1 Mistrzostwa �wiata w pi�ce no�nej 1930-2002 A %mz� * MISTRZOSTWA �WIATA W PI�CE NO�NEJ 30-2002 Aleksandra Godek Robert Falewicz fS** Wydawnictwo KURPIS Pozna� 1000261795 IV Organizacja prac wydawniczych Robert Falewicz Projekt ok�adki Tomasz Lerczak 830129 Zdj�cia na ok�adce: ADM/Agencja Archiwum ze s. 21, 32, Paolo SiKio; EAST NEWS ze s. 42; AFP/EAST NEWS ze s. 61, 107, 167; J. Mabanglo/AFP/EAST NEWS ze s. 166; G. Bouys/AFP/ /PAP (Pele); M. Kujawska /Agencja Gazeta ze s. 227; K. Atys/Agencja Gazeta ze s. 229; pozosta�e - Copyright � Corel Corporation Opracowanie redakcyjne i korekta Robert Falewicz, Maria Rowi�ska Redakcja techniczna, sk�ad, �amanie komputerowe Anna Marcinkaniec, Maria Ma�kowiak, Jolanta Kasprzyk, Karolina Lor�cka, Dariusz Tomczak, Maciej Brz�cki, Tomasz Lerczak Kompletowanie ikonografii Liwiusz Berowski Organizacja przygotowania produkcji Anna Marcinkaniec 2oM ns*^ Wydanie I � Copyright by Wydawnictwo KURPISZ S.A. Pozna� 2001 ISBN 83-88276-84-0 Wydawnictwo KURPISZ S.A., ul. Przemys�owa 46 61-541 Pozna� Strona internetowa: www.kurpisz.pl Druk i oprawa ��dzka Drukarnia Dzie�owa S.A ul. Rewolucji 1905 roku nr 45 90-215 ��d� WST�P PRZEZ KONTYNENTY PO PUCHAR �WIATA ielka Brytania, mimo �e jest uwa�ana za kolebk� futbolu, prawdopodobnie nie �odkry�a" pi�ki no�nej, jednak to w�a�nie jej zawdzi�czamy rozw�j i formalizacj� zasad tej dyscypliny sportu. W XIX w., zanim zaakceptowa�a j� szlachta, pi�ka no�na nie cieszy�a si� najlepsz� reputacj� - uznawano j� za rozrywk� chuligan�w i posp�lstwa. Mimo to kilka wydarze� w historii wczesnego futbolu zdoby�o status dorocznego �wi�ta i zosta�o to odnotowane w pi�miennictwie i sztuce. Odkrycia archeologiczne w Tebach i malowid�a w Beni Hassan �wiadcz� o tym, �e gra w pi�k� by�a znana ju� w staro�ytnym Egipcie. O wiele wi�cej wiadomo o �wiczeniach doskonal�cych technik� walki, a wykonywanych w Chinach w II i III w. p.n.e. Podr�cznik wojskowy z czas�w dynastii Han opisuje �wiczenia fizyczne nazywane Tsu Chu, polegaj�ce na wkopywaniu sk�rzanej pi�ki wype�nionej pierzem i w�osiem do ma�ej bramki mierz�cej zaledwie 30-40 cm szeroko�ci i zamkni�tej niewielk� siatk� przymocowan� do d�ugich bambusowych kij�w. Istnia�a tak�e trudniejsza odmiana �wiczenia, w kt�rej graczowi utrudniano-oddanie strza�u na bramk�, a on w obronie przed atakami przeciwnik�w wykorzystywa� stopy, piersi, plecy i ramiona. U�ywanie r�k by�o zabronione. Umiej�tno�ci pi�karskie najlepszych wsp�czesnych graczy nie s� zatem wynikiem -jak przypuszczaj� niekt�rzy - najnowszych metod treningowych. Inn� form� gry, pochodz�c� r�wnie� z Dalekiego Wschodu, by�o uprawiane do dzi� japo�skie kemari - p�niejsze od form chi�skich o 500-600 lat. Kemari przypomina gr� w pi�k� na okr�g�ym boisku, jest jednak znacznie mniej widowiskowe od form chi�skich i pozbawione element�w rywalizacji; w kemari nie walczy si� o posiadanie pi�ki - gracze podaj� sobie pi�k� stopami na stosunkowo niewielkiej przestrzeni, a celem gry jest niedopuszczenie do zetkni�cia si� pi�ki z ziemi�. Grecka gra episkyros - o kt�rej wiadomo niewiele - by�a znacznie �ywsza, podobnie jak rzymska gra o nazwie harpastum. W harpastum grano niedu�� pi�k�, a w grze bra�)' udzia� dwie dru�yny poruszaj�ce si� po prostok�tnym boisku oznakowanym liniami granicznymi i lini� �rodkow�. Celem gry by�o przeniesienie pi�ki za lini� graniczn� przeciwnika. Gracze podaj�c sobie pi�k� cz�sto stosowali sztuczki techniczne. Harpastum cieszy�o si� du�� popularno�ci� przez 700-800 lat i chocia� Rzymianie uprawiali t� gr� w Anglii, trudno uzna� j� za poprzedniczk� nowo�ytnej pi�ki no�nej. To samo mo�na powiedzie� o hurlingu - odmianie hokeja popularnej w�r�d Celt�w i uprawianej do dzi� w Konwalii i Irlandii. Zar�wno harpastrum, jak i hurling m�g�)' mie� pewien wp�yw na rozw�j pi�ki no�nej, nie ulega jednak w�tpliwo�ci, �e decyduj�c� rol� w powstaniu tej gry w jej nowo�ytnej formie odegra�y Anglia i Szkocja. Szkockie zamki w Dorset i Scone by�y miejscami corocznej rywalizacji w tzw. futbolu ostatkowym (Shnwetide football), kt�ra odbywa�a si� w T�usty Wtorek przed W MISTRZOSTWA �WIATA W PI�CE NO�NEJ 1930-200; �redniowieczna gra w pi�k� no�n�; wg obrazuj. Leyssenhoffa Sztuka gry w pitk� �rod� Popielcow�. Liczba graczy by�a tu nieograniczona, a przepisy bardzo nieprecyzyjne (np. wg starego podr�cznika z Workington w Anglii, dopuszczalne by�y wszelkie sposoby umo�liwiaj�ce dotarcie z pi�k� do celu, z wyj�tkiem pozbawienia �ycia przeciwnika). Futbol ostatkowy do dzi� uprawiany jest w niekt�rych regionach Anglii. Tak�e w Kornwalii, w 1602, odnaleziono �lady �futbolu gromadnego" w kt�rym bramki by�y oddalone o dwie, trzy mile, a dru�yny sk�ada�y si� z przedstawicieli m�skiej populacji s�siaduj�cych ze sob� parafii. Gra, jak� powszechnie uprawiano w Wielkiej Brytanii od VIII do XIX w., mia�a wiele odmian lokalnych i regionalnych, kt�re p�niej udoskonalono i scalono w znane dzisiaj dyscypliny sportowe: pi�k� no�n� i rugby. Angielska gra w pi�k� r�ni�a si� znacznie od wszystkich wcze�niejszych form: by�a bardziej chaotyczna, gwa�towna i spontaniczna, a bra�a w niej udzia� nieograniczona liczba graczy. Gra cz�sto mia�a posta� ostrej rywalizacji mi�dzy ca�ymi wsiami lub miasteczkami. Toczono j� na ulicach, placach i polach, nie zwa�aj�c na przeszkody, takie jak �ywop�oty, ogrodzenia czy strumienie. W grze dopuszczano kopanie, podobnie jak wszystkie inne sposoby przekazywania sobie pi�ki. Jednak w niekt�rych odmianach gry kopanie pi�ki by�o niemo�liwe z powodu jej rozmiar�w i wagi. Kopanie stawa�o si� w�wczas sposobem eliminowania przeciwnik�w. Standardy dotycz�ce rozmiar�w i wagi pi�ki ustalono dopiero dziewi�� lat po pierwszym skodyfikowaniu przepis�w futbolowych w 1863. Wcze�niej zasady w tym zakresie ustala�y wsp�lnie dru�yny umawiaj�ce si� na mecz; by�o tak