� � S�usznie. B�d� prowadzi� badania, kt�re zako�cz� si� zastosowaniem naszego wynalazku najpierw w masowym przewozie �adunk�w, a ostatecznie w lotach kosmicznych. � I nie b�d� mieli przy tym poj�cia, �e pracuj� na nasze bogactwo. Gdy tylko zacznie si� produkcja� � stwierdzi� cynicznie m�odzieniec. � Wszyscy b�dziemy bogaci, synu � powiedzia� starszy, poklepuj�c m�odszego po ramieniu. � Wierz mi, �e za dziesi�� lat ten �wiat zmieni si� nie do poznania. Przek�ad: Rados�aw Kot