Strona 1 GUADALCANAL ALEUTY MARlANY I FILI PINY KON IEC WOJNY MOllSKl EJ NA PACYF IKU • MILITARIA MARYNARKA WOJENNA - OKRĘTY 1939- 1945 • KALENDARIUM NA j WAŻN I EJ SZE WYDARZEN IA III 1943 R. KONIEC WOJNY MORSKIEJ NA PACYFIKU GUADALCANAL - ALEUTY Strona 2 GUADALCANAL GZjednoczonych w czasie II wojny łównym przeciwnikiem Stanów wprowadzano jednostki wyremontowane Atlantyckiej, były to jednak dużo mniejsze - uszkodzone głównie w czasie ataku na siły niż te, które zasiliły F l otę Pacyfiku. świ atowej była japonia. W działaniach Pearl Harbor. jednak nie było to jeszcze to, Amerykanie w rejonie Oceanu Spo- zbrojnych przeciwko Niemcom i Wło­ czego oczekiwa ła US Navy, gdyż na papie- kojnego zyskali przewagę nad japończyka ­ chom USA angażowały dużo mniejsze rze ustępowała ona flocie japońskiej . Pod mi zarówno w okrętach, jak i w samo- siły, do maja 1944 r. organizowały operacje koniec 1942 r. USA dysponowały 19 okrę­ lotach. Problem stanowiły dla nich silne wojskowe o mniejszych rozmiarach. tami liniowymi, 3 lotniskowcami i 39 krą­ wojska lądowe, rozmieszczone w licznych Po bitwie pod Midway sytuacja zaczęła się żownikami. Natomiast ich przeciwnik garnizonach na Pacyfiku, oraz duża armia zmieniać na ich korzyść. w tym samym czasie miał do dyspozycji w Mandżurii. Stany Zjednoczone w tym Amerykanie na skutek porażek zostali 10 okrętów liniowych, 10 lotniskowców okresie organizowały swoją armię l ądową wyparci przez japończyków z olbrzymich i 33 krążowniki. Sytuacja ta zaczęła się i piechotę morską. Do miejsc koncentracji obszarów Pacyfiku, jednak już w połowie zmien i ać już od początku 1943 r. W ciągu wojska, które znajdowały się w Australii 1943 r. zaczęli w coraz większym stopniu tego roku amerykańska marynarka wo- i w bazach na Pacyfiku, należało dostar- przejmować inicjatywę. Miała na to wpływ jenna otrzymała prosto ze stoczni 2 okręty czyć z Ameryki olbrzymią ilość sprzętu gospodarka USA, która w krótkim czasie liniowe, 15 lotniskowców, 24 lotniskowce wojskowego i zaopatrzenia. W połowie rozpoczęła dostawy sprzętu wojskowego. eskortowe, 9 krążowników, 354 niszczy- 1943 r. Amerykanie przystąpili do ofen- Szczególnie potrzebne było wzmocnienie ciele i ponad 200 okrętów podwodnych. sywy na Pacyfiku, stosując tzw. metodę marynarki i lotnictwa, które w działaniach Natomiast stocznie japońskie w tym żabich skoków. Polegała ona na zdoby- wojennych na Pacyfiku stanowiły podsta- samym okresie przekazały swojej flocie waniu pozycji japońskich na wyspach, wową siłę. Straty poniesione w pierwszym lotniskowiec, 2 lotniskowce eskortowe, które same w sobie nie mi ały znaczenia okresie wojny zostały szybko zniwelo- 2 krążowniki, 11 niszczycieli i 58 okrętów strategicznego, były jednak doskonałe do wane - w 1942 r. flota została zasilona podwodnych. Na koniec 1943 r. obie floty zakładania baz i lotnisk oraz przygotowy- przez 4 okręty liniowe, lotniskowiec, dysponowały siłami: USA - 21 okrętów wania ataków na kolejne wyspy, a w kon- 9 krążowników oraz mniejsze jednostki. liniowych, 18 lotniskowców i 48 krążow­ sekwencji na japońskie wyspy macierzyste. W tym czasie flota japonii powi ększyła się ników, natomiast japonia - 8 okrętów li- W walkach na Pacyfiku nie u czestn i czyły o 2 okręty liniowe, 5 lotniskowców i krą­ niowych, 8 lotniskowców i 32 krążowniki . siły zbrojne Związku Radzieckiego, wojska żownik oraz również mniejsze jednostki. Ta statystyka pokazuje wyraźną przewagę tego kraju jedynie blokowały arm i ę Do tego należy dodać, że sukcesywnie US Navy. Część okrętów pływała we Flocie japońską w Mandżurii. Obecność obu 523 Strona 3 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ wojska i rozpoczęła budowę lotniska. spół amerykański - a w zasadzie sojusz- Posiadanie w tym rejonie bazy lotniczej niczy, gdyż w jego skład wchodziły okręty pozwalałoby na atakowanie szlaków australijskie - został w nocy zaatakowany zaopatrzeniowych wiodących z USA do przez Japończyków torpedami, a na- Australii. Byłaby to również doskonała stępnie ogniem artyleryjskim. Znali oni pozycja do dalszej ekspansji na południe. dyslokację okrętów amerykańskich dzięki Widząc rozwój sytuacji, dowództwo wcześ niejszemu rozpoznaniu lotniczemu. amerykańskie postanowiło rozpocząć Zespół okrętów sojuszniczych podzielony ofensywę na Pacyfiku właśnie od zdo- był na trzy grupy. Pierwsza, dowodzona bycia Guadalcanalu i pozostałych wysp przez kmdr. Fredericka Loisa Riefkohla, archipelagu. składała się z trzech krążowników ciężkich ? VIII 1942 r. Amerykanie przystąpili ("Quincy'; ,,vincennes'; "Astoria") i trzech do zajmowania wysp w rejonie archipela- niszczycieli ("Ralph Talbot'; "Helm'; gu, wysadzając desanty na Guadalcanalu, "Wilson"). Drugą grupą, składającą się Tulagi i Floridzie. Wylądowała tam 1. Dy- z trzech krążowników ciężkich ("Chica- wizja Piechoty Morskiej. Był to pierwszy go'; australijskie "Canberra" i "Australia") desant marynarki wojennej od 1898 r. Na oraz trzech niszczycieli ("Blue'; "Pat- bitwę o Guadalcanal złożyły się walki terson'; "Bagley"), dowodził kontradm. o utrzymanie przyczółka, a następnie Victor Alexander Charles Crutchley, o opanowanie całej wyspy oraz kilkadzie- a trzecią - dwa krążowniki lekkie (au- Amerykański lotniskowiec "Enterprise", siąt starć morskich o różnej sile i natężeniu stralijski "Hobart" i amerykański "San sfotografowany z sa molotami stacjonujqcych na nim dywizjonów na pokładzie, brał udział na wodach wokół wyspy oraz w rejonie ar- Juan") oraz dwa niszczyciele ("Monssen" w większości wielkich bitew na Pacyfiku, chipelagu. Duży udział w walkach o wyspę i "Buchanan") - kontradm. Norman Scott. w jakich uczestniczyły lotniskowce - od miało lotnictwo lądowe i pokładowe obu W wyniku tego ataku zatopiono krą­ Midway do bitwy na Morzu Filipiliskim. Brał walczących stron. Zespołem okrętów żowniki ciężkie: amerykańskie "Quincy'; też udział w bitwie, do jakiej doszło w pobliżu mających desantować piechotę morską ,,vincennes" i "Astoria" oraz australijski wschodnich Wysp Salomona 24 VIII 1942 r. dowodził kontradm. Richmond Kelly Tur- "Canberra': Po stronie amerykańskiej zo- ner. Formację tę ubezpieczały okręty pod stał uszkodzony krążownik i niszczyciel, potężnych armii w tym rejonie była ko- dowództwem wiceadm. Franka Jacka Flet- po stronie japońskiej zaś - dwa krążowni­ rzystna dla Stanów Zjednoczonych, gdyż chera, a całością dowodził wiceadm. Ro- ki. W drodze powrotnej do bazy ame- uniemożliwiała wzmocnienie japońskich bert L. Ghormley. Marines już pierwszego rykański okręt podwodny "S 44" zatopił garnizonów na obszarze Pacyfiku lub dnia zdobyli nowo budowane lotnisko, krążownik "Kako': tworzenie nowych. Zmusiłoby to Amery- które w krótkim czasie zostało przysto- Dzi ałania Stanów Zjednoczonych kanów do większego wysiłku zbrojnego sowane do działań lotniczych. W trakcie w tym rejonie spowodowały, że Japonia oraz mogłoby wydłużyć prowadzenie lądowania na Guadalcanalu amerykańskie postanowiła wzmocnić swoje siły na działań wojennych. US Navy w walkach B-l? Flying Fortress zbombardowały Guadalcanalu. Na wyspę zamierzano na Pacyfiku była wspomagana przez Wiel- japońską bazę w Rabaulu, a mimo to sa- przewieźć 1500 żołnierzy i zaopatrzenie ką Brytanię z jej Flotą Dalekowschodnią moloty japońskie już od początku nękały na pokładzie czterech transportowców. Ich oraz nieliczne okręty Australii, Holandii zarówno piechotę morską, jak i stojące na eskortę miały stanowić cztery krążowniki i Nowej Zelandii, w późniejszym okresie redzie transportowce z zaopatrzeniem. Ja- ciężkie i jeden lekki oraz osiem niszczycie- zaś dołączyły jednostki Francji. pończycy wysłali słabo chroniony konwój li. Do osłony zespołu zaopatrzeniowego Obszar zajęty przez Japonię miał być z wojskiem i zaopatrzeniem dla walczącej wyznaczono trzy lotniskowce ("Shokaku'; zdobywany z dwóch kierunków. Jeden wyspy, składający się z sześc iu transpor- "Zuikaku'; "Ryujo"), trzy okręty liniowe to Obszar Pacyfiku, podzielony na części towców. W czasie rejsu amerykański okręt ("Mutsu'; "Hiei'; "Kirishima"), dziesięć północną, środkową i południową, dowo- podwodny zatopił jeden transportowiec, krążowników i okręt-bazę wodnosamolo- dzony przez adm. Chestera Williama Ni- a pozostałe zawróciły do bazy. tów ("Chitose") oraz 23 niszczyciele pod mitza, a drugi - Obszar Południowo -Za­ 8 VIII doszło do jednej z najwięk­ dowództwem wiceadm. Nobutake Kondo. chodniego Pacyfiku, którego dowódcą był szych bitew morskich tego okresu. Sprawnie działający wywiad amerykański gen. Douglas MacArthur. Obu dowódcom Dowództwo japońskie wysłało swoje uzyskał informację o planach japońskich podlegały zarówno siły morskie, lotnicze, okręty, których celem było pokonanie i dowództwo US Navy postanowiło po- jak i lądowe. i wyparcie USA z tego rejonu. Dowodzony wiadomić działającą w tym rejonie flotę. przez wiceadm. Gunichi Mikawę zespół Zespół amerykański składał się z trzech DZIAŁANIA W REJONIE japoński, składający się z pięciu krążowni­ grup, z których dwie operowały w rejonie GUADALCANALU ków ciężkich ("Chokai'; "Aoba'; "Furu- Wysp Salomona, trzecia zaś uzupełniała Guadalcanal to wyspa należąca do ar- taka'; "Kinugasa'; "Kako") oraz dwóch paliwo. Dwie grupy posiadały łącznie chipelagu Wysp Salomona. Był ważny ze lekkich ("Tenryu'; "Yubari") i niszczyciela dwa lotniskowce ("Saratoga" i "Enterpri- strategicznego punktu widzenia. W maju ("Yunagi") odnalazł amerykańskie okręty se"), okręt liniowy ("North Carolina"), 1942 r. Japonia wysadziła na wyspie swoje znajdujące się w rejonie wyspy Savo. Ze- trzy ciężkie krążowniki i jeden lekki oraz 524 Strona 4 GUADALCANAL II niszczycieli, natomiast Oznaka amerykańskiej kanie utworzyli specjalny zespół, w skład grupa przyjmująca za- marynarki wojennej, którego wchodziły dwa krążowniki ciężkie opatrzenie składała się noszona na czapkach ("Salt Lake City" i "San Francisco"), dwa z lotniskowca ("Wasp"), oficerskich. Do maja lekkie ("Boise" i "Helena") oraz pięć nisz- 1941 r. or.zel mial glo- dwóch krążowników czycieli. japończycy wysłali kolejne posił­ wę skierowanq w lewo, ciężkich i jednego później byla ona skiero- ki. Były one transportowane na