JAROS�AW KUCHTA ELEKTROAKUPUNKTURA DLA KA�DEGO INFEOlARK GDA�SK 1999 Przedmowa do wydania II Kieruj�c si� licznymi uwagami, a tak�e z w�asnej potrzeby serca i ducha przejrza�em i poprawi�em I wydanie tej ksi��ki. Stwierdzi�em, �e niezgodnie z moimi intencjami ksi��ka ta stanowi dla bardzo wielu os�b jedyne pisane �r�d�o informacji o akupunkturze. By� mo�e jest to spowodowane trudno�ciami w zdobyciu innej fachowej literatury. Dlatego te� rozbudowa�em cz�� pierwsz�. Po pierwsze umie�ci�em w niej opisy lokalizacyjne wszystkich punkt�w le��cych na meridianach ze szczeg�owymi rysunkami. Po drugie opisa�em sposoby doboru punkt�w dla os�b bardziej zaawansowanych. Po trzecie opisa�em stymulacj� receptor�w na ma��owinie usznej. Wreszcie po czwarte, na pro�b� kilku os�b, umie�ci�em r�wnie� kr�tki rozdzia� po�wi�cony sposobowi u�ytkowania Autopunktera. Rozbudowanie pierwszej cz�ci spowodowa�o konieczno�� radykalnego skr�cenia cz�ci drugiej - ze wskazaniami. Aby jednak nie zmniejsza� liczby opisanych przypadk�w postanowi�em usun�� z tej cz�ci opisy lokalizacyjne punkt�w. Stwierdzi�em, �e po pierwsze s� one bezpo�rednio dost�pne w atlasie, a po drugie s� r�wnie� w pierwszej cz�ci ksi��ki. Ze wzgl�du na to, �e praktycznie wszyscy, kt�rzy nabywali ksi��k�, kupowali jaw komplecie z atlasem, zrezygnowa�em r�wnie� z dodatku, w kt�rym podawa�em okolice lokalizacyjne punkt�w. Mam nadziej�, �e praca, kt�r� wykona�em, pomo�e Czytelnikom w lepszym zrozumieniu akupunktury i lepszym jej praktycznym zastosowaniu �wiadcz�ce d nadmiarze, b�d� niedoborze kt�rego� z dw�ch sk�adnik�w energii chi - yang lub yin. Ksi��ka moja b�dzie dla wielu pierwsz� powa�n� literatur� na ten temat. Zach�cam r�wnie� do poszerzania swej wiedzy przy wykorzystaniu innej literatury, obecnie ju� dobrze zadomowionej na naszym rynku. Metodologia Dla tej pracy sporz�dzi�em komputerow� baz� danych, do kt�rej wpisa�em wskazania zalecane przez uznanych specjalist�w - praktyk�w ze �wiata akupunktury. Pocz�tkowo zamierza�em sporz�dzi� prost� kompilacj� ww. pozycji. Jednak po wst�pnym opracowaniu okaza�o si�, �e kompilacja taka zaj�aby 600 stron, przy czym wiele zestaw�w liczy�oby po 100 i wi�cej punkt�w. Przydatno�� takiego opracowania dla przeci�tnego u�ytkownika by�aby wielce w�tpliwa. Stan��em przed trudnym zadaniem wyboru wskaza� i punkt�w. Trudno�� ta wynika�a z dw�ch fakt�w. Po pierwsze wielu (a w zasadzie wi�kszo�� autor�w) podaje nie zestawy punkt�w do danego wskazania lecz wskazania do danego punktu. Po drugie r�ni autorzy podaj� cz�ciowo r�ne wskazania, co wynika z ich osobistego do�wiadczenia. Aby uzyska� sensowne rozwi�zanie przyj��em prost� metod� wagow�. Ka�demu punktowi przypisa�em indywidualn� wag� w zale�no�ci od tego, ilu autor�w uwa�a dany punkt za wa�ny. Z kolei policzy�em, ilu autor�w przypisuje dany punkt do danego wskazania. Uzyskane rezultaty uszeregowa�em w kolejno�ci malej�cej tak, �e wa�ne punkty i punkty wymieniane przez wielu autor�w znalaz�y si� przed innymi. Je�li zestawienie mia�o wi�cej ni� 12 punkt�w, to mniej wa�ne pomin��em. W ten spos�b uzyska�em zestawienia licz�ce od l do 12 punkt�w. Mia�em w�tpliwo�ci, czy podawa� przypadki leczone w Chinach akupunktur�, a w �wiecie zachodnim innymi, dobrze sprawdzonymi metodami. Dotyczy to zw�aszcza interny. Jednak doszed�em do wniosku, �e po ksi��k� t� si�gn� raczej chorzy ze stanami przewlek�ymi, kt�rzy ju� b�d� mieli za sob� do�wiadczenia z medycyn� konwencjonaln�. Podobne w�tpliwo�ci mia�em r�wnie� w przypadku chor�b zaka�nych, gru�licy, wstrz�su. Te fragmenty s� z kolei przeznaczone dla lekarzy, kt�rzy