r�wnie� w przypadku spotkania pi�karskiego mi�dzy Londynem a Sheffield w 1866, kiedy to po raz pierwszy czas gry ustalono na p�torej godziny. Pomijaj�c w�a�ciw� wszystkim ludziom potrzeb� wykazania si� si�� i umiej�tno�ciami, w powstaniu gry niebagateln� rol� odegra�y zwyczaje poga�skie, zwi�zane szczeg�lnie z rytua�ami p�odno�ci. Pi�ka symbolizowa�a s�o�ce, kt�re nale�a�o zdoby� chc�c zapewni� sobie dobre plony. Pi�k� toczono wok� pola lub przez nie, co mia�o zapewni� wysokie plony, kt�rych trzeba by�o strzec przed wrogami, w tym przypadku - przeciwnikami w grze. WST�P PRZEZ KONTYNENTY PO PUCHAR �WIATA Podobne znaczenie mia�y spotkania pi�karskie rozgrywane mi�dzy �onatymi m�czyznami a kawalerami, powszechne przez stulecia w niekt�rych rejonach Anglii, oraz s�ynne spotkania mi�dzy pannami a m�atkami rozgrywane w szkockim mie�cie Inveresk pod koniec XVII w. Mecze te - by� mo�e na skutek zwyczajowej umowy - niemal zawsze wygrywa�y m�atki. Kobiecy futbol nie jest wi�c gr� o najnowszym rodowodzie. Uczeni maj� r�ne, niekiedy sprzeczne, pogl�dy na temat pocz�tk�w gry i wp�ywu jaki wywiera�y na jej rozw�j niekt�re kulty, ale jedno jest pewne: futbol istnia� od ponad tysi�ca lat w zr�nicowanych, prymitywnych formach w regionie nazywanym dzi� ojczyzn� pi�ki no�nej - w Wielkiej Brytanii. Pi�k� no�n� darzono tam wielkim entuzjazmem, kt�ry nie zawsze podoba� si� w�adzom, �wiadczy�y o tym liczne ograniczenia, zakazy i kary (niekiedy bardzo surowe). Powtarzaj�ce si�, lecz bezskuteczne interwencje dowodz� jedynie bezradno�ci w�adz w zwalczaniu futbolu, kt�ry rozwija� si� mimo szykan i gro�by surowych kar. Ju� w roku 1314 burmistrz Londynu og�osi� zakaz gry w pi�k� w obr�bie miasta z powodu zamieszania wywo�ywanego zazwyczaj przez graczy. Naruszenie tego zakazu karano wi�zieniem. W roku 1331 kr�l Edward III podj�� stanowcze kroki zmierzaj�ce do wprowadzenia ca�kowitego zakazu gry w pi�k�, uwa�anej w�wczas za plag� spo�eczn�. W tym samym czasie podobne przepisy wprowadzono we Francji. W okresie wojny stuletniej mi�dzy Angli� a Francj� (1338-1453), dw�r kr�lewski by� r�wnie nieprzychylnie nastawiony do pi�ki, jednak z nieco innych przyczyn. Edward III, Ryszard II, Henryk IV i Henryk V uznali gr� w pi�k� za przest�pstwo, poniewa� ten uwielbiany spos�b sp�dzania wolnego czasu odci�ga� poddanych od doskonalenia si� w bardziej praktycznej sztuce wojennej, zw�aszcza w �ucz-nictwie, kt�re odgrywa�o wa�n� rol� w �redniowiecznej strategii bojowej. Wszyscy XV-wieczni kr�lowie szkoccy r�wnie� zakazywali uprawiania futbolu stosuj�c surowe kary. Szczeg�lnie znany jest dekret parlamentu zwo�anego przez Jakuba I w 1424, g�osz�cy, �e �nikomu nie wolno gra� w pi�k� no�n�". Jednak �aden z tych krok�w nie okaza� si� skuteczny. Popularno��, jak� gra cieszy�a si� w�r�d ludu kochaj�cego przemoc i brutaln� walk� o pi�k�, by�a zbyt du�a, aby wstrzyma� rozw�j tej dyscypliny. Pi�ka no�na we Florencji XVI-XVII w. - fresk flamandzki; z Encyklopedie das Sports Maderues Football, s. 72 MISTRZOSTWA �WIATA W PI�CE NO�NEJ 1930-200! Rozmi�owanie w futbolu sta�o si� szczeg�lnie wi doczne w czasach el�bieta�skich, a bod�cem, kt�ry do prowadzi� do zwi�kszenia popularno�ci gry by�a prawdo podobnie jej nowa odmiana o nazwie calcio, pochodz�c; z renesansowych W�och, m.in. z Florencji i Wenecji. Ca do (w�. kopni�cie, rzut) by� gr� bardziej uporz�dkowa�; ni� jego angielski odpowiednik. W grze bra�y udzia� dru �yny w wielobarwnych strojach, szczeg�lnie bogato zdo bionych podczas wa�nych uroczysto�ci np. we Florencji W Anglii gra pozosta�a prosta, twarda i bezlitosna, al( znalaz�a w�wczas wybitnego or�downika, Richarda Mul castera, s�ynnego pedagoga i prze�o�onego Szko�y Kup c�w Krawieckich oraz Szko�y �w. Paw�a. Mulcaster wi dz�c rado�� graczy biegaj�cych za pi�k� wykaza�, �e gn ma pozytywn� warto�� edukacyjn� oraz sprzyja rozwo jowi fizycznemu. Twierdzi� tak�e, �e podkre�lane prze; przeciwnik�w futbolu mankamenty gry znikn�, kied) udoskonali si� spos�b rozgrywania mecz�w, a od gracz) wymaga� si� b�dzie lepszych manier. Za najwi�ksz� ko rzy�� dla futbolu uwa�a� ograniczenie liczby gracz) w dru�ynie i - co najwa�niejsze - wprowadzenie bardzie stanowczego s�dziowania. W XVI w. przeciwko pi�ce no�nej wytoczono znacznie powa�niejsze zarzuty. Wraz z rozpowszechnieniem si� purytanizmu zacz�te pot�pia� �frywolne" rozrywki, za kt�re uznano r�wnie� uprawianie sportu, a szczeg�lnie futbolu. Podstawowym zarzutem wobec pi�ki no�nej by�o domniemane na- Calciow Wenecji ok. 1600; z Herbert Gunther Urn Bali und Tor, s. 161 Mecz na ulic}-, Anglia koniec XVIII w.; z Hubert Gunter Urn Bali und Tor, s. 177 PRZEZ KONTYNENTY PO PUCHAR �WIATA Pi�ka no�na w kolegium angielskim, 1827; z Encyklopedie das Sport! Moderna Footballs. 7:1 ruszanie przez graczy spokoju dnia �wi�tego - niedzieli. Z podobnymi atakami spotka� si� teatr, kt�ry przez surowych purytan�w uwa�any by� za siedlisko pr�niactwa i bezece�stw. Kiedy w XVII w. uniwersytet w Cambridge wprowadzi� pi�k� do planu zaj��, nawet krytycy tej dyscypliny sportu musieli zrewidowa� pogl�dy. Ka�da szko�a publiczna kierowa�a si� swoimi zasadami gry, dostosowuj�c je do warunk�w, w jakich odbywa�y si� mecze. W 1823 Komitet Uniwersytetu w Cambridge zakaza� u�ywania r�k w grze, a podstawianie nogi i kopanie by�y traktowane jako faul. Od tej pory futbol i rugby zacz�y pod��a� w�asnymi drogami. Angielskie �rodowisko szkolno-uniwersyteckie odegra�o znacz�c� rol� w rozwoju futbolu. Prze�omow� dat� jest 24 pa�dziernika 1857 - w tym dniu powsta� pierwszy na �wiecie klub pi�karski, Sheffield Club, kt�ry istnieje do dzi� i chlubnie kontynuuje swoje tradycje, chocia� pozostaje w cieniu takich gigant�w jak Manchester United, Leeds czy Liverpool. Oblicze pi�ki no�nej zmieni�o si� radykalnie z chwil� powstania 26 pa�dziernika 1863 pierwszego na �wiecie zwi�zku pi�ki no�nej - The Football Associa-tion. Wysi�ki sekretarza FA Charlesa Alcock'a przyczyni�y si� do wprowadzenia istniej�cych do dzi� rozgrywek mi�dzy Angli� i Szkocj�. Pierwszy Puchar Zwi�zku Pi�ki No�nej rozegrano w sezonie 1871/1872 i zdoby� go zesp� Wanderers Londyn. W ci�gu kilku lat wszystkie kluby w��czy�y si� do rywalizacji o to trofeum, akceptuj�c tym samym wprowadzone przez zwi�zek zasady, b�d�ce obecnie podstaw� pi�ki no�nej na ca�ym �wiecie. Charles Alcock zastosowa� ponadto idealn� metod� zach�cania do wzi�cia udzia�u w tych spotkaniach - The Football Association nagradza� zwyci�zc�w sum� 20 funt�w, co w kr�tkim czasie przyczyni�o si� do wprowadzenia i usankcjonowania futbolu zawodowego (1855). Od czasu powstania The Football Association dru�yny licz� po 11 graczy i tylko bramkarz mo�e chwyta� pi�k� r�kami. Rzut ro�ny z punktu przeci�cia linii autu zosta� wprowadzony dopiero w 1872, chocia� klub z Sheffield stosowa� go ju� 4 lata wcze�niej. Podczas gdy zmienia�y si� zasady i przepisy gry w pi�k� no�n�, r�wnie� ubi�r zawodnik�w ulega� zmianom. Pocz�tkowo jedyn� cech� rozr�niaj�c� graczy by� kolor skarpetek i czapek, a numeracj� stroj�w wprowadzono dopiero w 1933. MISTRZOSTWA �WIATA W PI�CE NO�NEJ 1950-2002 Na prze�omie XIX i XX w. zacz�y masowo powstawa� krajowe zwi�zki pi�karskie propaguj�ce sport i zajmuj�ce si� organizacj� zawod�w. Niekt�rzy my�leli ju� o przysz�o�ci i wielkiej rywalizacji mi�dzynarodowej. Pi�ka no�na pojawi�a si� w programie igrzysk olimpijskich w 1900 w Pary�u jako dyscyplina nieoficjalna. W 1908 podczas igrzysk w Londynie sta�a si� po raz pierwszy jedn� z oficjalnych form sportowej rywalizacji m�odzie�y �wiata, a nagrod� dla zwyci�zc�w by�y symboliczne kr��ki: z�oty, srebrny i br�zowy. ______________________ Dnia 23 maja 1904 w Pary�u, podczas za�o�yciel- ^w^^^ | skiego zebrania Mi�dzynarodowej Federacji Pi�ki -g No�nej - FIFA (pierwszym przewodnicz�cym orga-| nizacji zosta� Francuz Robert Guerin), ide� �wiato-r wej rywalizacji najlepszych reprezentacji narodowych I podsun�� Holender Cornelius A. Hirschmann, kt�-I ry 10 lat p�niej wyst�pi� z propozycj�, aby turniej ^ olimpijski uzna� za oficjalne mistrzostwa �wiata. Przeciwko propozycji Hirschmanna zaprotestowali zwolennicy ruchu olimpijskiego, co jednak nie przeszkodzi�o w zaprojektowaniu zasad takiego turnieju. Niestety, wybuch I wojny �wiatowej zniweczy� te ambitne plany. Po wojnie najgorliwszym or�downikiem i propagatorem spotkania najlepszych pi�karzy z ca�ego �wiata by�, wybrany w 1921 na przewodnicz�cego FIFA, Francuz Jules Rimet, kt�ry pe�ni� t� funkcj� do 1954. Z jego inicjatywy na Kongresie FIFA, pod koniec 1926, powo�ana zosta�a specjalna komisja, kt�rej zadaniem by�o opracowanie projektu regulaminu rozgrywek; jej przewodnicz�cym zosta� Henry Delanuay, rodak Rimeta. 28 maja 1928 Kongres FIFA, obraduj�cy w Amsterdamie, zatwierdzi� regulamin, wed�ug kt�rego rozgrywki mia�y odbywa� si� co cztery lata - w latach parzystych mi�dzy igrzyskami olimpijskimi. Na kolejnym Kongresie, 18 maja 1929 w Barcelonie, uchwalono, obowi�zuj�cy niemal bez zmian do dnia dzisiejszego, projekt o finansowaniu imprezy (przygotowany przez Belga R.W. Seeldrayersa). Na tym samym Kongresie, g��wnie z racji sukces�w pi�karskich, wybrano Urugwaj na organizatora pierwszego turnieju o Puchar �wiata. Nagrod� dla zwyci�skiej dru�yny w Urugwaju (w 1930) by�a ufundowana przez FIFA statuetka przedstawiaj�ca Nike z Samotraki. Z�ota Nike, jak nazwano puchar mierz�cy 30 cm wysoko�ci i wykonany z 1,8 kg szczerego z�ota na zlecenie Rimeta, by�a dzie�em francuskiego rze�biarza Abla Laf leura. Trofeum to mia�o przej�� na w�asno�� dru�yny, kt�ra trzykrotnie zwyci�y w mistrzostwach, niekoniecznie w kolejnych turniejach. Na pierwszym po II wojnie �wiatowej Kongresie FIFA w Luksemburgu, w 25-le-cie sprawowania funkcji prezesa przez francuskiego dzia�acza, Puchar �wiata nazwano oficjalnie Pucharem Julesa Rimeta. W ten spos�b postanowiono podkre�li� i przekaza� potomnym jego wielkie zas�ugi w pracy nad zorganizowaniem pierwszego turnieju o mistrzostwo �wiata. Wk�ad Rimeta w rozw�j europejskiego i �wiatowego futbolu nie ograniczy� si� tylko do mistrzostw �wiata. Ten wspania�y i nieoceniony propagator futbolu pracowa� niestrudzenie nad sta�ym rozwojem i doskonaleniem poziomu pi�ki no�nej przez ponad 30 lat, ku zadowoleniu wszystkich zwi�zk�w pi�karskich. Po zdobyciu po raz trzeci tytu�u mistrza �wiata przez reprezentacj� Brazylii (Meksyk, 1970), dru�yna ta otrzyma�a Z�ot� Nike na w�asno��. W roku 1971 FIFA ufundowa�a nowy puchar, kt�ry otrzyma� nazw� FIFA World Cup. Istotn� zmian� by�o postanowienie, �e b�dzie to puchar przechodni, a zwyci�zcy turniej�w otrzymaj� na w�asno�� wy��cznie jego kopie. Puchar wykonany wed�ug projektu � WST�P PRZEZ KONTYNENTY PO PUCHAR �WIATA_________________________________________________________ 11 w�oskiego artysty Silvio Gazzanigiego, przedstawia kul� ziemsk� z zaznaczonymi kontynentami, umieszczon� na lejkowatym postumencie, kt�ry tworz� nieregularne sylwetki pi�karzy z r�kami wyci�gni�tymi w ge�cie zwyci�stwa. Nowy puchar wa�y ok. 5 kg, ma 36 cm wysoko�ci, a wykonany jest z 18-karatowego z�ota. Dla pi�karzy i sympatyk�w futbolu ma warto�� bezcenn�. To, co u schy�ku XIX wieku by�o niewinn� zabaw�, igraszk� amator�w ruchu na �wie�ym powietrzu, okaza�o si� ogromn� si�� spo�eczn�. Sport sta� si� g��wnym czynnikiem dba�o�ci o zdrowie spo�ecze�stwa oraz elementem integruj�cym ludzi. Propaguje zasady fair play, szacunek dla pokonanego, �agodzi obyczaje oraz kszta�tuje siln� psychicznie i fizycznie jednostk�. Filozofowie nazywaj� sport niezwyk�ym zjawiskiem XX w. �adna dziedzina sportu nie zaw�adn�a jednak �wiatem tak jak pi�ka no�na i �adnej nie uda�o si� zdoby� tak wielu sympatyk�w. Pi�k� interesuj� si� wszyscy