pokładach lekkiego oraz siedmiu wana w prawo. dwóch transportowców wodnosamolotów niszczycieli. Ogólne i sześciu niszczycieli, osłanianych przez dowództwo sprawował trzy krążowniki ciężkie i dwa niszczyciele. wiceadm. Ej. Fletcher. Carolina" (jedna Dowodzący zespołem US Navy kontr- W bitwie, do której torpeda) oraz lot- adm. N. Scott podjął decyzję o podjęciu doszło 24 VIII, prym niskowiec )Nasp" walki nocą, chcąc wykorzystać posiadane wiodło lotnictwo po- (trzy torpedy) radary, i Amerykanie pierwsi otworzyli kładowe obu stron, ata- i zatopił niszczy- ogień do okrętów japońskich. Zatopili ja- kując prawie jednocześnie okręty przeciw- ciel "O'Brien" (jedna torpeda). Z powodu poński krążownik "Furutaka" i niszczyciel nika. Po wstępnej wymianie ciosów zespół odniesionych uszkodze ń okręt liniowy "Fubuki" oraz uszkodzili pozostałe okręty, japoński rozpoczął odwrót w kierunku musiał zostać odesłany do remontu sami zaś stracili niszczyciel "Duncan': własnych baz. W tej fazie bitwy Ameryka- w stoczni, na lotniskowcu zaś w wyni- a uszkodzeniu uległy trzy krążowniki. nie zatopili lotniskowiec "Ryujo': japoń ­ ku pows tałego pożaru eksplodowało 26 X doszło do kolejnego starcia obu czycy zaś uszkodzili "Enterprise': Podczas paliwo i bomby lotnicze. Wrak został flot w walkach o Guadalcanal. odwrotu zespołu japońskiego lotnictwo zatopiony torpedami przez własne okręty. Obie walczące strony sukcesyw- zatopiło niszczyciel "Mutsuki': uszkodzo- Szósta torpeda zmierzała w kierunku nie wzmacniały swoje siły. japończycy ne zostały okręt-baza wodnosamolotów lotniskowca "Hornet': ten jednak zdołał osiągnęli liczbę 21 tys. żo łnierzy, Amery- i krążownik lekki. Obie strony straciły uniknąć trafienia. japoński okręt pod- kanie dostarczyli na wyspę pułk piechoty w walkach ok. ISO samolotów, z czego wodny osiągnął rzadko spotykany sukces morskiej, 50 myśliwców, 24 bombowce 2/3 to maszyny japońskie. W tym starciu w działaniach wojennych nie tylko II B- 17 oraz 24 okręty podwodne. japoń ­ Amerykanie odnieśli sukces strategiczny wojny św iatowej, niemały udział w nim skie dowództwo zdecydowało się jednym - nie dopuścili do wzmocnienia garnizonu mieli jednak sami Amerykanie, którzy na uderzeniem zniszczyć lotnisko i amery- japońskiego na GuadaJcanalu i dostarcze- niewielkim obszarze skoncentrowali dużą kańskie pozycje na wyspie oraz operujące nia obrońcom niezbędnego zaopatrzenia. liczbę okrętów bez odpowiedniej osłony. w tym rejonie siły morskie. W tym celu Nie był to jednak koniec walk o wyspę. Walki o Guadalcanal trwały, zarówno wysłano dwa zespoły okrętów. jeden, Oprócz zwalczania żeglugi floty wokół wyspy, jak i na niej samej. jedno- którym dowodził wiceadm. Chuichi Na- Stanów Zjednoczonych w tym rejonie cześnie obie strony sukcesywnie wzmac- gumo, składał się z trzech lotniskowców japońskie okręty podwodne musiały niały swoje siły. ("Shokaku': "Zuikaku': "Zuiho"), dwóch prowadzić operację mającą na celu II X doszło do kolejnej bitwy pomię­ okrętów liniowych ("Hiei': "Kirishima"), zaopatrywanie garnizonu oraz utrzymy- dzy okrętami obu flot w rejonie przylądka czterech krążowników ciężkich ("Ku- wanie z nim stałej łączności. jeden z tych Esperance na GuadaJcanalu. W celu mano': "Tone': "Chikuma': "Suzuya") okrętów - "I -19" - 15 IX zaatakował położenia kresu conocnym dostawom i jednego lekkiego ("Nagara") oraz torpedami okręty amerykańskie. jedną zaopatrzenia i posiłków japońskich na 15 niszczycieli. Drugi, dowodzony przez salwą uszkodził okręt liniowy "North GuadaJcanaJ, tzw. Tokio Express, wiceadm. Nobutake Kondo, składał się USS "South Dakota" byl prawdopodobnie najlepszym okrętem liniowym zbudowanym • :gg.dnie z regulami traktatu waszyngtońskiego (ograniczajqcymi tonaź okrętów tej klasy do 35 ŁqczyłSatecznym tys. t). 'ilzbrojenie,Pl irOZs~q~d;nq~p~ręd~ko~~~Z~Silinymii;II~!i 525 Strona 5 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ Amerykańskie plakaty propagandowe japońskich samolotów na okręty USA MILES OF HELL o wydź więku antyjapońskim. znajdujące się w rejonie Guadalcanalu. 'ń17iAytJ/ 29 I uszkodziły one ciężki krążownik "Chicagd: a następnego dnia zatopiły go. i 13 tys. żołnierzy. W celu osłony l II 1943 r. na tyłach wojsk japoń­ tego konwoju wydzielono zespół skich Amerykanie wysadzili silny desant składający się z 2 okrętów linio- piechoty morskiej, zmuszając przeciw- wych, 3 krążowników ciężkich nika do walki na dwa fronty. Wojska i 3 lekkich oraz 28 niszczycieli. japońskie przez kilka dni stawiały opór, Gdy wywiad amerykański dowie- lecz w konsekwencji musiały przystąpić dział się o działaniach japońskich , do ewakuacji z Guadalcanalu. Niszczy- wydzielono zespół okrętów pod ciele kontradm. Tanaki ewakuowały dowództwem kontradm. R.K. ok. 10 tys. żołnierzy japońskich. 8 II Tumera, by uniemożliwił okrętom 1943 r. wyspę całkowicie opanowały z lotniskowca ("junyo"), dwóch okrętów przeciwnika wykonanie zadania. W skład wojska amerykańskie. liniowych ("Kongo': "Haruna"), czterech zespołu amerykańskiego wchodziły: 21 II Amerykanie wysadzili desant krążowników ciężkich ("Atago", "Takao': lotniskowiec, 2 okręty liniowe, 4 krą ­ i zajęli wyspę Russell. Było to poprzedzone "Myoko': "Maya") i jednego lekkiego żowniki ciężkie i 4 lekkie oraz 22 nisz- dwoma tygodniami przygotowań, które ("Isuzu") oraz 14 niszczycieli. Stany czyciele. Była to dość długa bitwa, trwała okazały się zbędne, gdyż japonia wcześniej Zjednoczone mogły im przeciwstawić pięć dni. japońska marynarka wojenna wycofała swe wojska z wyspy. dwa zespoły. Grupa dowodzona przez straciła w tym starciu okręty liniowe Bilans walk o opanowanie Gua- kontradm. Thomasa Kinkaida składała "Hiei" i "Kirishima': krążownik ciężki dalcanalu był następujący: na wyspie się z lotniskowca ("Enterprise"), okrętu "Kinugasa" oraz 4 niszczyciele i większość poległo prawie 25 tys. żołnierzy japoń­ liniowego ("South Dakota"), krążownika transportowców, a kilka okrętów miała skich i ok. 2600 amerykańskich marines. ciężkiego ("Portland") i lekkiego ("San uszkodzonych, Amerykanie natomiast japończycy stracili lotniskowiec, 2 okręty juan") oraz ośmiu niszczycieli; do drugiej zostali pozbawieni 2 krążowników liniowe, 3 krążowniki ciężkie, krążow­ wchodził lotniskowiec ("Hornet"), dwa lekkich i 7 niszczycieli. Również kilka ich nik lekki, 11 niszczycieli i 6 okrętów krążowniki ciężkie ("Northampton': okrętów zostało uszkodzonych. Ta bitwa podwodnych, Amerykanie zaś, łącznie "Pensacola") i dwa lekkie ("San Diego" była przełomowa w walce o Guadalca- z Australijczykami, 2 lotniskowce, 6 krą­ i "juneau") oraz sześć niszczycieli, a do- nal i w całym rejonie Wysp Salomona. żowników ciężkich, 2 krążowniki lekkie wodził nim kontradm. George Murray. Aktywność japończyków osłabła. Żadna oraz 14 niszczycieli. Poza tym obie strony W pobliżu wyspy Santa Cruz doszło do ze stron nie miała jednak tyle sił, aby zostały pozbawione wielu mniejszych bitwy, w której stroną atakującą było jedną bitwą przechylić szalę zwycięstwa jednostek i transportowców. Duże były też lotnictwo obu stron. W wyniku ataków na swoją stronę. straty w lotnictwie, zarówno pokładowym, lotniczych japończycy zatopili niszczyciel już 30 XI doszło do kolejnej bitwy jak i lądowym, z tym że japonia straciła "Porter" oraz poważnie uszkodzili lotnis- w tym rejonie. 8 japońskich niszczycieli kilka razy więcej samolotów niż Stany kowiec "Hornet': który w konsekwencji płynących z zaopatrzeniem na wyspę Zjednoczone. musiał zostać zatopiony przez własne napotkało zespół przeciwnika składający Zdobycie Guadalcanalu i opanowanie niszczyciele. Uszkodzeniu uległo też kilka się z 4 krążowników ciężkich i jednego Nowej Gwinei pozwoliło kontynuować okrętów USA, w tym lotniskowiec i okręt lekkiego oraz 6 niszczycieli. Amerykanie, operacje wojskowe w tym rejonie, mające liniowy. Samoloty amerykańskie uszko- wykorzystując posiadane radary, zaatako- na celu zdobycie dużej lotniczo-morskiej dziły również kilka okrętów japońskich, wali pierwsi. Najpierw wystrzelili torpedy, bazy japońskiej w Rabaulu. Prócz tego w tym trzy lotniskowce. W walkach tych a następnie otworzyli ogień artyleryjski. zaplanowano operację mającą doprowa- obie strony straciły także samoloty: USA W odpowiedzi na atak okrętów USA dzić do opanowania wysp Guam i Truk ok. 70, a japonia ok. 100. japończycy wystrzelili własne torpedy. oraz umocnienia sił na Aleutach. Początek 12 XI doszło do kolejnego spotka- W wyniku tego krótkiego starcia wszystkie 1943 r. był okresem względnego spokoju. nia obu t10t w rejonie Guadalcanalu. amerykańskie krążowniki zostały uszko- Obie strony starały się zgromadzić jak Dowództwo japońskie podjęło decyzję dzone, a "Northampton" w ostateczności największe siły - Amerykanie do dzia- o wzmocnieniu swych sił na wyspie i wy- zatonął. japończycy zaś stracili niszczyciel. łań ofensywnych, japończycy do obrony słało uzupełnienie w postaci zaopatrzenia W dniach 29-30 11943 r. doszło do nalotu swych pozycji na Pacyfiku. Japoński okręt podwodny ,,1-15". Tego samego typu był okręt ,,1-19", wsławiony przeprowadzeniem w rejonie Guadalcanalu ataku torpedowego, którego celem był zespół amerykańskich okrętów. Strona 6 ALEUTY ajęcie Z lagu Aleutów nie wysp Kiska i Attu warchipe- dało Japończykom korzyś ci strategicznych. Ameryka- nie pod naciskiem opinii publicznej postanowili odbić zajęte przez wroga wyspy. Przygotowywali się do tego od początku 1943 r. Pozycje japońskie na obu wyspach były bombardowane z po- wietrza i ostrzeliwane przez okręty US Navy. Amerykanie wylądowali 12 I na niezajętej Amczitce. Japończycy przez II miesięcy przebywania na wyspach umocnili je - w maju 1943 r. na Attu znajdowało się 2630 żołnierzy japoń ­ skich, a na Kisce 5400. II V rozpoczął się desant na Attu. Wylądowało tam JapO/iski niszczyciel "Shiranui" w doku portu Maizuru. Okręt jest naprawiany po trafieniu ame- 10 tys. żołnierzy USA. Walki na wys- rykańskI} torpedl}, wystrzelanI} z okrętu podwodnego w trakcie dzialań w rejonie Aleutów. pie były bardzo zacięte, o czym może świadczyć to, że poddało się jedynie jednostek. Do 30 V Amerykanie przejęli użyto okrętów podwodnych, jednak nie 28 żołnierzy