mog� spr�bowa� innych metod terapii poza farmakologi�. Jak korzysta� z tej ksi��ki? Niniejsza ksi��ka jest podzielona na dwie cz�ci. Cz�� pierwsza - ma wprowadzi� Czytelnika w �wiat akupunktury. Przedstawiono w niej mechanizmy dzia�ania akupunktury, tradycyjn� teori� yin-yang wywodz�c� si� ze staro�ytnych Chin, a uznawan� do dnia dzisiejszego oraz wyniki najnowszych bada� naukowych nad zjawiskiem akupunktury. Lekarze-specjali�ci mog� pomin�� t� cz�� i korzysta� wy��cznie z drugiej, praktycznej cz�ci. Jednak osoby spotykaj�ce si� po raz pierwszy z akupunktur� powinny zapozna� si� z tymi informacjami. *�. f* .d Cz�� druga - zawiera wskazania zebrane z wielu pozycji �wiatowej literatury. Uporz�dkowana jest w spos�b zbli�ony do kanon�w medycyny konwencjonalnej, chocia� nie zawsze by�o to w pe�ni mo�liwe. Trudno�� wynika z odmiennego pojmowania choroby w tradycyjnej medycynie chi�skiej. Tam njp leczy si� chor�b, tam leczy si� ludzi. Jeszcze nie tak dawno lekarz chi�ski otrzymywa� pieni�dze nie wtedy, gdy jego pacjent chorowa�, ale wtedy, gdy by� zdrowy. St�d te� wynika bardzo du�a liczba wskaza� skierowanych na objawy, a nie na choroby w uj�ciu medycyny zachodniej. Nie nale�y st�d wyci�ga� wniosku, jakoby akupunktura leczy�a tylko objawy, a nie przyczyny choroby. Gdyby tak by�o, to nie osi�ga�aby Literatura [ l ] D.L.Kirsch: THE COMPLETE CLINICAL GUIDE TO ELECTRO-ACUTHERAPY, National Electro-acutherapy Foundation, California 1978 [2] Z.Garnuszewski: RENESANS AKUPUNKTURY, Wydawnictwo "Sport i Turystyka", Warszawa 1988 [3] G.K6nig,I.Wancura: NOWOCZESNA AKUPUNKTURA CHI�SKA, Yerlag Winlhelm Maudrich, Vien-Munchen-Bern [4] F.R.Bahr: AKUPRESURA, PZWL, Warszawa 1989 [5] The Academy of Traditional Chinese Medicine: A� OUTLINE OF CHINESE ACUPUNCTURE, Foreign Languages Press, Peking 1975 [6] E.L.Maczerer, I.Z.Samosiuk: AKUPUNKTURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII, PZWL, Warszawa 1990 [7] Cheng Xinnong: CHINESE ACUPUNCTURE AND MOXIBUSTION, 1987 [8] M.Szcze�niewski: PODSTAWY AKUPUNKTURY, Zak�ad Wydawnictw Medycyny Naturalnej, Koszalin, 1991 [9] Kuan Hin: CHI�SKI MASA� I AKUPRESURA, PZWL, Warszawa, 1992 [10] T.Kasperczyk, St.Kmak: LECZNICZY MASA� PUNKTOWY, Agencja Wydawnicza COMES, Warszawa, 1993 [11] H.Operacz: ZASADY AKUPUNKTURY, Kantor Wydawniczy SAWW, Pozna�, 1993 [12] ANATOMICAL ATLAS OF CHINESE ACUPUNCTURE POINTS, Shadong Science And Technology Press, Jinan China 1988 [13] PORADNIK LEKARZA PRAKTYKA, red. R.�ciborski, Zak�ad Narodowy imienia Ossoli�skich, Wydawnictwo 1995 [14] YADEMECUM LEKARZA OG�LNEGO, red. W.Bruhl, R.Brzozowski, PZWL, Warszawa 1984 ' -[15] MA�A ENCYKLOPEDIA ZDROWIA, PWN, Warszawa 1973 [16] H.Feneis: ILUSTROWANY S�OWNIK MI�DZYNARODOWEGO MIANOWNICTWA ANATOMICZNEGO, PZWL 1991 �*-&. / *, r Cz�� I Podstawowe wiadomo�ci z akupunktury ? t k Jaros�aw Kuchta Wst�p do akupunktury................................................................................. 1 Co to znaczy �akupunktura"?.....................................,,.....,.................,................ l Elektropunktura dla ka�dego?! ............................................................................2 Akupunktura dobra na wszystko? ........................................................................3 Na czym polega dzia�anie akupunktury?..............................................................6 Teoria yin-yang.................................................................................................... 7 Meridiany, punkty akupunktury...........................................................................9 Meridiany a narz�dy wewn�trzne.............................................................'