i graj� w ni� wsz�dzie, na ka�dym kontynencie. Stutysi�czne stadiony okazuj� si� dzi� zbyt ma�e, kiedy dochodzi do lokalnych konfrontacji lub mecz�w mi�dzypa�stwowych. Psychologom pozostawmy odpowied� na pytanie, dlaczego pi�ka no�na tak pasjonuje, szczeg�lnie wobec ogromnej liczby innych, by� mo�e bardziej widowiskowych, dyscyplin sportu. Gdy m�wimy o dzisiejszym futbolu, to cz�sto my�limy o brazylijskich wirtuozach pi�ki no�nej, przydomkach pi�karzy, przes�dach i kibicach szalej�cych w rytm samby po zwyci�stwie ulubionej dru�yny. To prawda, �e b�yskotliwy taniec z pi�k� prezentowany przez Brazylijczyk�w przypomina niewinn� zabaw�. Lekko�� i precyzja s� wynikiem nie tylko temperamentu i wrodzonego talentu pi�karzy, Puchar �wiata - trofeum mistrzowskie od 1971 - w r�kach francuskiej gwiazdy pilkarstwa, Zinedina Zidana MISTRZOSTWA �WIATA W PI�CE NO�NEJ 1950-2002 ale tak�e �mudnej i systematycznej pracy. �Kr�l" Pele - �ywa legenda �wiatowego futbolu fascynowa� swoj� gr� kibic�w na ca�ym �wiecie. Pi�karskie umiej�tno�� doprowadzi� do granic sztuki - niepowtarzalnej i niedo�cignionej. Niekt�rzy z wiel kich aktor�w XX-wiecznych turniej�w o Puchar �wiata odgrywali, b�d� odgrywajs do dnia dzisiejszego znacz�c� rol� w �wiatowym futbolu. W 1974 Franz Beckenbau er, jako kapitan reprezentacji RFN, pierwszy odbiera� z r�k �wczesnego Prezydenta FIFA Joao Havelange'a Puchar �wiata za zdobycie tytu�u mistrzowskiego W roku 1990, ju� jako trener, ponownie si�gn�� z dru�yn� RFN po to najwy�sza trofeum. Obecnie �Cesarz" pe�ni funkcj� prezydenta klubu Bayern Monachium z kt�rym �wi�ci� triumfy tak�e jako zawodnik. Doskona�e umiej�tno�ci, prezen cja, nienaganne maniery i ogromny autorytet to cechy, kt�re Beckenbauer prze ni�s� z pi�karskiego boiska na salony �wiatowego futbolu. W sporcie nie ma i by� nie mo�e patentu na ci�g�e zwyci�stwa. Sensacyjne pora�ki dru�yn o ugruntowanej, wysokiej pozycji w bierarchii �wiatowego futbolu z dru�ynami drugiego planu s� elementem wyr�niaj�cym t� dyscyplin� spo�r�d innych. Jednocze�nie powstaj� pytania: co powoduje, �e �adne wydarzenie na �wiecie nie jest w stanie przyci�gn�� zainteresowania tylu ludzi jednocze�nie, czym na le�y wyt�umaczy� fakt, �e kibice s� zdolni do skrajnych zacbowa� - z jednej stron) kochaj� swoich idoli, swe dru�yny, a jednocze�nie niepowodzenia na boisku wywo�uj� agresj� i to zar�wno ukierunkowan� na przeciwnika (rywalizacja Hondurasu i Salwadoru podczas eliminacji do mistrzostw �wiata w Meksyku, w 1970, doprowadzi�a do konfliktu zbrojnego pomi�dzy tymi pa�stwami), jak i na tych, kt�rym kibicuj� - �mier� kolumbijskiego obro�cy Andresa Escobara, zamordowanego przez szale�ca nie mog�cego wybaczy� zawodnikowi strzelenia przypadkowej, samob�jczej bramki w meczu z USA podczas mistrzostw �wiata w 1994. Przegrana by�a bezpo�redni� przyczyn� odpadni�cia Kolumbii z dalszych gier. S�awa i popularno��, wyst�py przy pe�nych trybunach i szalej�cych z rado�ci kibicach, upragnione bramki i finezyjne zagrania, parady bramkarzy - marz� o tym wszyscy pi�karze i my, ich wierni kibice. Popularno�� sportowych gwiazd bywa cz�sto okupywana przykrymi i nie rzadko przewlek�ymi kontuzjami. Jak�e inaczej mog�yby si� potoczy� sportowe losy, debiutuj�cego w wieku 16 lat w reprezentacji, W�odzimierza Luba�skiego, gdyby nie kontuzja w meczu eliminacyjnym do mistrzostw �wiata w 1974 z Angli� w Chorzowie (6 czerwca 1973), kt�ra na wiele miesi�cy przerwa�a �wietnie rozwijaj�c� si� karier� tego pi�karza. Pi�ka no�na jest sportem komunikatywnym, a wsp�czesny futbol sta� si� najwi�kszym teatrem. Do meczu przygotowuj� si� nie tylko zawodnicy, ale r�wnie� kibice. Rezerwuj� bilety, organizuj� transport, szyj� flagi o klubowych i narodowych barwach i z okrzykiem na ustach ruszaj� na areny sportowe. Swoj� obecno�� sygnalizuj� cz�sto na kilka godzin przed rozpocz�ciem meczu. Na widowni panuje r�wno��, rodzice jednocz� si� z dzie�mi w dopingowaniu ulubionej dru�yny. We wsp�czesnym futbolu ka�dy ch�tnie uto�samia si� ze swoimi ulubie�cami, i wydaje mu si�, �e gdyby to on by� na boisku to w podobny spos�b poda� by pi�k� lub odda� strza� na bramk�. Wyj�tkowy wymiar maj� mecze mi�dzypa�stwowe. Kibice, podobnie jak ich idole na p�ycie stadionu, przywdziewaj� barwy narodowe i w czasie oficjalnego otwarcia g�o�no �piewaj� hymn narodowy. To poczucie wi�zi wyzwalaj�ce si� na stadionie ma zar�wno wp�yw na tych, kt�rzy graj� jak i na tych, kt�rzy ogl�daj� widowisko sportowe. Nie nale�y wi�c dziwi� si� wzrastaj�cej w szybkim tempie liczbie entuzjast�w futbolu. Nie dziwi� tak�e dzia�ania szef�w FIFA i UEFA zwi�zane z uatrakcyjnieniem rozgrywek. Pracuj� nad tym specjali�ci od marketingu i logistyki. Jedno jest pewne, w ci�gu najbli�szych lat pi�ka no�na pozostanie najpopularniejszym na �wiecie widowiskiem, przynosz�cym olbrzymie zyski i niewiarygodn� dawk� emocji. -2002 ROZDZIA� PIERWSZY po�r�d �wie- prze- n�j- rownie� narodo- obec-" idowni dru-bie�-poda� �dzy-bar-y. To kt�rzy HISTORIA MISTRZOSTW �WIATA 1930-1998 UlWIitf 19 10 *�MI19A!C91 I MISTRZOSTWA �WIATA 1930 URUGWAJ Realizacja projektu organizacji mistrzostw wymaga�a intensywnych dzia�a� ze strony dzia�aczy pi�karskich. Historyczn� decyzj� przygotowan� wsp�lnie przez Komisj� Specjaln� i Kongres FIFA og�oszono podczas igrzysk olimpijskich w Amsterdamie 26 maja 1928. Kongres FIFA pod przewodnictwem prezydenta Julesa Rimeta przyzna� organizacj� I Mistrzostw �wiata w pi�ce no�nej Urugwajowi. Na tak� decyzj� dzia�aczy wp�yw mia�y niew�tpliwe sukcesy sportowe (mistrz olimpijski z 1924 i 1928), a tak�e przypadaj�ca w�a�nie setna rocznica uchwalenia pierwszej konstytucji Urugwaju (z tej okazji wybudowano supernowoczesny Estadio Centenario). Specjalna Komisja FIFA podj�a uchwa��, �e turniej b�dzie otwarty dla wszystkich ekip reprezentuj�cych zwi�zki krajowe