z japońskiego garnizo- pełną kontrolę nad Attu i rozpoczęli były one w stanie dokonać ewakuacji nu. Duże straty obie strony ponosiły przygotowania do zajęcia wyspy Kiska. w szybkim tempie ze względu na brak poza obszarem walk, a było to spowo- Należy zwrócić uwagę , że Attu, zdobyta miejsca. Poza tym poniosły one duże dowane klimatem arktycznym oraz jako pierwsza, jest położona dalej na straty, gdyż na 13 biorących udział w tej niesprzyjającymi warunkami tereno- zachód od kontynentu amerykańskiego operacji 2 zostały zatopione, 2 zaginęły, wymi. Do udziału w operacji zajęcia niż Kiska. Zajmując ją , Amerykanie a 3 odniosły uszkodzenia od skalistego Aleutów prócz okrętów desantowych odizolowali garnizon japoński na Kisce dna wokół Kiski. Japończycy postano- wyznaczono lotniskowiec eskortowy od strefy opanowanej przez Japończy­ wili pozostałych żołnierzy ewakuować ("Nassau"), 3 okręty liniowe ("Penn- ków. W lipcu i sierpniu amerykańskie okrętami nawodnymi. Dokonały tego sylvania'; "Idaho'; "Nevada"), 7 krą­ okręty ostrzeliwały wyspę i dowództwo 2 krążowniki i 6 niszczycieli. Korzysta- żowników, 18 niszczycieli i II okrętów japońskie postanowiło ewakuować jąc z osłony mgły, niezauważone przez podwodnych oraz wiele mniejszych stamtąd swoich żołnierzy. Do tego celu okręty ameryka ńskie patrolujące ten 527 Strona 7 ENCYKLOPEDIA II WOJ NY ŚWIATOW EJ akwen, ewa ku owały pozostatych żo t ­ Większość dt/ żych okrę tó w am e rykań­ nierzy. A m e r y ka ńscy żo łni e r ze l ąduj ący skich miałamniej lub bardziej oficjalne na Kisce 15 VIII nie zastali tam wojsk godła. Na rysunku widoczne jest godło j ap o ń ski ch . Dowództwo USA ni e wie- lot/1iskowca "Yorktown" - o rzeł na armacie. Kot Feliks pO /1iżej był godłem dziato, że ponad dwa tygod n ie wcześ ni ej dy wizjonu myśliwskiego, s tacjonującego ostatni żotnie rze wroga o pu ś cili wys p ę . na okręcie. Zaj ęcie Wysp Aleuckich przez Amerykanów utwierdzito Jap o ń czyków w przekonaniu, że n as tę pnym etapem to w sumie ponad 300 tys. żo łni erzy o Nową b ęd z i e desant na Kuryle, dl atego utrzy- a m e r yka ń sk i c h . W liczbie tej byto wielu Geo rgi ę· mywano tam silny ga rnizon, li czący saperów oraz żo łni e rzy wojsk i nży ni e­ 2 VII na pótn oc- 4 1 tys. żo tnierzy oraz ok. 500 samolo- ryjnych, którzy m .in. budowali li czącą nych wy brzeża ch tów. Straty obu stron w czasie kampanii 2320 km autos t rad ę ALCAN , prowad zą­ wys pywył ą­ na Aleutach były du że. Jap ończycy cą ze Stanów Zjed noczonych na Al askę dowata piechota stracili 3 niszczyciele, 6 okrę tów pod - przez terytorium Ka nady. morska, która umocnita zdobyte wodnych oraz transportowce i mniejsze przyczó łki , a 5 VII d esa ntowały s ię jednostki. Stracili też ponad 200 sa molo- WYSPY SALOMONA s i ły gtówne wysadzone z 8 niszczycieli tów, z tej liczby część w wyniku awarii. Po opanowaniu Guada lcanalu Ameryka- eskortowanych przez kolejne 5 jednos- W tym czasie Amerykanie zdobyli nie p rzys tąpili do zaj mowa ni a kolejnych tek. O s to n ę sta n ow i ły 3 krążow n iki lek- prawie nieuszkodzony sa molot myś li w­ wysp archipelagu. Roz p oczę to przygo- kie (" Honolulu'; "Helena'; "St. Loui s") ski Zero. Ubytki USA wyn iosły zato- towania do desantu na Nową Georg i ę. i 4 n iszczyciele, które mi ały rów ni eż pione 3 niszczyciele i o krę t podwodny 30 VI piechota mo rska wyl ą d owa ła ud zi e li ć wspa rcia ogniowego wojsko m oraz ok. 600 sam olotów, z tego jednak na Rendovie, lecz ze wzg lę du na silny desantowym . J ap ońsk ie kutry torpedowe tyłko ok. 100 w wa lce. Pozos t a łe straty opó r przeciwni ka um ocnio no p ozycję za to pi ły niszczyciel "Strong". Zes pó ł krą­ w lotnictwie były wynikiem p a nujące­ i sprowad zono c i ężką ar ty l e ri ę . By ta żow ników dowod zony przez kontradm . go kl imatu polarnego oraz fatalnych ona ni ezbędn a do ost rzeliwa nia lotniska Waldena L. Ainswo rth a s toczy ł w nocy wa runków atmosferycznych. W operacji wroga, aby uni e m ożli w i ć j a p o ń s kim z 5 na 6 VII bitwę z j a p o ń sk imi ni szczy- odbicia wysp Attu i Kiska uczestniczy- samolotom u żywa ni e go podczas walk cielami d os t arczającymi zaopatrzenie dl a wa lczącej wyspy. O kręty amery- ka ń s ki e wraca ły do bazy na wyspi e San C ristobal. 8 z nich wytadowywato pos iłki , 3 p ozos t a łe s t a n owi ły ubezpie- czenie. D z i ęki wykorzystaniu radarów Amerykanie pi erwsi otworzyli og i eń do j ap o ń ski ch okrę tów = z n ajduj ących s i ę w zatoce 1 Kula. Doszto do nocnej bitwy, w której krążow n i ki 528 Strona 8 ALEUTY zatopiły niszczyciel "Niizuki". Załogi Japoń skilekki krążownik japońskich niszczycieli, dobrze wyszko- ,,5endai" za topiony IV nocy lone w walkach nocnych , wystrzeliły z 2 na 3 XI 1943 r. przez amerykańskie krą żown iki torpedy i trafiły krążownik "Helena'; podczas bitwy kolo Zatoki który zatonął. Silny ostrzał pozostałych Cesarzowej Augusty. okrętów z musił japońskie niszczyciele do wycofania się w głąb zatoki. W czasie tej operacji "Nagatsuki" wszedł na brzeg była dobrze umocnio- i w ciągu dnia został zniszczony przez na i obsadzona silnym lotnictwo. garnizonem. Pomimo Walki o opanowanie wyspy trwa- blokowania przez okręty ły ponad miesiąc . Do następnego amerykańskie wszelkich starcia doszło również nocą, z 12 na podejmowanych przez 13 VII. W jego wyniku zatopiony zo- Japońc zyków prób dostarczania posił­ sze wyspy Buka i Shortland. Ostatnie stał japoński krążownik lekki "jintsu" ków na wyspy VeUa LaveUa i Kolomban- japońskie oddziały opuściły je 6 X. oraz amerykański niszczyciel "Gwin", gara niektóre okazywały się skuteczne. Bougainville miała znaczenie strategiczne a uszkodzenia od japońskich torped od- Przy tej okazji dochodziło do potyczek dla obu stron. Powodem były lotniska niosły amerykańskie krążowniki lekkie między okrętami obu stron. Amerykanie - samoloty z nich startujące osiągały "St. Louis" i " Honolulu" oraz nowoze- przed desantem na Kolombangarę zajęli dużą japońską bazę Rabaul. Posiadając landzki krążownik lekki "Leander': Poza wyspę Arundel, na której zai nstalowano wyspę, można było bronić dostępu do tej wymienionymi okrętami w obu zespo- ciężką artylerię. Stamtąd ostrzeliwano bazy lub ułatwić jej zniszczenie. łach było jeszcze po 9 niszczycieli. 5 VIII umocnienia na Kolombangarze oraz Przed atakiem na Bougainville Amerykanie po miesięc znych japońskie okręty dostarczające posiłki wojska nowozelandzkie 27 X dokonały walkach zdobyli bazę Munda na i zaopatrzenie. W konsekwencji desantu na wyspę Mono. Po jej opa- Nowej Georgii. Opanowawszy wyspa straciła znaczenie militarne nowaniu zostało zbudowane lotnisko, wyspę, przystąpili od razu do i po krótkim okresie walk została a startujące stamtąd samoloty miały budowy lotniska. porzucona przez japończyków. wesprzeć walki piechoty morskiej. W nocy z 6 na 7 VIII nastą­ Na początku października rozpo- Wraz z Bougainville zamierzano zdobyć piło kolejne starcie wrogich częli oni również ewakuację również wyspę Buka, obie dobrze ufor- zes połów. Zespół okrętów z zajmowanej jeszcze tyfikowane i obsadzone liczną załogą. US Navy, dowodzony Velli Lavelli. Podczas niej W celu odwrócenia uwagi dowództwa przez kmdr. Fredericka doszło do kolejnej bitwy japoń skiego od rzeczywistego kierunku Moosbruggera, liczył (w nocy z 6 na 7 X) ataku zaplanowano uderzenie pozoru- 6 niszczycieli. jego pomiędzy 9 niszczycie- jące. Nieduży oddział amerykańskiej przeciwnikiem był lami japońskimi, które piechoty morskiej wylądował 27 X zespół 4 japońskich eskortowały jednostki na wyspie Choiseul, atakując wojska ni szczycieli usiłujących ewakuujące żołnierzy, japońskie z kilku stron. Sprawiało to do starczyć posiłki na a 6 niszczycielami floty wrażenie, że na wyspie wylądowały silne wyspę Kolombangara. USA. W wyniku tego oddziały, a japończycy uwierzyli, że jest Okręty amerykańskie starcia zatopione zosta- to główny kierunek uderzenia. Oddziały zaa takowały najpierw ły japoński niszczyciel te zostały ewakuowane 4 XI. torpedami, a po trafie- "Yugumo" i amerykański Natomiast sama wyspa Bougainville niu niszczycieli "Hagika- "Chevalier'; a 2 inne niszczy- od sierpnia była bombardowana z po- ze'; "Arashi" i "Kawakaze" ciele amerykańskie uszko- wietrza i morza. Szczególnie intensyw- otworzono do nich ogień dzono. nie niszczono pięć znajdujących się artyleryjski. W wyniku tego tam lotnisk japońskich . I XI żołnierze ataku wszystkie trzy zostały BOUGAINVILLE 3. Dywizji Piechoty Morskiej wylądowa­ zatopione. Oddziały wycofywane z Kolom- li na południowo-zachodnim wybrzeżu 15 VIII, po opanowaniu bangary, Velli LaveUi, a także wyspy. W pierwszym rzucie było ich Nowej Georgii, Amerykanie z Santa Isabel Japończycy 14 tys., a w ciągu następnych siedmiu i Australijczycy dokonali przerzucili na największą wyspę dni ich liczba wzrosła do 33 tys. desantu na wyspie Vella archipelagu Wysp Salomona, 2 XI doszło do starcia na wodach Lavella. Dowództwo wojsk Bougainville, oraz mniej- w rejonie lądowania. Zespołowi japoń­ japońskich spodziewało skiemu dowodzonemu przez kontradm. sięw pierwszej kolejności Sentaro Omoriego, składającemu się uderzenia na Kolombangarę, Japoński marynarz w mundurze sluż­ z 2 krążowników ciężkich ("Myoko'; sprzymierzeni postanowili bowym. Na lewym ramieniu oznaka " Haguro"), 2 lekkich ("Sendai'; "Aga- jednak ją ominąć, ponieważ specjalności - muzyk 3. klasy. no") oraz 6 niszczyc ieli, Amerykanie 529 Strona 9 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ mogli przec iwstawi ć zespó ł kontradm. uległa infrast ruktu ra bazy. Materia lowa, okrqgla Aarona S. Merilla, który os łaniał l ądo­ Tego samego dnia japoń ­ naszywka mUl/durowa wanie. W jego skład wc h odziły 4 krą ­ skie lotnictwo zaatako- japO/lskiego lotnictwa. Oznakę tego koloru no- żowniki lekkie ("Cleveland'; "Columbia", wa ło a m e r ykańskie szono rJa nl!mdurach "Denver'; "Montpelier") oraz 8 niszczy- lotniskowce zespoł u granatowych, na cieli. Ten pojedynek wygrali Ameryka- kontradm. Montgo- bialych kolor oznaki nie - zatopili krążownik lekki "Sendai" mery'ego. Nie byl biały. oraz niszczyciel " Hatsu kaze". u zyska ło trafień, Przez cały czas nacierające wojska s trac iło natomiast amerykańskiej na były wspierane przez samoloty z lotnis- 60 ze 120 samolo - morzu za pomocą kowców "Saratoga" i "Princeton" z ze- tów biorących ud ział okrętów nawod- społu dowodzonego przez kontradm. w starci u. nych, n ę kały ją jedy- Fredericka C. Shermana oraz ar tyl e r ię 25 XI doszło do nie samoloty i okręty okrętową wspom nianych krążow ników. kolejnego pojedynku na podwodne. Samoloty Japończycy, chcąc przeciwdziała ć desa n- wodach pom iędzy Bouga inville u szkod z iły lot niskowiec "Inde- towi i zn i szczyć go, zwiększy li swoje s i ły a Nową Irl a ndi ą. W starciu tym uczest- pendence", a okręt podwodny ,, 1-175" morskie w Rabaulu o 8 krążow ników ni czyło po pi ęć niszczycieli z każdej trafi ł lotniskowiec eskortowy "Lisco me i 4 niszczyciele. Wobec tego zagro - ze stron. Bitwę wygrali Amerykan ie. Bay'; który zato n ą ł po dodatkowych żenia samoloty z obu wymienionych Zatopili japoński e niszczyciele "Onami", eksplozjach paliwa i am unicj i. lotniskowców doko n ały nalotu na bazę "Maki nami" i "Yugiri': W zwyc i ęs tw i e Walki o opanowanie atolu Tarawa japońską. Uszkodziły 5 krążowników, tym pomógł im po nownie rad ar. były bardzo c i ężkie, szczególnie wyspa które zos tały wycofane z linii. 