�........ 11 Akupunktura w �wietle nauki wsp�czesnej...................................................... 11 Jak znale�� punkty akupunktury? ...................................................................... 13 Najwa�niejsze punkty akupunktury................................................................... 17 Topografia meridian�w............................................................................... 22 Meridian p�uc.....................................................................................................24 Meridian j elita grubego...................................................................................... 27 Meridian �o��dka................................................................................................32 Meridian �ledziony i trzustki..............................................................................40 Meridian serca....................................................................................................45 Meridian jelita cienkiego.................................................................................... 48 Meridian p�cherza moczowego..........................................................................52 Meridian nerki....................................................................................................64 Meridian osierdzia..............................................................................................70 Meridian potr�jnego ogrzewacza.......................................................................73 Meridian woreczka ��ciowego ......................................................................... 78 Meridian w�troby............................................................................................... 86 Meridian g��wnego regulatora tylnego ..............................................................90 Meridian g��wnego regulatora przedniego............................................4............ 96 Punkty dodatkowe.................................................................................... 101 Akupunktura dla zaawansowanych........................................................ 102 Dob�r punkt�w................................................................................................ 102 Stymulacja receptorowa.......................................................................... 113 Elektropunktura ucha....................................................................................... 113 Autopunkter............................................................................................... 123 Spos�b u�ytkowania Autopunktera.................................................................. 123 "V -�*> Spis tre�ci Jaros�aw Kuchta Wst�p do akupunktury Co to znaczy �akupunktura"? Zaczn� od przyznania si� do pewnej nie�cis�o�ci. Chodzi o tytu� ksi��ki, kt�ry dla specjalist�w mo�e by� nie�cis�y, za to dla pocz�tkuj�cych powinien by� zrozumia�y. Celowo u�y�em w tytule s�owa "elektroakupunktura" chocia� w tre�ci b�dzie mowa o metodzie "elektropunktury". Jaka jest r�nica mi�dzy obiema metodami? Odpowiedzi na to pytanie po�wi�c� ten rozdzia�. Elektropunktura, elektroakupunktura i akupunktura, to s� r�ne odmiany tej samej terapii. Podobnie akupresura, laseropunktura czy moksa. Pocz�tki tej terapii si�gaj� XX wieku p.n.e., kiedy to legendarny chi�ski cesarz Huang-Ti zaleci�: "�ycz� sobie, aby pos�ugiwano si� wy��cznie tajemniczymi ig�ami z metalu, kt�re kieruj� energi�". W ten spos�b metoda leczenia polegaj�ca na