nale��ce do FIFA, a ka�dy turniej fina�owy poprzedzony zostanie spotkaniami eliminacyjnymi. Turniej urugwajski odby� si� bez poprzedzaj�cych go eliminacji, gdy� liczba zg�osze� by�a mniejsza ni� wymagana rgulaminem (powinna przekroczy� 30). W turnieju, kt�ry odby� si� w dniach 13-30 lipca, wzi�o udzia� 13 zespo��w narodowych. Na starcie nie stan�y m.in. silne dru�yny Anglii, Szkocji, W�och i Niemiec. Uczestnik�w podzielono na cztery grupy eliminacyjne, z kt�rych do p�fina��w awans uzyskiwali tylko zwyci�zcy grup. W rywalizacji grupowej �wietnie spisywa�a si� reprezentacja Jugos�awii, kt�ra najpierw pokona�a faworyzowanych Brazylij-czyk�w, a nast�pnie wysoko zwyci�y�a Boliwi�. Grono p�finalist�w uzupe�ni�)', odnosz�c w swoich grupach komplet zwyci�stw, reprezentacje USA, Urugwaju oraz Argentyny. Ta ostatnia najpierw �m�czy�a" si� w meczu z Francj�, a nast�pnie po zaci�tej walce pokona�a dru�yn� Chile (Chilijczykom do awansu wystarcza� w tym spotkaniu remis). Podczas tych pierwszych mistrzostw nie przewidziano dla czo�owych ekip medali, a jedynie pami�tkowe kr��ki dla wszystkich uczestnik�w. W meczach p�fina�owych �atwe zwyci�stwa (po 6:1) odnios�y faworyzowane dru�yny Argentyny i Urugwaju. W spotkaniu fina�owym dru�yna gospodarzy po zaci�tej walce pokona�a dru�yn� Argentyny 4:2, zdobywaj�c tytu� mistrzowski. Ceremonia otwarcia pierwszych mistrzostw �wiata w 1930, Urugwaj MISTRZOSTWA �WIATA 1930 URUGWAJ 15 GRUPY ELIMINACYJNE TURNIEJU FINA�OWEGO GRUPA A Argentyna Francja Chile GRUPA B Brazylia Jugos�awia Boliwia GRUPA C Urugwaj Rumunia Peru GRUPA D USA Paragwaj Belgia Meksyk dzia�a� sp�l-rzysk em no�-"kcesy setna su-, �e na-eli-bez g�o-aminem -30 eh. An- po-kt�-rlfco iet-kt�- iwie. �stw, '\a" ]hile tych nie GRUPA A FRANCJA - MEKSYK 4:1 (3:0) U lipca, Montevideo, Estadio Pocitos BRAMKI: Francja - 19' Laurent, 40' Langiller, 43' Maschinot, 87' Maschinot; Meksyk - 70' Carreno SK�AD DRU�YN: Francja - Thepot (Chantrel), Capelle, Mattler, Chantrel, Pi-nel, Villaplane, Liberati, Delfour, Maschinot, Laurent, Langiller; Meksyk -Bonfiglio, R. Gutierrez, M. Rosas, Amezcua, Sanchez, F. Rosas, L�pez, Ruiz, Mejia, Carreno, Perez S�DZIOWA�: Lombardi (Urugwaj) ARGENTYNA-FRANCJA 1:0 (0:0) 15 lipca, Montevideo, Estadio Parane Central BRAMKI: Francja - 81' Monti SK�AD DRU�YN: Argentyna - Bossio, Della Torre, Muttis, J. Evaristo, Monti, Arico Suarez, Perinetti, Varallo, Ferreyra, Cherro, M. Evaristo; Francja -Thepot, Capelle, Mattler, Chantrel, Pinel, Villaplane, Liberati, Delfour, Maschinot, Laurent, Langiller S�DZIOWA�: Rego (Brazylia) CHILE - MEKSYK 3:0 (1:0) 16 lipca, Montevideo, Estadio Porgue Central BRAMKI: Chile - 3' Vidal, 52' M. Rosas (samob�jcza), 65' Vidal SK�AD DRU�YN: Chile - Cortes, Poirier, Morales, A. Torres, Saavedra, Elgueta, Ojeda, Subiabre, Villalobos, Vidal, Schne- eberger; Meksyk - Sota, R. Gutierrez, M. Rosas, Amezcua, Sanchez, F. Rosas, L�pez, Gay�n, Ruiz, Carreno, Perez S�DZIOWA�: Christophe (Belgia) CHILE - FRANCJA 1:0 (0:0) 19 lipca, Montevideo, Estadio Centenario BRAMKI: Chile - 67' Subiabre SK�AD DRU�YN: Chile - Cortes, Chaparro, Riveros, A. Torres, Saavedra, C. Torres, Ojeda, Subiabre, Villalobos, Vidal, Schneeberger; Francja - Thepot, Capelle, Mattler, Chantrel, Delmer, Villaplane, Liberati, Delfour, Pinel, Vei-nante, Langiller S�DZIOWA�: Tejada (Urugwaj) Pierwsz�, historyczn� bramk� mistrzostw �wiata strzeli� w 19 min meczu z Meksykiem Francuz Lu-cien Laurent ARGENTYNA-MEKSYK 6:3 (3:1) 19 lipca, Montevideo, Estadio Centenario BRAMKI: Argentyna - 8' Stabile, 12' Zumelzii, 17' Stabile, 53' Varallo, 55' Zumelzii, 80' Stabile; Meksyk - 42' M. Rosas, 65' M. Rosas, 75' Gay�n SK�AD DRU�YN: Argentyna - Bossio, Della Torre, Paternoster, �hividini, Zumelzii, Orlandini, Peucelle, Varallo, Stabile, Demaria, Spadaro; Meksyk - Bonfiglio, R. Gutierrez. M. Rosas, O�ivares,Rodriguez, Sanchez, F. Gutierrez, F. Rosas, L�pez, Gay�n, Carreno S�DZIOWA�: Saucedo (Boliwia) 16 HISTORIA MISTRZOSTW �WIATA 1930-1998 ARGENTYNA-CHILE 3:1 (2:1) 22 lipca, Montevideo, Estodio Centenario BRAMKI: Argentyna - 12' Stabile, 13' Stabile, 51' M. Evaristo; Chile - 15' Arellano SK�AD DRU�YN: Argentyna - Bossio, Della Torre, Paternoster, J. Evaristo, Monti, Orlandini, Peucelle, Varallo, Stabile, Ferreyra, M. Evaristo; Chile - Cor- tes, Chaparro, Morales, A. Torres, Saavedra, C. Torres, Arellano, Subiabre. Villalobos, Vidal, Aguilera S�DZIOWA�: Langenus (Belgia) Tabela GRUPY A Mecze Zwyci�stwa Remisy Przegrane Bramki Pkt. Argentyna 3 3 0 0 10:4 6 Chile 3 2 0 1 5:3 4 Francja 3 1 0 2 4:3 2 Meksyk 4:13 GRUPA B JUGOS�AWIA-BRAZYLIA 2:1 (2:0) U lipco, Montevideo, Estadio Parque Centrol BRAMKI: Jugos�awia - 21' Tirnani�, 30' Beck; Brazylia - 62' Preguinho SK�AD DRU�YN: Jugos�awia -Jaksi�, Ivkovi�, Mihajlovi�, Arsenijevi�, Steva novi�, Djoki�, Tirnani�, Marjanovi�, Beck, Vujadinovi�, Sekuli�; Brazylia -Joly, Brilhante, Italia, Herm�genes, Fausto, Fernando, Po�y, Nilo, Araken Preguinho, Pereira S�DZIOWA�: Tejada (Urugwaj) JUGOS�AWIA-BOLIWIA 4:0 (0:0) 17 lipco, Montevideo, Estodio Porque Cetrol BRAMKI: Jugos�awia - 60' Beck, 65' Marjanovi�, 67' Beck, 85' Vujadinovi� SK�AD DRU�YN: Jugos�awia -Jaksi�, Ivkovi�, Mihajlovi�, Arsenijevi�, Steva novi�, Djoki�, Tirnani�, Marjanovi�, Beck, Vujadinovi�, Najdanovi�; Boliwii - Bermiidez, Durandal, Chavarria, Argote, Lara, Balderrama, G�mez, Bu stamante, Mendez, Alborta, Fernandez S�DZIOWA�: Matteucci (Urugwaj) BRAZYLIA - BOLIWIA 4:0 (1:0) 20 lipco, Montevideo, Estadio Centenario BRAMKI: Brazylia - 37' Moderato, 57' Preguinho, 73' Moderato 83' Preguinhc SK�AD DRU�YN: Brazylia - Velloso, Ze Luiz, Italia, Herm�genes, Fausto, Fer nando, Benedito, Russinho, Leite, Preguinho, Moderato; Boliwia - Bermiidez Durandal, Chavarria, Sainz, Lara, Balderrama, Reyes, Ortiz, Bustamante, Men dez, Alborta, Fernandez