11 XI Betio zos ta ła silnie ufortyfikowana. Moż­ nalotu na Rabaul dokonało lotn ictwo WYSPY GILBERTA na powiedzieć, że s ta n ow iła ona jedną pokład owe lotniskowców "Bunker Hill'; Japonia o p a n owa ła kilka wysp należą ­ wielką twi e rd zę. Is tnia ły tam betonowe "Essex" i "Independence" z zespołu cych do tego archipelagu w styczniu schrony i bunkry, w których grubość dowod zonego przez kontradm. Alfreda 1942 r. Przygotowania Ameryka nów śc i an docho dziła miejscami do 3 m, E. Montgomery'ego. W wyniku tego do zajęcia Wysp Gilberta tr wały już ustawione były li czne działa różnych ka- uderzenia uszkodzono 2 krążowniki od 1942 r. 2 X tego roku amerykańska librów (do 203 mm wł ącz nie ) i o różnym oraz 5 niszczycieli, z których jeden zo - piechota morska zajęła wyspę Funafu ti przeznaczeniu. W centrum wyspy znaj- sta ł zatopio ny. Oprócz tego zniszczeniu na wschód od Wysp Gilberta, a n astę p ­ dowało się wybudowa ne przez Ja po ńc zy­ nie opanowano wyspy Howland i Baker, ków lotnisko z samolotami myśliwskimi jeszcze bardziej zbli żając s i ę do celu. Na i bombowymi. Załogę japoń ską na wszystkich zdobytych wyspach budo- wyspie stanowiło ok. 5 tys. żo łni erzy. wa no lotniska zdolne do obs łu g i du żych Amerykanie przystąpili do szturmu, czterosilnikowych bombowców. nie zdając sobie sprawy z tego, jak silne Do inwazj i na ten archipelag wyzna- umocnienia i stn i eją na Betio. czono flotę pod dowództwem wiceadm. Zdobycie atolu Tarawa okupione Raymonda Amesa Sprua nce'a, którą zos tało dużymi stratami. Jeszcze po podzielono na dwa zesp oły. Zespó ł ogłosze niu opanowania wyspy z ukryć desantowy pod dowództwem kontradm. wychodzili pozostali przy życiu Japoń ­ R.K. Turnera składał s i ę z 8 lotniskow- czycy i atakowali Amerykanów w ak- ców eskortowych, 7 okrę tów liniowych, cjach samobójczych. Jednak dowództwo 8 krążowników, 30 transportowców oraz USA wyciągnęło wni oski z tego sztur- licznych mniejszych jednostek. Zesp ó ł mu. W przyszło ści postanowiono o mija ć osłony, dowodzony przez kontradm. silnie umocnione wyspy archipelagów Charlesa A. Pownalla, składa ł s i ę i zajmować te słabsze, a po wybudowa- z 11 lotniskowców, 6 okrętów liniowych, niu tam lotnisk bomba rd ować pozycje 6 krążowników i 21 niszczycieli. 19 XI wroga aż do os łab i e ni a obrońców. Amerykanie przys t ąp ili do zdobywan ia Jednym z ostat nich rajdów lotnis- wysp. Japończycy walczyli zaciekle, kowców był atak zespo łu amerykańskic h np. wyspy Makin broniło ok. 800 żoł­ o krętów dowodzonych przez kont radm. nierzy, w tym 500 zmobilizowanych C.A. Pownalla na japońskie garni zony robotników. Amerykanie przeciwstawili na wyspach Bonin i Marcus. Trzon im ponad 6 tys. żo łnierzy, a wysp ę zajęli zes połu stan ow iły lotniskowce "Essex", dopiero po pięciu dniach. Podobnie "Yorktown" i "Independence': Sa moloty by ło z opanowaniem atolu Tarawa, który z nich zbombardowały japońskie umoc- Lotnik japońskiego lotnictwa morskiego, na kombinezonie nosi zdobyli dopiero 24 XI przy du życ h stra- nienia na obu wyspach: 3 1 VII i 2 IX kamizelkę ratunkowI}. tach. Japończycy nie zaatakowali floty Bonin, a 1 IX Marc us. 530 Strona 10 ALEUTY 5 X sa moloty z "Essex" i " Bun ker lotu d oko n ały sam oloty z lotniskowców wy l ądowa ły na Nowej Brytanii. Wspar- Hi ll" zaa takowa ły j ap o ń ski e pozycje na "Bun ker Hi ll" i "Monterey'; j e dn a kże cia ogniowego wa lc zący m żo ł n i e r zo m wysp ie Wake. Atak ponowiono 6 X. Ze- nie os i ąg n ę ły one za łożo n ego celu. ud z iel iły australijskie krążow n i k i c i ężki e s p o ł e m d owod z i ł kontradm . A.E. Mont- M i a ły zn e u tra li zować b az uj ącą tam fl o tę "Australia" i "Shropshire'; amerykaI1 - gomery. jap o ń s ką. Nie wy ko n a ły zada ni a, gd yż skie k rążown i ki lekkie " ashvill e" w porcie n ie by ł o w i ększyc h o krę tów. i "Phoenix" oraz ni szczyc iele. Ju ż od NOWA BRYTANIA 15 XII a m e ry ka ń s ki e wojska desan - 19 XI I miejsca desa ntowa nia oraz Przygotowania do opanowa ni a Nowej towe wyl ą dowały na sąs i adującej z Nową lotniska i um oc nie ni a japo ń s ki e były Bryta nii poprzedzi I 25 XI atak na j a p o ń ­ B r yta n i ą wyspie Arawe, któ rą opanowa- bombardowa ne przez sa moloty. Ame- s ką bazę Kav ieng na Nowej Irland ii. Na- ły po sześc i o dn i owych walkach. 26 XII rykaI1 skie o krę ty zos ta ły zaatakowane OKRĘTY PODWODNE TYPU "GATO" O kręty podwodne typu "Gato" oraz ulepszone "Balad' i "Tench" wywodziły się i były rozwinięciem jednostek budowanych w Stanach Zjednoczonych przed wojną. Produ- kowane były w dużych ilościach, typu "Gatd' powstało 77, typu "Balao" - 119, a typu "Tench" - 33. Zamówionych było 413 jednostek. Pierwszy okręt "Gatd' SS-2 12 wszedł do służby 31 Xli 1941 r. Jednostki tych typów posiadały zbliżoną charakterystykę: • wyporność: 1526- 1570 t (na powierzchni)/24 10-2428 t (w zanurzeniu); • wymiary: 95 x 8,3 x 4,65 m; • uzbrojenie: 1-2 armaty 76 lub 102 lub 127 mm, 1-2 armaty 40 mm, 1-3 armat 20 mm, lO wyrzutni torped 533 mm, zapas torped - 24 (28 na "Tench"), okręty mogły też stawiać miny, których na po kład mogły zabrać do 40 sztuk zamiast torped; • moc maszyn siln ików spalinowych wynosiła 5400 KM , a elektrycznych 2700-2740 KM; Oficer wachtowy ameryka/iskiego okrętu • prędkość nawodna 20 węzłów, podwodna 9 węz ł ów; podwodnego spra wdza sytuację na powierzch- • zas ięg pływa n ia nawodny - 12 000 Mm przy prędkośc i 10 węzłów ("Tench" ni. Największym problemem dla dowód- 14 000 Mm przy prędkości 10 węzłów), pod wod ą m ogły pływać przez 48 godzin ców ameryka/iskich okrętów podwodnych z prędkości ą 2 węzłów; w POcz9tkowym okresie wojny byly wadliwe • auto nomi czność wy nos iła 75 dni; torpedy - spora część nie detorlOwa la wskutek • maksymalne zanurzenie 95 m (tylko "Gato"), p ozosta ł e 125 m; wadliwej konstrukcji zapalników. • załoga 60-8 1 ludzi. Były to dobrze zaprojektowane okręty i w czasie wojny intensywnie eksploatowane, niektóre z nich osiągn ęły sukcesy w zwalczaniu żeglugi i floty japońskiej . Nie były to jednak akcje tak spektak'Ularne jak w przypadku okrętów nawodnych. W toku dzi ałań wojennych zatopiono 29 okrę­ tów podwodnych tych typów. Zewnętrznie były identyczne, różnice dotyczyły zmian wprowadzonych wewn ątrz oraz jakości użytych do budowy materiałów. I tak w stosunku do podstawowego typu "Gatd' w typie "Balao" zastosowano stal wyższej jakości . Pozwoliło to w po łącze niu ze zwiększeniem grubości blach poszycia kadłuba sztywnego na zwiększenie maksymalnego zanurzenia do 125 m. Typ "Tench" różnił się z kolei od pozostałych innym rozmieszczeniem zbiorników balastowych oraz zmianami technologicznymi pozwalaj ącym i na uzyskanie wi ększej szybkości podwodnej. Ich solidna konstrukcja stwarzała możliwość modernizacji. W jej ramach przebudowano w wersji torpedowej ponad 100 jednostek i u żywano ich w służbie czynnej. Zmieniły one sylwetki - otrzynlały inne ksztalty kadłuba oraz kiosk, zdjęto uzbrojenie artyleryjskie. Moderniza- cji poddano też systemy ełektroniczne i radarowe oraz m aszynownię. W ramach jednego programu modernizowano okręty różnych typów tak, że zatraciły się różnice między nimi (chociaż i tak minimalne - przynależność do konkretnego typu można było ustalać po numerze taktycz- nym). Inne okręty przebudowywano i przystosowywano do rozmaitych zadań . Służyły one jako okręty pomocnicze, doświadczalne, szkolne, zaopatrzeniowe i transportowe. Jednak chyba najciekawsza była przebudowa 10 jednostek na okręty dozoru radiolokacyjnego z dużym radarem, 2 przebudowano na zbiornikowce, a 4 na okręty rakietowe dla pocisków Regulus. Niewielką liczbę jednostek zużytych złomowano. Kilkadziesiąt okrętów przekazano flotom innych prulstw, a kilkrul3Ście zostało zachowanych jako okręty- muzea w USA. Marynarka wojenna StrulÓw Zjedno- czonych wycofywała konwencjonalne okręty podwodne na przełomie lat 60. i 70. Nieliczne w innych flotach pływały do lat 90. Okręt podwodny klasy "Gato" w kOlicu 1942 r. W tym okresie przemysi Stanów Zjednoczonych produkowal miesięcznie trzy takie jednostki. W porównaniu z okręta mi budowanymi wcześniej zmniejszono nadbudówkę i po większon o uzbrojen ie artyle- ryjskie - było to podykto wane doświadczeniami z pierwszych m ies ięcy wojny. 