wbijaniu cienkich igie� metalowych w okre�lone punkty cia�a wesz�a na sta�e do oficjalnej medycyny chi�skiej. Od s��w �aci�skich "acus" (ig�a) oraz "punctum" (uk�ucie, punkt) zosta�a ona po wiekach nazwana akupunktur�. R�wnolegle z rozwojem akupunktury rozwijano w Chinach r�wnie� inn� metod� zwan� przy�eganiem albo "moks�". Nazwa pochodzi od u�ywanej ro�liny - chi�skiego pio�unu (Arthemisium moxae), kt�rej wysuszone i odpowiednio spreparowane listki by�y w postaci cygar lub prymek u�ywane do przy�egania punkt�w cia�a. Wykorzystywano te same punkty co w akupunkturze. W stosunku do os�b os�abionych, �le znosz�cych nak�uwania, kobiet i dzieci oraz os�b starszych stosowano masa� punktowy - akupresur�. Historia elektroakupunktury si�ga pocz�tku XIX stulecia, czyli prawie od wynalezienia stosu Yolty. Wtedy zacz�y si� pr�by zastosowania pr�du elektrycznego w dziedzinie medycyny. Zauwa�ono zwi�kszenie efektu terapeutycznego przy przepuszczaniu pr�du elektrycznego przez wk�ute ig�y w zabiegu akupunktury. Po��czenie wk�uwania igie� ze stymulacj� pr�dem elektrycznym nazwano elektroakupunktura. Z czasem zacz�to stosowa� przepuszczanie pr�du bez u�ycia igie�, a mianowicie przez elektrody p�askie, przy�o�one do powierzchni cia�a z r�wnie dobrymi efektami. Ze wzgl�du na nie korzystanie z igie� ze s�owa elektroakupunktura usuni�to rdze� "aku" i w ten spos�b powsta�a elektropunktura. t Wraz z wynalezieniem lasera rozpocz�to badania nad mo�liwo�ci� u�ycia �wiat�a do stymulacji organizmu. Wykryto stymulacyjne dzia�anie �wiat�a wnikaj�cego na pewn� g��boko�� zale�n� od d�ugo�ci (koloru) ^�wiat�a. Metoda ta, chocia� bardzo obiecuj�ca, pozostaje w dalszym ci�gu droga ze wzgl�&i na wysoki koszt laser�w. l Wszystkie te metody maj� swoje zalety i swoje wady. Akupunktura klasyczna -wymagaj�ca u�ycia igie� - w oczywisty spos�b jest dost�pna dla bardzo w�skiego kr�gu Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta Jednak niekt�rzy pacjenci obawiaj� si�, czy b�d� potrafili zastosowa� aparat samodzielnie. Aby zastosowa� w praktyce metod� elektropunktury trzeba zna� odpowiedzi na trzy pytania: 1. jakie punkty stymulowa�? 2. gdzie le�� te punkty? 3. jak znale�� wybrane punkty na powierzchni cia�a? W tej ksi��ce postaram si� odpowiedzie� na wszystkie te trzy pytania. Zanim jednak to nast�pi, uwa�am za wskazane podanie paru podstawowych informacji przybli�aj�cych spos�b dzia�ania akupunktury dla os�b znaj�cych t� metod� jedynie ze s�yszenia. Akupunktura dobra na wszystko? Nie spos�b przeceni� skuteczno�ci akupunktury. W japo�skich ksi�gach o przy�eganiu przytacza si� taki przyk�ad: W 1795 r do Jeddo (ob. Tokio) przyby� jeden z najstarszych ludzi w Japonii, cz�owiek imieniem Mampe licz�cy sobie wtedy 194 lata. Jego �ona mia�a wtedy 173 lata, syn 153, a wnuk 105 lat. Cz�owiek ten wraz z ca�� rodzin� ka�dego miesi�c przez tydzie� robi� sobie przy�egania punktu na nodze Tsu-san-li (�36) zwanego "wielkim lekarzem". Punkt ten nazywano r�wnie� "punktem trzech wiosek" z powodu zabiegu regeneracyjnego, kt�ry robili sobie �o�nierze chi�scy zm�czeni ca�odziennym marszem. Po nak�uciu sobie tego punktu byli w stanie przej�� jeszcze 20 km, a wi�c odleg�o�� dziel�c� od siebie trzy wioski w dawnych Chinach. Ale i wsp�cze�nie wielu pacjent�w sk�ada �wiadectwo skuteczno�ci zabieg�w akupunktury, w tym r�wnie� wykonywanych samodzielnie w formie elektropunktury. Podczas badania Autopunktera w Sto�ecznym Centrum Akupunktury w Warszawie u prof. Garauszewskiego stwierdzono m.in., �e ka�dy pacjent Poradni Walki z B�lem powinien si� zaopatrzy� w taki aparat. Dzi�ki temu b�dzie