S�DZIOWA�: Balway (Francja) Tabela GRUPY B Mecze Jugos�awia 2 Zwyci�stwa 2 Remisy 0 Przegrane 0 Bramki 6:1 Pkt. 4 Brazylia 2 1 0 1 5:2 2 Boliwia 2 0 0 2 0:8 0 ISTRZOSTWA �WIATA 1950 URUGWAJ 17 GRUPA C RUMUNIA-PERU 3:1 (1:0) 4 lipca, Montevideo, Estadto Pocitos BRAMKI: Rumunia - 2' Stanciu, 79' Barbu, 89' Stanciu; Peru - 75' Souza SK�AD DRU�YN: Rumunia - Lapusneanu, Burger, Steiner, Eisenbeisser, Vogl, Rafinski, Covaci, Desu, Wetzer, Stanciu, Barbu; Peru - Valdivieso, de las Casas, Soria, Galindo, Garcia, Valle, Flores, Villanueva, Denegri, Neyra, Souza USUNI�CI Z BOISKA: Peru - 58' Galindo S�DZIOWA�: Warnken (Chile) URUGWAJ - PERU 1:0 (0:0) 18 lipca, Montevideo, Estadio Centenario BRAMKI: Urugwaj - 65' Castro SK�AD DRU�YN: Urugwaj - Ballestrero, Nasazzi, Tejera, Andrade, Fernandez, Gestido, Urdinaran, Castro, Petrone, Cea, Iriarte; Peru - Pardon, de las Casas, Ma�uill�n, Galindo, Denegri, Astengo, Lavalle, Flores, Villanueva, Neyra, Souza S�DZIOWA�: Langenus (Belgia) URUGWAJ - RUMUNIA 4:0 (3:0) 21 lipco, Montevideo, Estadio Centenario BRAMKI: Urugwaj - 7' Dorado, 26' Scarone, 31' Anselmo, 80' Cea SK�AD DRU�YN: Urugwaj - Ballestrero, Nasazzi, Mascheroni, Andrade, Fernandez, Gestido, Dorado, Scarone, Anselmo, Cea, Iriarte; Rumunia - Lapusneanu, Burger, Czako, Eisenbeisser, Vogl, Rob�, Covaci, Desu, Wetzer, Rafinski, Barbu S�DZIOWA�: Rego (Brazylia) Tabela GRUPYC Mecze Zwyci�stwa Remisy Przegrane Bramki Pkt. Urugwaj 2 2 0 0 5:0 4 Rumunia 2 1 0 1 3:5 2 Peru 1:1 GRUPA D USA - BELGIA 3:0 (2:0) 13 lipco, Montevideo, Estadio Pnr�ue Central BRAMKI: USA - 40' McGhee, 43' McGhee, 89' Patenaude SK�AD DRU�YN: USA - Douglas, Wood, Moorhouse, Gallagher, Tracey, Brown, Gonsahes, Florie, Patenaude, Auld, McGhee; Belgia - Badjou, Nouvens, Hoydonckx, de Clercq, Hellemans, P. Braine, Diddens, Voorhoof, Adams, Moeschal, Versijp S�DZIOWA�: Macias (Argentyna) Turniej urugwajski trwat 18 dni, wyst�pi�o w nim 191 zawodnik�w, kt�rzy w sumie strzelili 70 goli USA - PARAGWAJ 3:0 (2:0) 17 lipco, Montevideo, Estadio Parque Central BRAMKI: USA - 10' Patenaude, 15' Gonzalez (samob�jcza), 50' Patenaude SK�AD DRU�YN: USA - Douglas, Wood, Moorhouse, Gallagher, Tracey, Auld, Brown, Gonsahes, Patenaude, Florie, McGhee; Paragwaj - Denis, Olmedo, Miracca, Etcheverry, Diaz, Aguirre, Nessi, Dominguez, Gonzalez, Benitez Cace-res, Vargas Pena �. S�DZIOWA�: Macias (Argentyna) fik i $^ � 18 HISTORIA MISTRZOSTW �WIATA 1930-1998 PARAGWAJ-BELGIA 1:0 (1:0) 20 lipca, Montevideo, Estodio Centenorio BRAMKI: Paragwaj - 40' Benitez Caceres SK�AD DRU�YN: Paragwaj - P. Benitez, Olmedo, Flores, S. Benitez, Diaz, Gar-cete, Nessi, Romero, Gonzalez, Benitez Caceres, Vargas Pena; Belgia - Badjou, de Deken, Hoydonckx, Moeschal, Hellemans, P. Braine, Diddens, Nouvens, Adams, Delbec�ue, Versijp S�DZIOWA�: Vallarino (Urugwaj) Tabela GRUPYD Mecze Zwyci�stwa Remisy Przegrane Bramki Pkt. USA 2 2 0 0 6:0 4 Paragwaj 2 10 1 1:3 2 Belgia 2 0 0 2 0:4 0 PӣFINA�Y ARGENTYNA - USA 6:1 (1:0) 26 lipca, Montevideo, Estodio Centenorio BRAMKI: Argentyna - 20' Monti, 56' Scopelli, 69' Stabile, 80' Peucelle, 85' Peu-celle,87' Stabile; USA - 89' Brown SK�AD DRU�YN: Argentyna - Botasso, Della Torre, Paternoster, J. Evaristo, Monti, Orlandini, Peucelle, Scopelli, Stabile, Ferreyra, M. Evaristo; USA - Douglas, Wood, Moorhouse, Gallagher, Tracey, Auld, Brown, Gonsalves, Pate-naude, Florie, McGhee S�DZIOWA�: Langenus (Belgia) URUGWAJ-JUGOS�AWIA 6:1 (3:1) 27 lipcu, Montevideo, Estodio Centenorio BRAMKI: Urugwaj - 19' Cea, 21' Anselmo, 23' Anselmo, 63' Iriarte, 66' Cea, 72' Cea; Jugos�awia - 4' Vujadinovi� SK�AD DRU�YN: Urugwaj - Ballestrero, Nasazzi, Mascheroni, ju byty ostatnimi, w�kt�- Andrade, Fernandez, Gestido, Dorado, Scarone, Anselmo, Cea, rych nie rozegrano meczu Iriarte; Jugos�awia - Jaksi�, Ivkovi�, Mihajlovi�, Arsenijevi�, o trzecie miejsce Stevanovi�, Djoki�, Tirnani�,Marjanovi�, Beck, Vujadinovi�, Sekuli� S�DZIOWA�: Rego (Brazylia) Mistrzostwa w Urugwa- FINA� Wielki fina� odby� si� 30 lipca w obecno�ci blisko 80 tys. widz�w i by� niejako rewan�em za fina� olimpijski w Amsterdamie (z 1928). Pomimo du�ej przewagi gospodarzy, do 68 minuty spotkania utrzymywa� si� wynik remisowy i dopiero bramki Victoriano Iriarte i Hectora Castro zapewni�y Urugwajczykom tytu� mistrzowski; na os�od� kibicom argenty�skim (20 tys.) pozosta� tytu� kr�la strzelc�w zdobyty przez Guillermo Stabile. URUGWAJ - ARGENTYNA 4:2 (1:2) 30 lipca, Montevideo, Estndio Centenorio BRAMKI: Urugwaj - 12' Dorado, 89' Castro; Argentyna - 20' Peucelle, 38' Stabile, 58' Cea, 68' Iriarte I MISTRZOSTWA �WIATA 1950 URUGWAJ 19 Triumfatorzy I Mistrzostw �wiata - dru�yna Urugwaju SK�AD DRU�YN: Urugwaj - Ballestrero, Nasazzi, Mascheroni, Andrade, Fer-nandez, Gestido, Dorado, Scarone, Castro, Cea, Iriarte; Argentyna - Botas-so, Della Torre, Paternoster, J. Evaristo, Monti, Arico Suarez, Peucelle, Va-rallo, Stabile, Ferreyra, M. Evaristo S�DZIOWA�: Langenus (Belgia) STRZELCY BRAMEK 8 - Stabile (Argentyna) 5 - Cea (Urugwaj) 3- Peucelle (Argentyna), Preguinho (Brazylia), Beck (Jugos�awia), Anselmo (Urugwaj), Petenaude (USA) 2 - Monti, Zumelzu (Argentyna), Moderato (Brazylia), Vidal (Chile), Maschi-not (Francja), Vujadinovi� (Jugos�awia), M. Rosas (Meksyk), Stanciu (Rumunia), Castro, Dorado, Iriarte (Urugwaj), Mcghee (USA) 1 - M. Evaristo, Scopelli, Varallo (Argentyna), Arellano, Subiabre (Chile), Lan-giller, Laurent (Francja), Marjanovi�, Tirnani� (Jugos�awia), Carre�o, Gay�n (Meksyk), Benitez Caceres (Paragwaj), Souza (Peru), Barbu (Rumunia), Scarone (Urugwaj), Brown (USA) samob�jcze - M. Rosas (Meksyk) dla Chile, Gonzales (Paragwaj) dla USA Statuetk� Z�otej Nike Ju-les Rimet wr�czy! nie bezpo�rednio kapitanowi zwyci�skiej ekipy, lecz prezydentowi federacji urugwajskiej 0 NICH SIE M�WI�O Guillermo Stabile, pseudonim Filtrador (ur. 17.01.1906 - zm. 26.12.1966), �rodkowy napastnik; trener i komentator radiowy. Swoj� karier� sportow� rozpoczyna� w klubie SC Metan. By� pierwszym kr�lem strzelc�w mistrzostw �wiata, r�wnie� jako pierwszy popisa� si� hat-trickiem 20 HISTORIA MISTRZOSTW �WIATA 1930-1998 - w meczu z Meksykiem, wygranym przez jego dru�yn� 6:3. Nie by�y to jedyne bramki strzelone przez tego niepozornego, drobnej postury napastnika. Swoj� aktywn� postaw� na boisku sprawi�, �e stawiano go w rz�dzie najlepszych graczy turnieju. Fina�owe spotkanie z Urugwajem nie zako�czy�o si� pomy�lnie dla Argentyny i jej najlepszego strzelca. Po zako�czeniu urugwajskich mistrzostw Stabile kontynuowa� swoj� karier� w klubach europejskich - w�oskich Genua i Napoli oraz francuskim Red Star. W �wiecie pi�karskim zaistnia� ponownie w okresie powojennym, gdy jako trener reprezentacji Argentyny (1941--58) sze�ciokrotnie doprowadzi� zesp� narodowy do mistrzostwa Ameryki Pd. Po nieudanych dla jego dru�yny mistrzostwach �wiata w 1958 w Szwecji, zrezygnowa� z funkcji selekcjonera reprezentacji. II MISTRZOSTWA �WIATA 1934 W�OCHY CAMPIONATO MONDIALE Dl CALCIO MACOtO G�UOMO Dnia 8 pa�dziernika 1932 w Zurychu Komitet Wykonawczy FIFA podj�� decyzj� o przyznaniu organizacji mistrzostw �wiata w 1934 federacji w�oskiej. Do mistrzostw zg�oszone zosta�y 32 reprezentacje narodowe, tote� turniej we W�oszech poprzedzi�)- eliminacje. W 12 grupach o awans do fina��w mistrzostw �wiata rywalizowa�y dru�yny z Europy, Afryki, Azji oraz Ameryki Pd. i �rodkowej. Du�� niespodziank� eliminacji europejskich by�o odpadni�cie, po remisie ze Szwajcari� i pora�ce z Rumuni�, reprezentacji Jugos�awii (p�finalisty poprzednich mistrzostw). Po raz pierwszy do walki o Puchar �wiata zg�oszona zosta�a reprezentacja Polski i o udzia� w turnieju fina�owym zmierzy�a si� z silnym zespo�em Czechos�owacji. Po przegranej w Warszawie 1:2, dru�yna nie wyjecha�a na mecz rewan�owy w Pradze; Czechos�owakom przyznano punkty walkowerem, a polskiej federacji pi�karskiej wymierzono kar� finansow�. Wielk� niespodziank� turnieju, jeszcze przed jego rozpocz�ciem, by�a absencja dru�yny mistrz�w �wiata - Urugwaju - oficjalnie ze wzgl�d�w finansowych, natomiast w kuluarach m�wi�o si� o rewan�u za nieobecno�� wielu europejskich Zesp� gospodarzy mistrzostw 22 HISTORIA MISTRZOSTW �WIATA 1930-1998 reprezentacji na turnieju mistrzowskim w Urugwaju. Podobnie jak cztery lata wcze�niej tak i teraz ch�ci udzia�u w mistrzostwach �wiata nie wyrazili reprezentanci futbolu brytyjskiego. W turnieju fina�owym wyst�pi�o 16 dru�yn i, w odr�nieniu od poprzednich mistrzostw, nie dokonano podzia�u na grupy eliminacyjne, ale zdecydowano si� przyst�pi� od razu do walki o �wier�fina�y systemem �przegrywaj�cy odpada". W �wier�fina�ach szlagierem by� b�j W�och�w z Hiszpanami. Bramkarz hiszpa�ski, Ricardo Zamora, dokonywa� cud�w w ekwilibrystyczny spos�b broni�c bramki przed strza�ami w�oskich napastnik�w. Arbiter, Belg Baert, pozwoli� jednak gospodarzom na brutaln� gr� i jedn� z jej ofiar by� w�a�nie Zamora. Mecz zako�czy� si� remisem i po raz pierwszy w historii mistrzostw o awansie mia� zadecydowa� mecz dodatkowy. Na drugi dzie� dru�yny (w mocno zmienionych sk�adach) przyst�pi�y do decyduj�cego pojedynku. Kontuzjowanego bramkarza hiszpa�skiego zast�pi� m�ody Juan Jose Nogues i cho� spisywa� si� nadzwyczaj dobrze, to jego dru�yna by�a bezradna wobec stronniczego s�dziowania Szwajcara Rolanda Merceta, kt�ry uzna� m.in. bramk� Giuseppe Meazzy zdobyt� po ewidentnym faulu. W�osi awansowali, lecz po mistrzostwach s�dziego zawiesi�a w�asna federacja. Do p�fina��w, dzi�ki jedno-bramkowym zwyci�stwom, awansowa�y r�wnie� reprezentacje Niemiec, Czechos�owacji oraz Austrii. W walce o fina� W�osi po zaci�tym meczu zwyci�yli 1:0 Austri�, a najlepszym pi�karzem spotkania uznano Meazz�, bo�yszcze w�oskich tifosi; po jego �mierci stadion San Siro, na kt�rym rozegrano mecz p�fina�owy, nazwano jego imieniem. W drugim meczu Czechos�owacja zwyci�y�a Niemc�w 3:2, jednak w finale nie zdo�a�a pokona� do�� szcz�liwie graj�cych w ca�ym turnieju gospodarzy. 1/8 FINA�U NIEMCY-BELGIA 5:2 (1:2) 27majo,Florencja,StadioBerto BRAMKI: Niemcy - 25' Kobierski, 49' Siffling, 66' Conen, 70' Conen, 87' Co- nen; Belgia - 29' Voorhoff, 43' Voorhoof SK�AD DRU�YN: Niemcy - Kress, Haringen, Schwartz, Janes, Sczepan, Zieli�ski, Lehner, Hohmann, Conen, Siffling, Kobierski; Belgia - Vandevijer, Smellinckx, Joacim, Peeraer, Welkenhuysen, Claessens, de Vries, Voorhoof, Capelle, Grimmonprez, Heremans S�DZIOWA�: Mattea (W�ochy) SZWECJA - ARGENTYNA 3:2(1:1) 27 maja, Bolonia, Stadio Littorale BRAMKI: Szwecja - 9' Jonasson, 67' Jonasson, 79' Kroon; Argentyna - 4' Belis, 48' Galateo Doch�d z mistrzostw �wia- SK�AD DRU�YN: Szwecja - Rydberg, Axelsson, S. Andersson, ta oszacowano na ponad Karlsson, Rosen, E. Andersson, Dunker, Gustafsson, Jonasson, 193 tys. dolar�w Keller, Kroon; Argentyna - Freschi, Pedevilla, Belis, Nehin, Sosa Urbieta, L�pez, Rua, Wilde, Devincenzi, Galateo, Iraneta S�DZIOWA�: Braun (Austria) SZWAJCARIA-HOLANDIA 3:2 (2:1) 27 majo, Mediolan, Stadio San Siro BRAMKI: Szwajcaria - 7' Kielholz, 43' Kielholz, 69' Abegglen; Holandia - 19' Smit, 84' Vente SK�AD DRU�YN: Szwajcaria - Sechehaye, Minelli, Weiler, Guinchard, Jaccard, Hufschmid, von Kanel, Passello, Kielholz, Abegglen, Bossi; Holandia - van der Meulen, Weber, van Run, Pellikaan, Anderiesen, van Heel, Weis, Vente, Bakhuys, Smit, van Nellen S�DZIOWA�: Eklind (Szwecja) ^^��^��iiiM 66 MISTRZOSTWA �WIATA 1934 W�OCHY CZECHOS�OWACJA- RUMUNIA 2:1 (0:1) 27 maja, Triest, Studio Littorio BRAMKI: Czechos�owacja - 50' Puc, 67' Nejedly; Rumunia - 11' Dobay SK�AD DRU�YN: Czechos�owacja - Plani�ka, �eni�ek, Ctyroky, Ko�talek, Cam-bal, Kr�il, Junek, Silny, Sob�tka, Nejedly, Puc; Rumunia - Zombory, Vogl, Albu, Deheleanu, Cotormani, Moravetz, Bindea, Covaci, S�pi, Bodola, Dobay S�DZIOWA�: Langenus (Belgia) AUSTRIA-FRANCJA 3:2 (1:1,1:1,2:1) 27 majo, Turyn, S�adio Mussolini BRAMKI: Austria - 44' Sindelar, 93' Schall, 109' Bican; Francja - 18' Nicolas, 116' Verriest (karny) SK�AD DRU�YN: Austria - Platzer, Cisar, Sesta, Wagner, Smistik, Urbanek, Zischek, Bican, Sindelar, Schall, Viertl; Francja - Thepot, Mairesse, Mattler, Delfour, Verriest, Lietaer, Keller, Alcazar, Nicolas, Rio, Aston S�DZIOWA�: van Moorsel (Holandia) W�GRY - EGIPT 4:2 (2:2) 27 maja, Neapol, Stadio Ascorelli BRAMKI: W�gry - 11' Teleki, 31' Toldi, 53' Vincze, 61' Toldi; Egipt - 35' Fawzi, 39' Fawzi SK�AD DRU�YN: W�gry - A. Szab�, Fut�, Sternberg, Palotas, Sziics, Lazar, Markos, Vincze, Teleki, Toldi, P. Szab�; Egipt - Mansour, Ali Shafi, Hami- du, El Far, Raffat, Raghab Hassan, Latif, Fawzi, El Tetch, Taha, Mohammed Hassan S�DZIOWA�: Barlassina (W�ochy) HISZPANIA - BRAZYLIA 3:1 (3:0) 27 maja, Genua, Stadio Marassi BRAMKI: Hiszpania - 18' Iraragorri (karny), 25' Langara, 29' Langara; Brazylia - 55' Leonidas SK�AD DRU�YN: Hiszpania - Zamora, Ciriaco, Quincoces, Cilaurren, Mugu-erza, Marculeta, Lafuente, Iraragorri, Langara, Lecue, Gorostiza; Brazylia -Pedrosa, Silvio, Luz, Tinoco, Martim, Canalli, Luizinho, Brito, Armandinho, Leonidas, Patesko S�DZIOWA�: Birlem (Niemcy) W�OCHY - USA 7:1 (3:0) 27 maja, Rzym, Stadio del PNF BRAMKI: W�ochy - 18' Schiavio, 20' Orsi, 29' Schiavio, 63' Ferrari, 64' Schia-vio, 69' Orsi, 90' Meazza; USA - 57' Donelli SK�AD DRU�YN: W�ochy - Combi, Rosetta, Allemandi, Pizziolo, Monti, Ber-tolini, Guarisi, Meazza, Schiavio, Ferrari, Orsi; USA - Hjulian, Czerkiewicz, Moorhouse, Pietras, Gonsalves, Florie, Ryan, Nilsen, Donelli, Dick, McLean S�DZIOWA�: Mercet (Szwajcaria) �WIER�FINA�Y NIEMCY - SZWECJA 2:1 (0:0) 31 maja, Mediolan, Stadio San Siro BRAMKI: Niemcy - 60' Hohmann, 63' Hohmann; Szwecja - 82' Dunker SK�AD DRU�YN: Niemcy - Kress, Haringer, Busch, Gramlich, Sczepan, Zieli�ski, Lehner, Hohmann, Conen, Siffling, Kobierski; Szwecja - Rydberg, Axelsson, S. Andersson, Karlsson, Rosen, E. Andersson, Dunker, Gustafs-son, Jonasson, Keller, Kroon S�DZIOWA�: Barlassina (W�ochy) HISTORIA MISTRZOSTW �WIATA 1930-1998 CZECHOS�OWACJA-SZWAJCARIA 3:2 (1:1) 31 maja.Toryn, Stadio Mussolini BRAMKI: Czechos�owacja - 24' Svoboda, 49' Sob�tka, 82' Nejedly; Szwajcaria - 18'Kielholz, 78'Jaggi SK�AD DRU�YN: Czechos�owacja - Plani�ka, Zeni�ek, Ctyroky, Ko�talek, Cam- bal, Kr�il, Junek, Svoboda, Sob�tka, Nejedly, Puc; Szwajcaria - Sechehaye, Mi- nelli, Weiler, Guinchard, Jaccard, Hufschmid, von Kanel, Jaggi, Kielholz, Abegglen, Jaeck S�DZIOWA�: Beranek (Austria) AUSTRIA - W�GRY 2:1 (1:0) 31 moja, Bolonia, Stadio Littorale BRAMKI: Austria - 8' Horvath, 51' Zischek; W�gry - 60' Sarosi (karny) SK�AD DRU�YN: Austria - Platzer, Cisar, Sesta, Wagner, Smistik, Urbanek, Zi- schek, Bican, Sindelar, Horvath, Viertl; W�gry - Szab�, Vag�, Sternberg, Pa- lotas, Sziics, Szalay, Markos, Avar, Sarosi, Toldi, Kemeny USUNI�CI Z BOISKA: W�gry - Markos S�DZIOWA�: Mattea (W�ochy) W�OCHY-HISZPANIA 1:1 (1:1,1:1,1:1) 31 maja, Florencja, Stadio Berta BRAMKI: W�ochy - 44' Ferrari; Hiszpania - 30' Regueiro SK�AD DRU�YN: W�ochy - Combi, Monzeglio, AUemandi, Pizziolo, Monti, Ca-stellazzi, Guaita, Meazza, Schiavio, Ferrari, Orsi; Hiszpania - Zamora, Ciria-co, Quincoces, Cilaurren, Muguerza, Fede, Lafuente, Iraragorri, Langara, Regueiro, Gorostiza S�DZIOWA�: Baert (Belgia) DODATKOWY MECZ W�OCHY - HISZPANIA 1:0 (1:0) 1 czerwca, Florencjo, Stadio Berta BRAMKI: W�ochy - 11' Meazza SK�AD DRU�YN: W�ochy - Combi, Monzeglio, AUemandi, Ferraris, Monti, Bertolini, Guaita, Meazza, Borel, Demaria, Orsi; Hiszpania - Nogues, Zaba-lo, Quincoes, Cilaurren, Muguerza, Lecue, Ventolra, Regueiro, Campanal, Chacho, Bosch S�DZIOWA�: Mercet (Szwajcaria) PӣFINA�Y CZECHOS�OWACJA - NIEMCY 3:1 (1:0) 3 czerwco, Rzym, Stodio del PNF BRAMKI: Czechos�owacja - 19' Nejedly, 71' Kr�il, 80' Nejedly; Niemcy - 62' Noack SK�AD DRU�YN: Czechos�owacja - Plani�ka, Burgr, Ctyroky, Ko�talek, �ambal, Kr�il, Junek, Svoboda, Sob�tka, Nejedly, Puc; Niemcy - Kress, Haringer, Busch, Zieli�ski, Sczepan, Bender, Lehner, Siffling, Conen, Noack, Kobierski S�DZIOWA�: Barlassina (W�ochy) W�OCHY - AUSTRIA 1:0 (1:0) 3 czerwca, Mediolan, Stadio Son Siro BRAMKI: W�ochy - 9' Guaita SK�AD DRU�YN: W�ochy - Combi, Monzeglio, AUemandi, Ferraris, Monti, Bertolini, Guaita, Meazza, Schiavio, Ferrari, Orsi; Austria - Platzer, Cisar, Sesta, Wagner, Simstik, Urbanek, Zischek, Bican, Sindelar, Schall, Viertl S�DZIOWA�: Eklind (Szwecja) 66 II MISTRZOSTWA �WIATA 1934 W�OCHY 25 MECZ O III MIEJSCE NIEMCY-AUSTRIA 3:2 (3:1) 7 czerwca, Neapol, Stodio Ascorelli BRAMKI: Niemcy - 25" Lehner, 27' Conen, 42' Lehner; Austria - 28' Horvath, 54' Sesta SK�AD DRU�YN: Niemcy - Jakob, Janes, Busch, Zieli�ski, Munzenberg, Bender, Lehner, Siff lig, Conen, Sczepan, Heidemann; Austria - Platzer, Cisar, Sesta, Wagner, Smistik, Urbanek, Zischek, Braun, Bican, Horvath, Viertl S�DZIOWA�: Carrato (W�ochy) FINA� Gospodarze w walce o tytu� mistrzowski zmierzyli si�, w obecno�ci 45 tys. kibic�w, z niedocenian� dru�yn� znad We�tawy. Czechos�owacy 20 minut przed zako�czeniem spotkania prowadzili po niespodziewanym strzale z ostrego k�ta Antoniego Pu�a; chwil� p�niej �wietn� okazj� na podwy�szenie wyniku zmarnowa� Franti-�ek Svoboda, strzelaj�c w s�upek. �wietnie broni�cy w najtrudniejszych sytuacjach Franti�ek Plani�ka by� jednak bezradny przy strzale Raimundo Orsiego. W dogrywce Angelo Schiavio strzeli� bramk� na wag� zwyci�stwa. Solidna obrona, �wietny �rodkowy pomocnik Luigi Monti, znakomici Enrico Guaita, Orsi, Schiavio, Gkwannni Ferrari i przede wszystkim najlepszy gracz imprezy Giuseppe Meazza przeszli na trwa�e do historii futbolu. WtOCHY - CZECHOS�OWACJA 2:1 (0:0,1:1)