53 1 Strona 11 ENCYKLOPEDIA II WOlNY SWIATOWEI Krążowniki lekkie typu Clevelal1d zaprojektowal1o z myślą o zwiększeniu ich zasięgu i skuteczl10ści obrony przeciwlotniczej w porównaniu do okrętów tej klasy wcześniejszych typów. przez maszyny japońskie, które zatopiły się ok. 450 - pozostali zg in ęli . Wojska ze", "Tachikaze': "Fumizuki" i "Oite" niszczyciel "Brownson". Japończycy USA st raci ły ok. 570 żo łni erzy zabitych oraz ok. 30 transportowców. Japończycy stawili bardzo silny opór i dopiero po i ok. 1600 rannych. Po zajęciu atoli z kolei w ataku na fl otę a m e ryka ń ską czterech dniach a m erykańscy marines Kwajalein i En iwetok na poc zątku lutego uszkodzili lotniskowiec "Intrepid': Po tej umocnil i się na zajętych p rzyczółkach Amerykanie pozostałe wyspy p om in ę­ akcj i Japonia nie wyko rzystywa ła wyspy i mogli przygotować s i ę do uderzenia li. Ich za łogi zos t ały odizolowane od jako bazy dla swojej floty. w kierunku Rabaulu. własnych baz oraz były nękane atakam i 29 IV sa moloty pokladowe z ze- l i 4 I 1944 r. wykonano kolej- lotniczymi. spo łu dowodzonego przez wiceadm. ne naloty na bazę Kavieng, jednak W miarę jak s tab ili zowa ła s i ę sy- Ma rca A. Mitschera ponownie ude- nie odniesiono znacznych sukcesów, tuacja w rejonie Wysp Marshalla, część rzyły na Truk. W sklad grupy weszło zn iszczono jedynie obiekty l ądowe bazy. okrętów ud a ła s i ę w kierunku wyspy 15 lotniskowców, 7 okrętów liniowych, 20 III amerykańskie okręty zaatakowały Truk. Flota USA złożona z 9 lotniskow- 13 krążowników i 58 niszczycieli. ponownie - ok ręty liniowe "New Mexi- ców, 6 pancerników, 6 krążowników 30 IV Amerykanie ponowili atak lotni - co" i "West Virginia" ost rzela ły Kavieng ciężkich i 4 lekkich oraz 28 niszczy- czy. Do akcji przeciw japońskim umoc- z dział okrętowych. cieli mi a ła na celu zniszczenie pozycji nieniom włączyła się również artyleria japońskich , a w szczegó ln o ści lot nictwa okrętowa pancerników i krążowników. wyspy MARSHALLA b azującego na wyspie. 17 II 1944 r. sa- 11 VI 1944 r. samoloty z 6 lotnis- Do operacji zajęcia Wysp Marshalla moloty z lotniskowców zbomba rd owały kowców 5. Floty dowodzonej przez wi - przys tą p io no jużw grudniu 1943 r. Po- japońskie pozycje. Akcja ta zaskoczyła ceadm. Spruance'a dokonały nalotów na zycje i umocnien ia japońskie bombar- przeciwnika. Samoloty pokladowe wyspy Tinian, Saipan i Guam. Jap o ńc zy­ dowane były przez lotnictwo star tuj ące i okrę ty zatopiły krążowniki lekkie cy w czasie tej akcj i ponieśli duże straty, zarówno z baz l ądowyc h , jak i z lot- "Katori" i "Naka", niszczyciele "Maika- szczególnie w lotnictwie. niskowców. W akcj i tej u czest n iczyły lotniskowce 5. Floty dowodzone przez wiceadm . Spruance'a, a li czyła ona w tym okresie ok. 300 jed nostek różnych klas. J apończycy ufortyfikowali wyspy Wotje, Maloelap, Mili oraz atole Kwajalein i Eniwetok. 31 I 1944 r. Amerykanie roz- p oczęli zdobywanie obu atoli w archipelagu Wysp Marshalla. Na wyspach mi a ło l ąd ować 54 tys. żo ł nierzy amerykań­ skich. Przeciwnik posia- dał ok. 15 100 żo łni erzy, z których do niewoli dostało Lądowanie amerykańskiego samolotu myśliwskiego na pokladzie lotniskowca. 532 Strona 12 merykanie 15 VI po długich mocnicze. Zespołem osłony dowodził oddziały. Amerykanie na Tinianie wysa- A przygotowaniach wylądowali na wyspie Saipan w archipelagu Marianów. wiceadm. M.A. Mitscher. Najeżało do niego 15 lotniskowców, 7 okrętów linio- dzili 35 tys. żołnierzy, mając naprzeciw oddziały liczące ok. 9000 osób. Również Okrętami biorącymi udział w desancie wych,3 krążowniki ciężkie i lO lekkich na Guamie były duże dysproporcje po- dowodził wiceadm. R.A. Spruance, oraz 58 niszczycieli. Już II VI samoloty między liczebnością atakujących wojsk a zespołem desantowym - wiceadm. z amerykańskich lotniskowców rozpo - USA (56 tys. żołnierzy) i broniących się R.K. Turner. W skład zespołu wchodziło częły bombardowanie wyznaczonych Japończyków (19 tys.). ok. 540 okrętów, w tym 1210tniskow- celów. Lądujące oddziały napotkały silny ców eskortowych, 7 okrętów liniowych, opór wojsk japońskich. 7 VII Ame- PIERWSZA BITWA NA MORZU 6 krążowników ciężkich i 4 lekkie oraz rykanie ogłosili, że opanowali wyspę. FILIPIŃSKIM 116 niszczycieli i niszczycieli eskorto- Zorganizowany opór ustał dopiero Desant amerykański na Saipanie wych. Pozostałe jednostki to głównie 9 VII. Marines zdobyli Saipan, tracąc sprowokował Japończyków do dzia- różnej wielkości okręty desantowe, ok. 3500 zabitych i 13 tys. rannych. łania i uderzenia na zespół desanto- transportowce, trałowce i okręty po- Japończycy zaś stracili cały garnizon na wy. W tym celu zmobilizowano flotę wyspie, czyli ok. 20-30 tys. żołnierzy. pod dowództwem wiceadm. Jisabury Wyspa ta miała dla Amerykanów zna- Ozawy, w składzie: 9 lotniskowców, czenie strategiczne - pozwalała umocnić 5 okrętów liniowych, II krążowni - przyczółek do ataku na cały archipelag ków ciężkich i 2 lekkie, 28 niszczycieli oraz stworzyć dogodną bazę do dalszych oraz 14 okrętów podwodnych. Zespół działań ofensywnych. okrętów japońskich podszedł w pobliże Po opanowaniu Saipanu wojska Marianów i 19 VI z japoń s kich lotnis- amerykańskie przygotowywały się do kowców wystartowały samoloty przeciw ataku na Tinian i Guam . Desant na Gu- armadzie desantowej. W powietrzu Japoński superpancernik "Musashi " Wc/lO - amie wysadzono 21 VII, a na Tinianie znalazły się 373 maszyny, lecz w bitwie dził wraz ze swoim bliźniakiem - "Yamato" - w skład zespołu dowodzonego przez adm. Ku- 24 VII. Tinian został opanowany I VIII, powietrznej myśliwce amerykańskie ritę. "Musashi" został zatopiony w trakcie ataku a Guam lO VIII, z tym że do 20 VIII strąciły 243. Jednocześnie amerykańskie am erykańskiego lotnictwa 24 X 1944 r. jeszcze były likwidowane niewielkie okręty podwodne zaatakowały japońskie 533 Strona 13 ENCYKLOPEDIA II WOJNY SWIATOWEJ okręty. I tak "Albacore" trafił torpedą naj nowszy japoński lotniskowiec "Ta- ih o", który osiem godzin poźniej zato n ął. "Cavalla" trafił lotniskowiec "Shokaku': który zatonął w efekcie powstałych pożarów i eksplozj i. Lotnictwo amery- kańskie za topiło kolejny lot niskowiec "Hiyo': W wyni ku tych strat wiceadm . Ozawa postanowił wycofać s i ę z bitwy. Do ataku na u ch odzącego przeciwnika wiceadm. Mitscher rzucił lotnictwo, któ- re uszkodziło kolej ne jednostki: lotn i- skowce "Zuikaku", "Chiyoda" i " Ryuho" Amerykański myśliwiec pokładowy F6F Helleat. W opisywanym okresie przewaga OInerykO/i - oraz okręt lini owy " Haruna" i krążow ­ skiego lotnictwa była - dosłownie - mia żdżqca. W trakcie wałk o MariallY, określanych czasami nik ciężki "Maya". Amerykanie podczas jako "pałowanie lIa indyki lIa Marianach", japO/Iski dowódca, wiceadm. fisaburo Ozawa, Ilie walki stracili 126 samolotów, z czego aż mógł uwierzyć w wysokość pOlliesiO/lych strat. 80 w wyn iku awaryjnego wodowania po wyczerpan iu paliwa. 150 tys. żo łni erzy japońskiej 14. Armii, W dniach 29 X-S XI li czne ataki FILIPINY której dowódcą był gen. Tomoyuki kamikadze spowodowały straty wśród 17 X Amerykanie przystąpili do działań Ya mashita. Wojska japońskie byłyby okrętów amer y kańskich. Uszkodzo ne na Fil ipin ach, wysadzając desa nty na odizolowane od siebie, a zatem łatwiej zos tały lotniskowce "Lexington': "I ntre- wyspie Dinagat, a dzień później na byłoby je pokonać . Jedna grupa znajdo- pid", " Franklin" i "Belleau Wood" oraz Homonhon i Suluan. Następnego dnia wa łaby się na wspomnianej Mindanao, 6 niszczycieli, z których jeden za tonął. samoloty z amerykańskich lotniskow- a druga na położonej na północ wyspie 5 XI maszyny z amerykańskich lotnis- ców zbombardowały pozycje japońsk i e Luzon oraz innych mniejszych wys - kowców wystartowały do ataku na ja- na Leyte. Roz poczęły się działania pach. Do desantu na Leyte wyznaczono pońskie lotniska na wyspie Luzon. Cho- desantowe mające na celu opanowanie wojska pod dowództwem gen. Walte- dziło o zniszczenie możliwie n ajw i ększej wyspy, l eżącej w ś rodkowej części Fili - ra Kruegera, li czące 210 tys. żo łnierzy. liczby samo ł otów, aby nie mogły zostać pin. Dokonując desantu na Leyte, Ame- Do transportu i desantu przeznaczono użyte do misji kam ikadze. Zniszczono rykanie, posuwający się od południa, ok. 600 okrętów. Ich eskortę, os ło n ę na ok. 400 maszyn oraz lotniska. Zatopiono pominęli wyspę Mindanao. Desant na czas l ądowan i a oraz wsparcie ognio- równ ie ż krążownik ciężki "Nachi " i kil - Leyte i opanowanie tej wyspy pozwalały we mi ały za p ew ni ć okręty wiceadm. kanaście mni ejszych jednostek. 11 XI sa- Amerykanom na rozdzielenie lic zącej T. Kinkaida, li czące 18 lot ni skowców moloty wykryły i zaatakowały japoI1ski eskortowych, 6 okrętów liniowych, konwój z posiłkami na Leyte. Oca l ały 11 krążowników, 111 niszczyc ie- z niego tylko 2 niszczyciele, pozostałe li i niszczycieli esko rtowych oraz 4 ("Hamanami': "Naganami", "Shimaka- 45 kutrów torpedowych. Daleką osłonę ze" i "Wakatsuki") wraz z 4 transportow- miały stanow i ć jednostki zespoł u adm. cami zostały zatopione. 13 Xl samoloty Williama Fredericka Halseya, składają­ ponownie zaa t akowały wyspę Luzon. cego s i ę z 32 lotniskowców, 8 okrętów Zniszczono kolejne sa moloty, lotni - liniowych, 4 krążowników ciężkic h ska, porty oraz zatopiono krążownik i 8 lekkich oraz 60 niszczycieli. Flota lekki "Kiso': 4 niszczyc iele ("Akebono", ta podzielona była na cztery zespo ły, "Akishimo", "Hatsuh ar u" i "Oki nami") z których trzy przebywały w morzu, oraz 7 transportowców, a uszkodzono a jeden uzupełniał zapasy w bazie. kilkadziesiąt innych jednostek. Ataki na Zespó ł ten miał również stoczyć bitwę Luzon ponawiane były w następnych z flotą japońską, gdyby ta zdecydowa ł a dniach. 20 XI flotę amerykańską zaata- się ud erzyć na zespół desantowy. 20 X kowały japoI1skie miniaturowe okręty przystąpiono do operacji desantowych podwodne. na Leyte. W ciągu sześciu dni na wyspie 25 Xl kamikadze ponownie zaata- wyl ądowało ok. 130 tys. żoł ni erzy wraz kowali flotę amerykaI1ską, uszkadzając Świadectwo alllerykO/iskiej dominacji w powiet- z wyposaże ni em i ciężkim sprzętem. lotniskowce "Essex': "Hancock': "Cabot" rzu - japoliskie flagi namalowane na burcie tego W pierwszych dniach Amerykanie nie i ponownie "Intrepid': 18 XII okręty Helleata oznaczajq zwycięst wa nad samolo- tami japO/lskimi. Od polowy 1944 r. lotnictwo spotka li s i ę ze zdecydowany m oporem. amerykańsk i e dostały się w strefę tajfun u, japO/iskie znajdowala się w glębokim kryzysie Uszkodzony zosta ł - torpedą wystrze- który poczynił poważne zniszcze nia. - nęka/le bylo brakiem paliwa, wyszkolollych l o n ą z okręt u podwodnego - krążownik Zniszczonych zostało ok. 150 samolotów, pilotów i bezpiecznych baz. lekki " Honolulu". zato nęły 3 niszczyciele ("H ull': "Spence" 534 Strona 14 MARlANY I FILIPINY i "Monaghan"). Uszkodzenia odniosły kładał podział floty na zespoły: centralny do bazy. Drugi okrętpodwodny, "Dace': 4 lotniskowce, 3 lotniskowce eskortowe, dowodzony przez wiceadm. Takeo Ku- zatopił krążownik "Maya': krążownik lekki, 7 niszczycieli i zbiorni- ritę, stanowiący trzon sił japońskich, 24 X od rana do ataku ruszyły sa- kowiec. 