m�g� w ka�dej chwili i w razie potrzeby interweniowa� i uwolni� si� od b�lu. W innym miejscu wydano nast�puj�c� opini�: "Autopunkter mo�na poleca� ka�demu cz�owiekowi cierpi�cemu zamiast farmakologii przeciwb�lowej, kt�ra nie jest oboj�tna dla zdrowia i nie jest tolerowana przez d�u�szy czas". W Akademii Medycznej w Poznaniu stwierdzono, �e Autopunkter nadaje si� do powszechnego u�mierzania b�lu przewlek�ego. Sam osobi�cie r�wnie� do�wiadczy�em skuteczno�ci elektropunktury. By�o to po skr�ceniu nogi w stawie kolanowym. Przez trzy miesi�ce po tym wydarzeniu kolano bola�o mnie codziennie rano przez ok. 15 minut po wstaniu, dop�ki go nie rozchodzi�em. Bola�o mnie r�wnie� przy wchodzeniu i schodzeniu ze schod�w. Wreszcie zrobi�em sobie stymulacj� punkt�w le��cych po obu stronach dolnego brzegu wi�zad�a rzepki. Po trzech zabiegach b�l ust�pi� ca�kowicie i ju� nie powr�ci�. M�j Ojciec daje takie �wiadectwo: "W 1974 r. po o�miu latach leczenia korzonk�w nerwowych w okolicy l�d�wi musia�em podda� si� zabiegowi neurochirurgicznemu kr�gos�upa (cz�ciowe usuni�cie zmia�d�onego dys&i L4-L5). Mimo zabiegu i codziennej, d�ugoletniej gimnastyki, szczeg�lnie w zakresie mi�ni brzucha i grzbietu, b�le kr�gos�upa wyst�powa�y codziennie przy ka�dej zmianie pozycji kr�gos�upa, np.: ze stoj�cej na siedz�c�. Po opracowaniu pierwszych modeli Autopunktera w 1991 r. zastosowa�em samo leczenie mego Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta � katar, b�le gard�a, astm�, zapalenie oskrzeli � niewydolno�� nerek � zapalenie w�troby i woreczka ��ciowego � nadci�nienie i arytmi� � kr�tkowzroczno��, nadwzroczno��, jaskr� i za�m� � alergi� i katar sienny � niep�odno�� i impotencj� � b�l z�b�w! Oczywi�cie nasi chorzy w tych przypadkach zwracaj� si� w pierwszej kolejno�ci do lekarzy praktykuj�cych medycyn� klasyczn�. I s�usznie. Jednak typowe dla drugiej po�owy XX wieku przekonanie o wszechmocy medycyny opartej o farmakologi� zaczyna s�abn��. Zw�aszcza w przypadkach przewlek�ych, skuteczno�� kuracji farmakologicznych zaczyna by� w�tpliwa. Organizm zaczyna si� przyzwyczaja� do lek�w, trzeba je co jaki� czas zmienia�, a i po zwalczeniu choroby "lubi" ona powraca�. Wtedy dobrze jest wiedzie�, �e akupunktura walczy nie tylko z objawami, ale przez wspomaganie naturalnych mechanizm�w regulacyjnych organizmu pomaga mu zwalczy� przyczyn� choroby. Czy jednak akupunktura jest dobra "na wszystko"? I na to pytanie trzeba odpowiedzie�: nie. Przeciwwskazaniem do stosowania autopunktury s� przypadki: � os�b z wszczepionym rozrusznikiem serca � ci��y � nowotwor�w z�o�liwych S� te� przeciwwskazania czasowe: � menstruacja � stan wyczerpania fizycznego i psychicznego � stan upojenia alkoholowego � stan silnego podniecenia psychicznego Kontroli lekarza specjalisty wymagaj� zabiegi w przypadku: � chor�b serca i uk�adu kr��enia � chor�b psychicznych (bezwzgl�dna zgoda lekarza prowadz�cego) Przeciwwskazania do elektropunktury nie w pe�ni pokrywaj� si� z przeciwwskazaniami do akupunktury ig�owej. Brak wk�uwania igie� umo�liwia stosowanie tej metody r�wnie� w przypadku chor�b sk�ry, hemofilii i choroby Werlhoffa. W przypadku rozrusznika serca impulsy pochodz�ce ze Autopunktera mog� spowodowa� zak��cenia pracy rozrusznika serca. W przypadku ci��y, zw�aszcza pierwszych trzech miesi�cy, istnieje zagro�enie poronienia. Kilku zda� komentarza wymagaj� przypadki chor�b nowotworowych. Akupunktury nie stosuje si� z obawy przed rozwojem nowotworu z�o�liwego. Ma to uzasadnienie o tyle, �e poprawnie zastosowana akupunktura wzmacnia si�y witalne organizmu. Nowotw�r, jako tkanka m�oda, mo�e