26 XlI w rejonie wyspy Mindoro południowy pod dowództwem wiceadm. moloty z amerykańskich lotniskowców japoński zespół składający się z 2 krążow­ Shoji Nishimury oraz grupę północną zespołów kontradm. Geralda E Bogana ników i 6 niszczycieli zaskoczył ame- dowodzoną przez wiceadm. Ozawę. ("Intrepid': "Hancock': "Bunker Hill': rykańskie okręty i udało mu się zatopić W zespole północnym znajdowały się "Cabot': "Independence") ikontradm. transportowiec. Przeciw zespołowi japońskie lotniskowce. Miał on stanowić EC. Shermana ("Essex': "Lexington': japońskiemu skierowano samoloty bazo- przynętę i ściągnąć na siebie uwagę Ame- "Princeton", "Langley"). Uszkodziły we z Mindoro i 11 kutrów torpedowych. rykanów. Zadaniem pozostałych dwóch okręty liniowe "Musashi': "Yamato" Zatopiono niszczyciel "Kiyoshimo': zespołów było podejście w rejon desantu i "Nagato" oraz krążownik "Myoko", kolejny uszkodzono, a pozostałe okręty i zniszczenie go ogniem artylerii. 23 X który musiał wrócić do bazy eskortowa- wycofały się do bazy. 26 XlI amerykań­ nastąpił początek bitwy, która w kilku ny przez dwa niszczyciele. Następnie do scy marines opanowali Leyte, tracąc fazach trwała do 26 X. Okręty podwodne ataku ruszyły samoloty z lotniskowców ok. 3500 zabitych i ok. 12 tys. rannych. jako pierwsze zaatakowały zespół wice- zespołu kontradm. Ralpha E. Davisona Japończycy natomiast stracili ponad adm. Kurity składający się z 5 okrętów ("Franklin': "Enterprise': "San Jacin- 49 tys. zabitych (do niewoli dostało się liniowych ("Yamato': "Musashi': "Nagato': to", "Belleau Wood"), które zatopiły ok. 800 żołnierzy). 4 I 1945 r. silny nalot "Kongo': "Haruna"), 10 krążowników pancernik "Musashi" (trafiło w niego kamikadze uszkodził lotniskowiec eskor- ciężkich ("Atago': "Takao': "Cho- łącznie 20 torped i 17 bomb). Wice- towy "Ommaney Bay': który zatonął gdy kar: "Myoko': "Maya': "Haguro': adm. Kurita, mając osłabiony zespół, wybuchły zgromadzone na rufie torpedy. "Kumano': "Suzuya': "Chikuma': w którym dodatkowo znajdowały się Do 13 I kamikadze uszkodzili 44 okręty "Tone") i 2 lekkich ("Noshiro" uszkodzone okręty, zarządził odwrót. amerykańskie, w tym okręty liniowe. i "Yahagi") oraz 15 niszczycie- Powiadomił o tym adm. Soemu Toyodę Od 6 I trwały przygotowania do li. Okręt podwodny "Darter" i zaproponował mu odwołanie całej lądowania na wyspie LulOn. Okręty zatopił krążownik "Atago" operacji. Wcześniej samoloty z lotnis- przystąpiły do bombardowania rejonu oraz uszkodził "Taka o': któ- kowców kontradm. Davisona atakowały lądowania desantu oraz trałowania ry eskortowany przez dwa zespół wiceadm. Nishimury, w którego podej ść do wybrzeża . 9 I rozpoczął się niszczyciele odszedł skład wchodziły dwa okręty liniowe desant amerykańskiej 6. Armii, wspiera- nej przez lotnictwo i artylerię okrętową . Początekbitwy w zatoce DRUGA BITWA NA MORZU Leyte - amerykańskie FILIPIŃSKIM okręty liniowe USS .. Penn- Japończycy postanowili przeciwdziałać sylvania" i USS ..Colorado" i wystąpić w obronie Filipin. Zdając sobie na czele zespołu płynącego jednak sprawę z tego, że w generalnym IV kierul1ku sił japońskich. starciu nie mają żad - t' nych szans, posta- nowili uderzyć na zespół desantowy. Japoński plan za-- 535 Strona 15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ Halseya sta now i ły one łatwy łup dla MINEICHI KOGA okrętów j apońskic h . Zespół japoński otworzył ogień do okrętów a m erykań­ ineichi Koga japoński admirał urodzo- skich, zata pi ając niszczyc iel "Johnston" M ny w 1885 r. Ukończył Akademię Morską w 1906 r. W latach 1926-1928 był attache wojskowym oraz lotniskowiec eskortowy "Gambier Bay': Nas tęp ni e uszkodził lotniskow- we Francji. W 1932 r. został awansowany do stopnia ce eskortowe "Kitkun Bay'; "Kalinin kontradmirala. Twierdzii, że flota japońska nie pokona Bay" i "Fanshaw Bay'; za topił ni sz- US Navy. Z powodu takich przekonań został usunięty czyciele "Hoel" i "Samuel B. Roberts" ze sztabu generalnego. W początkowym okresie wojny dowodził Flotą Regionalną Chin. Następnie był zastępcą oraz u sz ko d z ił niszczyciel "Dennis': szefa sztabu marynarki wojennej, a później dowódcą J apończyków zaa takowały skromne bazy morskiej w Yokosuka. Brał też udział w zdoby- s iły lotnicze z lotniskowców eskorto- waniu Hongkongu i Filipin. Po śmierci adm.lsoroku wych, u szkadzając najpierw krążownik Yamamoto zostal dQwódcą Japońskiej Marynarki Wojennej w stopniu wiceadmirala. Pla- " Kumano" oraz topiąc 3 dalsze "Suzuya'; nował wycofanie sil morskich w celu zachowania ich do ataku na siły sprzymierzonych, "Chokai" i "Chikuma': Po tej strac ie ze- gdy te zbliżą się do Wysp Japońskich . Zginąl w wypadku lotniczym 31 IJJ 1944 r. spó ł japoński rozpoczął odwrót, ch ociaż miał możliwość zniszczenia ame r ykań­ skich okrętów. Następnie ok ręty US Navy zaatakowały samoloty kamikadze, JapO/iski okręt liniowy .. Fuso" u szka d zając lotniskowiec esko rtowy zwodowano w 1914 I:, jed- nak na począ tku lat 30. pod- "St. LO'; który w na stępstwie powstałych daliO go - podobnie jak pożarów i wybuchów zatonął. większość dużych jednostek 25 X na stąpiła druga częś ć bitwy, japO/iskich - gruntownej znana też jako bitwa w c i eś nini e Surigao, l1Iodemizacji. Wymieniono o dd zie l ającej wyspę Leyte od wyspy Di- m.i". sil"iki i wzmocniono nagat. Japoński e zespoły uderzeniowe opancerzenie. Wra z z okrę­ zmierzały w kierunku cieśn in y, c h cąc tem liniowym .. Yamashiro" rozbić a m e r ykań ski e s i ły desantowe. był podstaWI} zespołu wice- Z n ając ruchy japońskiej floty dzięki ad,.". Nishimury w trakcie bitwy HI zatoce Leyte. rozpoznaniu lotniczemu, Amerykanie postanowili zab l okować c i eś nin ę silnym zespołem okrę tów pod dowództwem ("Ya mashiro" i "Fuso"), krążownik c i ężki Kolej ny atak na a mer yka ń skie okręty kontradm. Jesse B. Oldendorfa. W jego ("Mogami") i 4 niszczyciele. Nieznacz- przypuściły sam oloty z lotniskowców skład wc hod ziło 6 okrę tów lini owych nie uszkodz i ły "Fuso". grupy wiceadm. Ozawy, która składa ła ("Pennsylvania'; "California", "Te nnes- W międ zyczas ie ok. 200 japońskich s i ę z 4 lotniskowców ("Zuikaku'; "Zuiho'; see", " Maryland'; "West Virginia", "Mis- samolotów bazowych wys tartowa ło "Chitose'; "Chiyoda"), 2 pancerników-lot- sissippi"),8 krążown ików ("Lou isvi lle'; z wyspy Luzon, aby zaatakować okręty niskowców ("Ise" i "Hyuga"), 3 krą żow­ "Portland'; "Mi nneapolis", "Columbia", zespołu kontradm. Shermana. Zostały ników lekkich ("Isuzu", "Oyodo'; "Tama") "Phoenix': "Denver", "Boise" i austra- wykryte przez radar, co pozwoliło na i 10 niszczycieli. J ed nakże z 70 samolo- lijski "Shropshire"), 29 niszczycieli wcześ niejszy start włas nych myś l iwców, tów, które wysta rtowały, mniej w i ęcej i 39 kutrów torpedowych. Kontradm. które blisko połowę zestrzeli ły w walce połowa odnal azła amerykańskie okręty. Oldendorf u staw ił swe okręty w taki powietrznej. Jednemu z nielicznych, Ich atak nie sp owodowa ł żadnyc h strat sposób, że jako pierwsze mi ały zaatako- które s i ę prze d a rły przez obronę przeciw- w zespole amerykańskim . Dowodzący wać kutry torpedowe, później niszczy- l o tni czą okrętów amerykańskich , udało adm. Halsey postanowił odszukać japoń­ ciele, krążowniki , a jako ostatnie okrę ty s i ę u szko d zi ć lotniskowiec " Princeton': skie lotniskowce i je zniszczyć . O swojej liniowe. Atak kutrów torpedowych W wyniku powstałych pożarów d oszło decyzj i nie p ow iadomił innych dowód- okaza ł s i ę nieskuteczny, J apończycy do wybuchu zgromadzonego paliwa ców, w tym wiceadm. Kinkaida. odparli go. Następnie przeciw zespołowi i amunicji. Jedna z takich eksplozji W iceadm. Kurita, o d c h odzący ze japońskiemu ru szyły niszczyciele w ata - u szkodziła krążownik lekki "Birming- swym zespołe m do bazy, o tr zyma ł od ku torpedowym, wiele z nich trafiło, ham'; który u czest niczył w akcji ratowni- adm. Toyody rozkaz kontynuowania uszkadzając kilka okrętów. Wśród nich czej. Pomimo ofiarnośc i innych okrę tów powierzonego zadani a. Okręty japoń­ znalazł s i ę okręt liniowy "Yamashiro". lotniskowca nie ud a ło s ię uratować i mu- skie zaw róc i ły, o bi erając kurs na Leyte. W ich wyniku nastąpiły p oża r y oraz siał go zatop i ć krążownik lekki "Rena': Na wschód od wyspy Samar n atk n ą ł się olbrzymia eksplozja komór amunicyj - W czasie akcj i ratowniczej Japończycy na a m erykańskie lotniskowce eskorto- nych, co spowodowało jego zato ni ęc i e. jeszcze raz zaatakowali zesp ó ł amerykań ­ we (16 o krętów) kontradm. Thomasa W wyniku tego ataku zatopione zostały ski, lecz ponownie atak zosta ł odparty L. Sprague'a zgrupowane w trzech także niszczyciele "M ichishio" i ..Ya ma- przez samoloty pokładowe US Navy. zespołach . Bez os ło ny o krętów ad m. gumo'; a krążownik c i ężki " Mogami" 536 Strona 16 MARIAN Y I FILIPI NY ul egł uszkodzeniu. jednostki j a p o ń sk i e kiem "Noshi r" i niszczycielem "No- a m e r y ka ń ska l. Dywizja Piechoty Mor- jedn ak pły n ę ły dalej, sąd ząc, że w i ę k ­ wa ki'; które za topi ły. Z kolei samoloty skiej wyl ą d owa ł a na Peleliu. Pomimo szych okrę tów j u ż nie ma w p obli żu . z lotniskowców eskortowych o dn a l azły wcześ ni ejszyc h b omb a rdowa ń pozycji Gdy tylko z n a l az ły s i ę w zas i ę gu d z i a ł krążow ni k " Kinu" i 5 niszczycieli, japoI1skich oraz ostrza łu artyleryjskiego a m e r ykańsk i c h ok rę tów liniowych, te p ły n ące z p os iłka mi dla japoI1skiego prowadzonego przez o krę ty tu ż przed o two r zyły ogieI1 . Po krótkiej wymian ie garnizonu na Leyte. Samoloty zato piły wysadzeniem desantu amerykaI1scy ognia zos ta ł zatopiony jap o ń s ki "Fuso". "Kinu" i niszczyciel "Uranami", a pozo- marines napotkali na silny opór prze- Na spotkani e z zespo łem wiceadm . s ta łe zaw róc iły do bazy. ciwnika. Po c i ężkich walkach wys pę Nishimury pły n ą ł wiceadm. Kiyohide W tych czterech starci ach fl ota ja- opanowano do 25 XI. W mi ęd zyczas i e Shim a ze swoimi okrę ta mi : 2 krążowni ­ p o ń s ka s tra ciła swoją s iłę ud e rze ni ową. zdobyto wyspy Angaur i Kossol oraz kami c i ęż kimi ("Nachi" i "Ashigara"), Za to n ęły 4 lotniskowce, 3 okrę ty linio- zaj ę to ni eobsadzon ą przez japoI1 czyków krążow ni ki e m lekkim ("Abukuma") we, 6 krążow ników c i ężkich i 4 lekkie wys p ę Urusi. i 4 n iszczycielami. Nie utrzymywa ł oraz 9 niszczycieli. Amerykani e stracili kontaktu radiowego, nie wied zi a ł zatem zaś lotniskow iec, 2 lotniskowce eskorto- OKINAWA o pogromie zes p o łu wiceadm . Nishi - we, 2 n iszczyciele i l kuter to rpedowy. 10 X sa moloty sta rtuj ące z lotniskowców mury. Wiceadm . Shima pły n ą ł wraz ze zesp o łu dowodzonego przez wice- swo imi o krę ta mi w gł ą b c ieś niny, gd zie PALAU ad m. Mitschera zaatakowały japoI1skie zosta ł zaatakowa ny przez kutry torpe- W dni ach 6-8 IX amerykaI1skie samo- lotn iska i obiekty wojskowe p o łożo n e dowe, które u szko d z i ły krążow nik lekki loty z zes p o łu dowodzonego przez wi- na archipelagu Riukiu. Podstawowym "Abukuma': Za r zą d z ił odwrót dopiero ceadm . Mitschera b o mb a rd owały wys p ę celem ataku była Oki nawa - n ajw i ęk sza po spotkaniu z o krę t a m i u ch o d zący- Peleliu n a leżącą do Palau. W s kła d wyspa archipelagu, któ ra zos ta ła przez mi z bitwy, d osz ło też do zderzenia zesp o łu wc h o d z ił o 12 lotni skowców, japoI1czyków bardzo silnie ufortyfi ko- krążow ni ków "Mogami" i "Nachi". 6 o krę tów liniowych, 9 krą żow ni ków wana. l III 1945 r. samoloty p okła dowe Nas tępn ego dn ia rano a m e ryka ń ski e i 45 niszczycieli. Na wys pę tę po raz z lotni skowców US Navy do ko n ały krążow niki ru szyły w p ogo ń za przeciw- pierwszy w historii wojen zrzucano silnego nalotu na wys p ę. Od 26 III była ni kiem i zatop iły uszkodzony n iszczyciel pojemniki z napalm em. Lotn iskowce te ona atakowa na przez samoloty i o k ręty "Asagumo". A m e r ykański e sam oloty o d eszły pod wybrzeża Filipin, zajmuj ąc amerykaI1 skie i brytyjskie. 31 III po zb o mb a rd owa ły uszkodzone krążow niki p ozycję w rejonie wyspy Mindanao. zmasowanym ataku lot nictwa j a p o ń ­ "Mogami" i "Abukuma'; którego zato- Roz p oczę ły one 9 IX bombardowa- skiego uszkodzony zos t a ł krążow ni k pi ły. "Mogami" zosta ł dobity torped ą nie lotnisk na wyspie, które t rwa ł o do c i ęż ki "Indianapolis" - okręt fl agowy przez niszczyciel "Akebono': 15 IX. Bombardowaniem Peleliu zaj ą ł adm . Spruance'a. l IV n as t ąp ił desa nt Do czwa rtej częśc i bitwy d osz ło s i ę inny zes p ó ł, którego cz ł o n em były piechoty morskiej na wys p ę. Japo I1czycy ko ło przyl ą dk a Engano, a s toczyły 4 lotniskowce, wzmocnione dodatkowo d oce ni aj ąc znaczenie wyspy, postano- j ą okrę ty adm . Halseya z o kręt a mi 10 lotniskowca mi eskortowymi. 15 IX wili bro ni ć jej za wszelką ce n ę. Silnie wiceadm . Ozawy. ju ż rano 25 X amery- ka ń sk i e samoloty zaa ta kowa ły jap o ń ski zespó ł i zato pi ły lotniskowiec "Chitose", u sz ko d zi ły p ozos ta ł e trzy oraz krążow ­ ni k "Tama", który podczas drogi do bazy zos t a ł zatopiony przez okrę t podwodny "jallao': Adm . Halsey po otrzymaniu in fo rmacj i o ataku na lotniskowce eskortowe wys ła ł dwie grupy okrę tów przeciwko zes p o ł ow i wiceadm . Kurity, jeden zaś p ozos taw ił do walki z ze- s p o ł e m wiceadm . Ozawy. Po dalszych atakach sa moloty zato piły lotniskowce "Zuikaku" i "Zuiho'; a krążow niki "New O rleans" i "Mobile" wraz z towa rzyszą­ cymi im ni szczycielami - lotniskowiec "Chiyoda". Samoloty i okręty z zesp o łu adm . Halseya p oszuk iwały o krę tów j ap ońs kich , jednak nie s p o tka ły j u ż innych poza uszkodzonymi krążow ni- Mesa ameryka ńskiego okręt u zamieniona na lazaret podczas bit wy IV zatoce Leyte. Strona 17 ENCYKLOPEDIA II WOJNY SWIATOWEJ woli dostało się 10755 żołnierzy.Straty ponieśli też mieszkańcy wyspy, których zginęło ok. 42 tys. OSTATNIA WALKA "YAMATO" Dowództwo Japońskiej Marynarki Wo- jennej, chcąc pomóc walczącej wyspie, postanowiło zn i szczyć zespół inwazyj ny sprzymierzonych. Do tego celu zos tał użyty okręt liniowy "Yamato': a do jego osłony przeznaczono krą żownik lekki "Yahagi" i 8 niszczycieli. Była to wyprawa samobójcza, "Yamato" zabrał paliwo tylko na odcinek drogi do Okinawy. Wyprawą tą dowodził wiceadm. Seiichi lto. Wie- czorem 6 IV zespół został wykryty przez amerykańskie okręty podwodne. Na - stępnego dnia z lotniskowców wiceadm. Mitschera wystartowały samoloty, które odnalazły i zaatakowały zespół japoński . Japoński superpancernik "Yamato" atakowany przez amerykańskie samoloty podczas Do ataku ruszyło 386 maszyn w dwóch bitwy w zatoce Leyte. grupach. Brak osłony lotniczej okrętów japońskich spowodowa ł, że ju ż w pierw- ufortyfikowana, wyposażona w artylerię ty kamikadze, Amerykanie strąci li ich szej fazie bitwy "Yamato" został trafiony ciężką oraz obsadzona 80 tys. żołnierzy ok. 1900. Jednakże ponieśli też straty 2 bombami i 6 torpedami. Uszkodzony była jak twierdza. Zdobywać ją miało spowodowane tymi samobójczymi został też "Yahagi" trafiony bombą i 3 tor- 183 tys. marines. Flota sprzymierzona atakami. W wyniku tych ataków zato- pedami, zatopione zostały niszczyciele w rejonie Okinawy posiadała 1213 okrę­ nęło 36 okrętów, w tym 13 niszczycieli, "Hamakaze': "Kasumi" i "Asashimo". tów. Flota desantowa pod dowództwem a uszkodzonych zostało 368 okrę tów, Trzecia grupa samolotów dokońc zyła wiceadm. Turnera składała się z 141ot- w tym 10 okrętów liniowych, 13 lot- dzieła zniszczenia - "Yamato" otrzymał niskowców eskortowych, 10 okrętów niskowców,5 krążowników i 67 nisz- następne trafienia 2 bombami i 4 torpe- liniowych oraz jednostek desantowych, czycieli. Poza samolotami kamikadze dami. W ich wyniku okręt przew rócił s ię transportowców i innych. Osłonę stano- Amerykanie strącili ok. 5900 samolotów i zatonął. Z załogi liczącej ok. 2500 ludzi wiły dwa zespoły: amerykański dowo- japońskich, tracąc 763 własne. uratowało się tylko 280. Zatonął też dzony przez wiceadm. Mitschera oraz Bitwa o opanowanie Okinawy krążownik "Yahagi" i kolejny niszczy- brytyjski pod dowództwem wiceadm. była ciężka i długa. Północną część ciel "Isokaze': Z całego zespołu do bazy Bernarda Rawlingsa. Pierwszy z nich wyspy zajęto do 21 IV, natomiast wróciły tylko 4 niszczyciele. Amerykanie składał się z 15 lotniskowców, 10 okrę­ o południową krwawe wa lki toczyły w czasie tego ataku stracili 10 samolotów. tów liniowych oraz krążowników i nisz- się do 21 VI. W działaniach tych siły Podczas gdy amerykańsk i e samo- czycieli, w skład drugiego zaś wchodziły: USA straciły ponad 12500 zabitych loty atakowały zespół wiceadm. Ito, 4 lotniskowce, 2 okręty liniowe oraz i 36 631 rannych. Japończycy, nieustan- samoloty kamikadze zaatakowały lot- krążowniki i niszczyciele. Japończycy nie wzmacniający swój garnizon, stracili niskowce US Navy, u szkadzając jeden do obrony wyspy rzucili liczne samolo- na wysp ie ok. 130000 zabitych. Do nie- z nich - " Hancock". Boczna sylwetka naj\Viększego okrętu wojennego II wojny św iato wej - "Yamato". Ten potężny okręt liniowy nie spełn i ł nadziei swych konstruktorów. Zap rojektowano go do zatapiania okrętów liniowych przeciwnika, podczas gdy decydująCIf siłlf bojową w trakcie walk na Pacyfiku okazało się lotnictwo. -- -- -- 538 Strona 18 MORSKIE) NA PA y IKU ojuszniczy zespó ł okrętów S pod dowództwem wiceadm . John a S. McCaina przybył w rejon wyspy Formozy (dzisiejszy Tajwan) z zadaniem pływających. zn iszczenia japoI1 kich lotnisk i umoc- Natom iast so- nieI1 na wyspie. Spotkało się to z przeciw- jusznicy poza dwoma uszko- działaniem bazującego tam japoI1skiego dzonymi krążownikami st racili lotnictwa. Doszło do bitwy pomiędzy 95 samolotów. Ame rykańskie samoloty s ił ami obu stron, która trwała do 16 X. jeszcze kilkakrotnie nękały Formozę. JapoI1czycy stracili 316 samolotów, w tym Ameryka/Iski sall1%t lI1yśliwski F6F-5P 123 na lotniskach. Pomimo tych st rat IWO-JlMA He/lcat z dywizjollu Vf-84 sta cjonującego zd o ł ali zaatakować okręty i uszkod zić 19 II 1945 r. amerykmscy marines w 1945 r. IIa lotlliskowcu USS "Bunker Hill". krążown iki ciężkie - australijski "Can- wyl ądowali na lwo-Jimie, której bro- berra" i amerykaI1ski " Houston'; które nił garnizon japoI1ski składający si ę we oraz ostrzeliwan a przez okręty. 21 II ja- mu s i ały być odholowane do stoczni. z 22 500 żo łnierzy. Amerykanie do desan- pOI1scy kamikadze zaatakowali okręty pod Wszystkie okręty były jeszcze wielokrot- tu na tej wyspie u żyli znacznych sil, sam e lwo - Jimą , topiąc lotniskowiec eskortowy nie atakowane przez lotnictwo japoI1- wojska desantowe liczyły 113 tys. marines. " Bismarck Sea" oraz uszkadzając lotnis- ski e, jednak bez efektów. Korzystając Do ich wsparcia było przeznaczonych kowiec "Saratoga" i kolejny lotniskowiec z pobytu US avy w rejonie Formozy, 11 lotni kowców eskortowych, 7 okrętów eskortowy "Lunga Point': z baz japoI1skich \vyszły okręty, tworząc liniowych, 4 krążowniki ciężkie i 38 nisz- Do 26 III żołnierze piechoty silny zesp ó ł mający doprowadzić do czycieli. Osłonę s ił desantowych sta nowiło morskiej zlikwidowali punkty zorga - decydującego starcia. Do bitwy jednak 16 lot ni kowców, 8 okrętów liniowych, nizowanego oporu. Zdobycie \vyspy nie doszło, gdyż flota japoI1ska zawró- 18 krążowników i 79 niszczycieLi. Pozosta- ko ztowało Amerykanów 6812 zabitych ciła do baz. Cał a kampan ia przyniosła łe z 495 okrętów to jednostki desantowe, i 19 189 rannych. Były to duże straty Japonii straty - ok. 680 sa molotów oraz transportowce oraz pomocnicze i specjał­ - japoI1ski garnizon na Iwo-Jimie nie ponad 300 zniszczonych i uszkodzonych ne. Wcześniej, bo ju ż od 16 II , wyspa była miał wsparcia lot ni czego oraz ok rę tów transportowców i innych jednostek bombardowana przez samoloty pokłado- floty cesarskiej. 