przej�� znaczn� cz�� tej energii witalnej. Zwr��my uwag� na popularnie stosowan� obecnie chemio- i radioterapi�. Doprowadzaj� one organizm do skraju wyniszczenia. I tu ponownie nowotw�r/jako m�oda tkanka, jest najbardziej wra�liwy na niesprzyjaj�ce warunki i najszybciej ginie.' Dopiero po wyniszczeniu kom�rek nowotworowych doprowadza si� organizm do stanu normalnej witalno�ci. Z tego przeciwwskazania nie nale�y wysnuwa� obawy, jakoby akupunktura mog�a "wywo�a�" raka. Gdyby tak by�o, to nie Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta chrze�cija�skiej, a z drugiej w nurcie �wiatopogl�du pozytywistycznego maj�cego swe �r�d�a w trwaj�cym od XIX wieku post�pi� technicznym. Ten dualizm �wiatopogl�dowy spowodowa� poj�ciowe oddzielenie energii od materii, ducha od cia�a. W s�ynnym r�wnaniu Einsteina E=mc2 energia i materia stoj� po dw�ch przeciwnych stronach r�wnania, a stosunek mi�dzy nimi jest r�wny kwadratowi pr�dko�ci �wiat�a! Inaczej widzi otaczaj�c� nas rzeczywisto�� cz�owiek wychowany w tradycji Dalekiego Wschodu. Powie on, �e chi znajduje si� nie tylko w cz�owieku, ale te� w zwierz�tach, ro�linach, przedmiotach, powietrzu, wodzie, ziemi, ogniu, w ca�ej materii o�ywionej i nieo�ywionej. Prosz� wszystkich znawc�w filozofii Wschodu o wybaczenie, ale przedstawi� tu pewne teorie i poj�cia w spos�b uproszczony, tak aby mog�y zosta� przyswojone przez cz�owieka Zachodu. Teoria yin-yang Podstaw� teorii chi�sliej medycyny jest chi. Dla naszych cel�w b�dziemy uwa�ali chi za form� energii. Ka�dy cz�owiek, jak i ca�a przyroda o�ywiona i nieo�ywiona, przenikni�ty jest energi� chi. Energia chi cz�owieka tworzy si� przy pocz�ciu i towarzyszy mu do �mierci. Ale cz�owiek podczas �ycia zu�ywa i uzupe�nia swoj� energi� chi czerpi�c j� z pokarmu, z powietrza przez oddychanie i bezpo�rednio z otoczenia przez sk�r�. Energia chi wyst�puje w dw�ch przeciwstawnych postaciach: yin i yang. W przyrodzie yin reprezentuje pierwiastek �e�ski - bierno��, zimno, mrok, noc, ksi�yc, srebro, wod�, ziemi�, za� yang reprezentuje pierwiastek m�ski - aktywno��, ciep�o, �wiat�o, dzie�, s�o�ce, z�oto, ogie�, niebo. W przyrodzie nie wyst�puje czysta yin, ani czysta yang. Yin i yang wyst�puj� przeciwstawnie, a jednocze�nie przyci�gaj � si�, przenikaj�, wsp�istniej� i stanowi� jedno��. jwi-�e�ski bierno�� ^f "^^ aktywno�� zimno ^r ^W ciep�o mrok J ^^^^ ^ �wiat�o noc l ^^^^^^^^ \ dzie� ksi�yc 1^^^^^^^^^ \ s�o�ce srebro I^^^^^^^^^B ^fe l z*oto woda ^^^^L^^^^B ^P l ogie� ziemia ^^^^H^^^^^L M niebo Rys. 2. Znak monady tao odzwierciedla jedno�� przeciwie�stw yin i yang. Bia�e z czarnym kontrastuj�, s� obok siebie, przenikaj� si� i uzupe�niaj� �jftorz�H;jedno�� - zamkni�te ko�o. Podobnie yin i yang w organizmie powinny wsp�tworzy� zr�wnowa�on� energi� chi. Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta Meridiany, punkty akupunktury Energia chi przep�ywa przez nasze cia�o wzd�u� pewnych kana��w zwanych meridianami. Meridiany nie s� naczyniami w rodzaju naczy� krwiono�nych, ani specjaln� tkank� w rodzaju dr�g nerwowych, lecz s� one drogami przep�ywu energii. Meridiany biegn� wzd�u� ko�czyn g�rnych i dolnych oraz po ca�ej powierzchni cia�a wnikaj�c w g��b i dochodz�c do organ�w wewn�trznych. Przez meridiany energia chi przedostaje si� z otoczenia do organ�w wewn�trznych, przemieszcza si� mi�dzy nimi oraz wyp�ywa na zewn�trz. Na zewn�trznych partiach meridian�w znajduj� si� specyficzne punkty aktywne biologicznie zwane punktami akupunktury, poprzez kt�re energia chi wp�ywa do meridianu z otoczenia lub wyp�ywa z niego, a tak�e przep�ywa pomi�dzy meridianami w miejscach ich