539 Strona 19 ENCYKLOPEDLA 11 WOJNY SWIATOWEJ OSTATNIE WALKI Już od pierwszych dn i stycznia SOEMU TOYODA 1945 r. amerykańskie lotniskowce wraz z okrętami osłony kierowały s i ę w rejon oemu Toyoda - japoński admirał urodzo- japońskich wysp macierzystych. Naj - pierw były to akcje sporadyczne, które S ny w 1885 r. Akademię Morską ukończył w 1905 r. W 1931 r. mianowany został na pierwszy stopień jednak z czasem s i ę n as il ały. W lipcu admiralski - kontradmirała. Dowodził flotą w czasie walk do cho d ziło ju ż do częstych nalotów w Chinach. W latach 1937-1940 był dowódcą najpierw 4. a później 2. Floty. W międzyczasie mianowany samolotów pokładowych na lotniska do stopnia wiceadmirała, a w 1941 r. do stopnia i porty japońskie. Rów nież c iężkie okręty Był przeciwnikiem wojny ze Stanami Zjednocl:onymj. ostrze liwały pozycje Jap ończyków na wy- 1942 r. należał do Najwyższej Rady Wojennej. brzeż u . W ataku na Japonię uczes tnic zył adm. Mineichi Kogi został dowódcą Japońskiej także zesp ó ł brytyjski. Niszczono japoń­ ki Wojennej. Był przeciwnikiem kapitulacji - nnc.wi:.dlll skie okręty w bazach, 18 VII w Yokosuka się za dalszą walką z Amerykanami, choć mial do niej c iężkich uszkodzeń doznały okręt linio- krytyczny stosunek. Podporządkował się cesarskiemu wy "Nagato" i stary krążownik "Azum a': rozkazowi o kapitulacji. Został aresztowany przez Natomiast pomiędzy 24 a 28 VII w Kure i jako zbrodniarz wojenny postawiony w Tokio przed Mi,.d,:vn:.mdn'WV1m ·""""".n.o_ łem Wojskowym dla Dalekiego Wschodu. Skazano go na karę więzienia. Oczyszczony zatopiono okręty liniowe "Ise", "Hyuga" z zarzutów, wyszedł na wolność w 1948 r. Kapitulując, oddał swój miecz samurajski i "Haruna'; krążowniki c i ężkie "Aoba" adm. Nimitzowi, który zwrócił go w geście dobrej woli w 1952 r. Zmarł w 1957 r. i "Tone", lekki "Oyodo" oraz stare, pa mię ­ tające I wojnę świ atową "Iwate'; "Izumo" i "Settsu'; a uszkodzono lotniskowce "Amagi" i "Katsuragi". szymi porozumieniami. Rejon d zi a ła­ rozkaz zaprzestan ia d ziałań przeciwko 29 VII japoński okręt podwodny nia ob ejmowa ł Mandżurię oraz wody Japonii. 17 VIII Arm ia Kwantuńska też za topił krążownik c i ężki "Indianapo- w rejonie wybrzeży chińskich , Sachalinu podporządkowała się zasadom bezwa- lis'; który byl ostatnim dużym okrętem i Kurylów. Na wodach tych dzialala runkowej kapitulacji, jednak jej oddziały alia nckim zatopionym w II woj nie św i a­ Flota Oceanu Spokojnego, na wodach rozpoczęły składa ni e broni dopiero towej. Uratowa no 3 16 osób z jego załog i , ś ród l ądowyc h zaś Flotylla Amurska. 20 VIII. l IX zako ń czyły d zi a ła ni a bojo- 880 lud zi zg in ę ło . 14 VIII Japoni a og łos iła, że gotowa we o dd ziały wojska, marynarki i lotnic- 31 VII n as tąp ił atak brytyjskich mi- jest do bezwarunkowej kapitulacji. De- twa ZSRR, których akcje w ciągu tych niaturowych okrętów podwodnych na cyzji tej nie podporzą dkowa ła s i ę Armia trzech tygodni były bardzo intensywne. japońskie krążow niki ciężkie bazuj ące Kwantuńska , której dowódca gen. Otozo 2 IX przedstawiciele Japonii pod- w Singapurze. Dzień wcześ niej okręty Yamada postanowił nadal prowadzić pisali akt bezwa runkowej kapitulacji "XE - 4" i "XE - 5" odszukały i przecię­ d ziałania wojenne. na pokładzie okrętu liniowego USS ły kabel telefoniczny łączący Singapur Intensywne bombardowania Japonii "Missouri", który w otoczeniu innych z Sajgonem i Hongkongiem. Nas tępni e prowadzone były do 15 VIII włączn i e. jednostek pań s tw sprzymierzonych ko - "XE - I" i "XE - 3" za pomocą min W tym dniu głównodowodzący silami twiczyl w Zatoce Tokijskiej. Zakończyła mi ały zaa t akować japońskie okręty. morskimi na Oceanie Spokojnym wydał się II wojna św iatowa . "XE - l " jako cel mi a ł wyznaczony I "Myoko'; a "XE - 3" - "Takao". Jednakże Delegacja japońska na /Jo~,la~'żie patrole japońskie uniemożliwiły atak na liniowego "Missouri" - "Myoko", więc oba podłożyły miny pod nastąpi podpisanie aktu KaL"CU.laC/l" "Takao" i w jego pobliżu . Ich wybuch Japonii. spowodowal ciężki e uszkodzenia japoń­ skiego krążownika. Wszystkie cztery miniaturowe ok ręty dotarły do czekają­ cych na nie okrętów podwodnych i na ich holu w róc i ły do bazy. 6 VIII Ame ryka nie zrzucili bombę ato m ową na Hiroszimę, a 9 VIII na Nagasaki. Przez cały czas prowadzili rów ni eż bombard owania Japonii bom- bami konwencjo nalnymi oraz osti<z.aM wybrzeży, którego US Navy. 8 VIII ZSRR W)']JO\\l1e<l,ZI~!:lY~~~;' 540 Strona 20 MARYNARKA WOJENNA - OKRĘTY 1939-1945 • LOTNISKOWCE TYPU ESSEX USA Ko nst r ukcją. na której oparto projekt nowych lotniskowców. był y okręty typu Yo rktown. za wyjątki e m tl \" I II < "" 1< I" I hangaru. przy projektowaniu którego wzorowano si ę na lotniskowcach typu Lexingto n. Nowe jednost- • Wyporność: 27 000-27 635 t; 34 000- 36 800 t (calkowita) ki były zate m w ię ksze od swych poprzedników oraz lepiej opancerzone. Wp ływ na wszelk ie zmiany • Wymiary: dlugość 265.9-270.6 m; szerokość 29.3 m; konstrukcyj ne mi ały wnioski wyc iąg ni ęte z d zi a ł a ń lotniskowców brytyjskich w czasie woj ny oraz wlas ne zanurzenie 8,4 m; pokład lotniczy 264-265,2 x 32.9 m doświ adcze nia . Zamówiono w sumie 32 okręty tego typu. Do słu żby weszly 24 lotniskowce. w zwi ązku • Moc silników: 150 000 KM z ko ń czącą s i ę woj n ą produkcj ę dwóch wstrzy mano. nato miast zamówienia na budowę dalszych anulo- • Prędkość: 33 węzły wano. Jako pierwszy 3 1 XII 1942 r. wszedl do s łu żby "Essex" CV-9. a jako ostatni. 25 IX 1950 r. - "Ori- • Zasięg : 16900 Mm przy prędkości 15 węzlów • Uzbrojenie: 12 armat 127 mm, 32-72 armat 40 mm, skany" CV-34. który jako pierwszy otrzym a ł skośny p okład startowy. O kręty te służyły w US Navy do lat 29-60 armat 20 mm. 2 katapulty. 80- 100 samolotów; 70. XX w.• a na początku 1976 r. jako ostatnie zos tały Ivycofane ze s łu żby " Hancock" CV- 19 i "Benning- "Oriskany" CV-34 po wejściu do sluzby posiadal uzbroje- ton" CV-20. nie: 8 armat 127 mm, 28 armat 76 mm, 14 armat 20 mm, 2 katapulty i 80 samolotów Lotniskowiec USS ,, /ntrepid" klasy Essex byl trzy- • Opancerzenie: burty 76 mm, pokład 150 mm krotnie celem udanego ataku kamikadze. trafi la go • Zaloga: 3448 ludzi także torpeda. CIEKAWE INFORMACJE Zastawiony samolotami pokład USS • Modernizowane i przebudowywane służyły jako lotniskowce uderzeniowe. śmigłowcowce oraz lotniskow- "Essex". / 943 r. ce szkolne. żaden z okrętów tego typu nie został przekazany innemu państwu. • LOTNISKOWCE ESKORTOWE TYPU CASABLANCA USA tl\"1 II < ""1< 1"1 Szybki rozwój lotnictwa oraz zmasowa ne ataki o krętów. w szc zególnośc i podwodnych. Ivymu s iły na aliantach ko ni eczność zapewnienia konwojom och ro ny lotniczej. Du że lotniskowce były potrzebne • Wy porność: 7800 t; 10900 t (calkowita) do Ivykonywania innyc h zad a ń . dlatego też powst a ła ko ncepcja przebudOlVY statków handlolvych na • Wymiar y: długość 156. 1 m; szerokość 19.9 m (szerokość pokład u lotniczego - 32.9 m); zanurzenie 6.3 m lotniskowce. W Stanach Zjednoczonyc h po doświ adcze ni ach związanych z eksploatacj ą lotniskowców • Moc silników: 9000 KM eskortOlvych przebudowanych ze statków handlOlvych przys tąpi o n o do projektowania i budowy nowych • Prędko ść: 19 węzłów okręt ów od samego początku przystosowanych do spełnia nia tej roli. Lotniskowce te oprócz udziału • Zas i ęg : 11 900 Mm przy p rędkości 15 węzłów w eskortach u czestni czyły t eż w operacjach desantujących piechoty. dając jej wsparcie lotnicze oraz • Uzbrojenie: armata 127 mm, 8- 16 armat 40 mm, os ła ni aj ąc ją z powietrza. Samoloty z tych lotniskowców brały też udział w walkach z fl o t ą jap o ńsk ą. 12-24 armal 20 mm , katapulta, 27-30 samolotów Zbudowano 50 okrę tów tego typu. z tego 5 ut raco no w czasie tr wa nia d zi a ła ń woje nnyc h na Pacyfiku. • Opancerzenie: brak Trzy z n ich zostały zatopio ne przez z l ądu kami kad ze. • Załoga : 860 ludzi Rysu nek boczny lotniskowca eskortowego klasy CasablO/lca. będącego rozwinięciem konstrukcji klasy Bogue. USS "Midway" (CVE-63) otrzymal późlliej nazwę CIEKAWE INFORMACJE St. Ld. Byl to pierwszy ameryka ński okręt utracony • Amerykanie po lotniskowcach typu Casablanca zbudowali 19 okrętów udoskonalonego typu Commence- wskutek ataku kamikadze. men! Bay (z tego w czasie trwania działań wojennych do służby weszło lO) z zamówionych 35 jednostek. • PANCERNIKI TYPU IOWA USA Były to pierwsze i zaraze m ostatnie pancerniki am e ryka ńskie budowane z pomini ęc i e m ograniczeń trak- 1)\"111<11"1<1"1 tatOlvych. Pozwolilo to na zwiększenie opancerzenia i dlugośc i okrętów. Rozmieszczenie oraz liczbę dzia ł artylerii c i ężki ej i ś redniej zachowano taką jak na poprzednich typach pancerników. które weszły do s łu żby • Wyporność: 48 SOO t; 57 600 t (całkowita ) • Wymiary: długość 270,4 m; szerokość 33 m; już w trakcie d zi a łań wojennych. W stoczniach zamówiono sześć jednostek typu lowa. lecz tylko cztery zanunenie 11 m wprowadzono do służby : "Iowa" BB-61 . "Missouri" BB-62. "New Jersey" BB-63 i "Wisconsin" BB-64. Okrę­ • Moc silników: 212 000 KM ty zosta ły odstawione do rezerwy w kilka lat po wojnie. jednak wracały do słu żby w czasie wojen w Korei. • Prędkość: 33 węzły Wietnamie i Zatoce Perskiej. W latach 80. wszystkie cztery reak·tywowano po poddaniu gruntownej mo- • Za s ięg: 15000 Mm przy prędkośc i 15 węzłów derni zacji oraz przezbrojeniu. Pod koniec lat 90. wszystkie zostały Ivycofa ne ze s łużby. Trzy przeznaczono • Uzbrojenie: 9 annat 406 mm, 20 armat 127 mm, na okręty- muzea. a .,wisconsin" BB-64 zost a ł jedynie wypożyczony do tego celu. Jako naj mniej Ivyeksplo- 60-80 armat 40 mm, 49-60 armat 20 mm, 2 katapulty, atowany znajduje s ię w rezerwie z możliwośc i ą włączenia do słu żby czynnej. 4 wodnosamołoty • Opancerzenie: burty 310 mm, poklad 305 mm, Okręty liniowe klasy lawa dzięki reduk- artyleria główna 184-439 mm, stanowisko dowodzenia 184-445 mm cji uzbrojenia z 12 do 9 arm at głó w­ nycl! rozwijaly prędkość do 33 węzłów. "*"- - ,---'11 Kiedy nowe okręty liniowe klasy Jawa CIEKAWE INFORMACJE byly go towe do walki. jedy ny m zada- • Były to najszybsze pancerniki w historii US Navy i innych flot. zdolne do pływania jako osłona szybkich lIiem. jakie im pozosta ło. bylo bombar- lotniskowców typu Essex. dowanie umocnień brzegowych Japonii.