po��czenia. Przy normalnym,, zdrowym stanie organizmu przep�yw energii chi przez te punkty jest swobodny. W�wczas organizm sam reguluje r�wnowag� chi mi�dzy yin a yang. Lecz bardzo cz�sto wskutek nadmiernego zu�ycia chi w jednej cz�ci cia�a powstaj� zablokowania przep�ywu chi w pewnych punktach. Zablokowania te w m�odym organizmie s� samoistnie znoszone, jednak gdy powtarzaj� si� zbyt cz�sto, to mo�e doj�� do trwa�ego zablokowania przep�ywu chi. Prowadzi to prost� drog� do powstania nier�wnowagi mi�dzy yin a yang w pewnych regionach, a wi�c poprzez powtarzaj�ce si� dolegliwo�ci do choroby. Stymulacja punkt�w aktywnych biologicznie powoduje udro�nienie przep�ywu chi i z czasem wyr�wnanie jej stanu. Czasami kierunek przyczynowo-skutkowy mo�e by� odwr�cony. Np. uraz jakiego� organu lub cz�ci cia�a mo�e spowodowa� nadmierne zapotrzebowanie na chi w tym regionie, przez co transport chi przez punkty akupunkturowe mo�e by� niewystarczaj�cy. W�wczas stymulacja punktu powoduje zwi�kszenie jego aktywno�ci umo�liwiaj�c wi�kszy przep�yw chi. Istnieje 12 meridian�w g��wnych i 8 dodatkowych zwanych �cudownymi". Meridia"ny g��wne biegn� po ko�czynach i dochodz� do organ�w wewn�trznych. Rozmieszczone s� symetrycznie po obu stronach cia�a. Spo�r�d meridian�w dodatkowych wyr�nia si� dwa g��wne regulatory. Meridiany te biegn� centralne po przedniej i tylnej powierzchni tu�owia wzd�u� przedniej i tylnej linii �rodkowej cia�a. Meridiany nosz� nast�puj�ce nazwy (podaj� razem ze skr�tami stosowanymi w oznaczaniu punkt�w): Tab. 2. Merffiany-g��wne i g��wne regulatory Rys. 3. Przebieg meridian�w na przedniej powierzchni cia�a Lp. Nazwa meridianu skr�t 1. Meridian p�uc P 2. Meridian jelita grubego JG Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta 11 Meridiany a narz�dy wewn�trzne Meridiany g��wne nosz� swoje nazwy od narz�d�w, do kt�rych dochodz�. Chi�czycy podzielili te organa na mi��szowe (tsang) i puste (fu). Z organami typu tsang jest zwi�zana energia yin, z fu -yang. Organy te s� nast�puj�ce: Tab. 5. Narz�dy mi��szowe i puste j>/�-mi��szowe yang-puste serce jelito cienkie p�uco jelito grube w�troba p�cherzyk ��ciowy �ledziona i trzustka �o��dek nerka p�cherz moczowy ! osierdzie potr�jny ogrzewacz Par� s��w komentarza wymaga narz�d zwany potr�jnym ogrzewaczem. Narz�d ten nie jest znany wsp�czesnej medycynie. Przyjmuje si�, �e pod tym poj�ciem nale�y rozumie� trzy jamy cia�a: g�rn� - obejmuj�c� klatk� piersiow� (serce i p�uca), �rodkow� - obejmuj�c� nadbrzusze (�o��dek i �ledziona) oraz doln� - obejmuj�c� podbrzusze (nerki i p�cherz moczowy). Meridiany g��wne nosz� swoje nazwy od narz�d�w, do kt�rych dochodz�. Nie znaczy to jednak, �e np. meridian �o��dka oddzia�uje wy��cznie na �o��dek, meridian w�troby wy��cznie na w�trob� itd. Chi�scy medycy nadawali wymienionym narz�dom o wiele szersz� interpretacj� ni� obecnie. Obrazuje to nast�puj�ca tabela: Tab. 6. Znaczenia niekt�rych narz�d�w wg tradycji chi�skiej Narz�d Narz�dy i czynno�ci zwi�zane serce umys�, j�zyk w�troba �ci�gna, oczy �ledziona mi�nie, usta p�uca sk�ra, nos nerki gospodarka wodna, uszy, ko�ci i w�osy Akupunktura w �wietle nauki wsp�czesnej Istnienie specyficznych**" w�a�ciwo�ci punkt�w akupunkturowych zosta�a w pe�ni potwierdzona przez wsp�czesn� nauk�. Potwierdzone zosta�y odmienne w�a�ciwo�ci fizyczne tych punkt�w w odniesieniu do otaczaj�cych je powierzchni. Stwierdzono zmniejszenie oporno�ci elektrycznej tych punkt�w oraz sta�y przep�yw przez nie bardzo s�abego pr�du elektrycznego. W�a�ciwo�ci te zosta�y wykorzystane przy konstrukcji detektor�w punkt�w Oporno�� elektryczna ^/ - ae- IOm m Odleg�o�� * 4. Oporno�� elektryczna maleje w punkcie akupunkturowym Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta 13 Jak znale�� punkty akupunktury? Lokalizacja punkt�w akupunktury jest znana od pocz�tku wynalezienia tej metody. W staro�ytnych Chinach skonstruowano model cz�owieka naturalnej wielko�ci wykonany z br�zu z nawierconymi otworkami odpowiadaj�cymi punktom akupunktury. Studenci uczyli si� po�o�enia tych punkt�w na pami��. Przed egzaminem model ten by� oblepiany woskiem, a wewn�trz wype�niany zabarwion� wod�. Gdy egzaminowany student trafia� ig�� w otworek, zabarwiony p�yn wycieka� na zewn�trz. Dzisiaj proponujemy znacznie prostsz� metod�. Autopunkter wyposa�ony jest w detektor punkt�w akupunktury. Przy�o�enie elektrody czynnej do cia�a, wodzenie ni� w okolicy punktu i odpowiednia regulacja czu�o�ci detektora wska�e jasno dok�adne miejsce po�o�enia punktu. Lecz zanim u�yje si� detektora punkt�w trzeba wst�pnie okre�li� okolic�, w kt�rej b�dzie si� szuka� punktu. Do lokalizacji punktu cz�sto u�ywa si� proporcjonalnej jednostki odleg�o�ci zwanej "cun". Jednostka ta jest zale�na od wielko�ci cia�a cz�owieka. Sposoby wyznaczenia cuna w r�nych partiach cia�a przedstawia kilka nast�pnych rysunk�w. Spos�b ten mo�e by� stosowany wobec doros�ych i dzieci, os�b o rozmaitej budowie (np. oty�ych lub szczup�ych, wysokich lub niskich), poniewa� d�ugo�� cuna zmienia si� w zale�no�ci od pacjenta. Proporcjonalny spos�b wyznaczania cuna jest jednak do�� skomplikowany. Dlatego w praktyce u�ywa si� uproszczonej definicji cuna m�wi�cej, �e l cun jest to szeroko�� kciuka. Podobnie szeroko�� dw�ch palc�w odpowiada odleg�o�ci 1,5 cuna, a czterech palc�w - 3 cun�w. Rys. 6. Wyznaczanie cuna za pomoc� palc�w. Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta 15 Od wci�cia pachowego do wolnego ko�ca 12 cun�w XI �ebra Od wolnego ko�ca XI �ebra do g�rnej 9 cun�w kraw�dzi kr�tarza wielkiego Od wewn�trznego brzegu �opatki do linii 3 cuny �rodkowej tylnej Wzd�u� kr�gos�upa jako znaczniki wykorzystuje si� wyrostki o�ciste kr�g�w Rys. 8. Wyznaczanie odleg�o�ci na powierzchni tu�owia Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta 17 Najwa�niejsze punkty akupunktury Kilka punkt�w jest wartych szczeg�lnego poznania i zapami�tania, bowiem stymulowane s� bardzo cz�sto. Nale�� do nich: JG4 - g��wny punkt przeciwb�lowy �36 - �wielki lekarz" �L6 - g��wny punkt ginekologiczny W3 - punkt �r�d�owy w�troby JG11 - g��wny punkt laryngologiczny GRP6 - � morze energii" - O6 - punkt �mi�o�ci doskona�ej" S7 - �wrota bog�w"' � - W�34 - g��wny punkt woreczka ��ciowego W�20 - klucz do karku i potylicy GRT20 - punkt �stu spotka�" JG4 - g��wny punkt przeciwb�lowy Czwarty punkt meridianu jelita grubego jest najcz�ciej stymulowanym punktem. Ma bardzo silne dzia�anie przeciwb�lowe, dlatego jest stosowany praktycznie we wszystkich zespo�ach b�lowych. Najwa�niejszy punkt JG4 przy b�lach g�owy. Ma r�wnie� dzia�anie x^V.-''* } /X^>w ^""' JG4 wzmacniaj�ce, odtruwaj�ce, anty- " " nerwicowe, przeciwzapalne i pobudzaj�ce odporno�� organizmu. Cz�sto stosowany przy chorobach lokuj�cych si� w g�rnej po�owie cia�a. Rys. 10. Lokalizacja punktu JG4 Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta 19 W3 - punkt �r�d�owy w�troby Punkt �r�d�owy meridianu w�troby ma liczne zastosowania w b�lach w okolicy w�troby, przy nudno�ci, w b�lach g�owy, zawrotach g�owy, chorobach kobiecych. Jest to punkt antystresowy, dzia�aj�cy rozlu�niaj�co na mi�nie pr��kowane. Punkt ten le�y na grzbiecie stopy, pomi�dzy I i II ko�ci� �r�dstopia, l cun do�rodkowo od fa�du sk�rnego mi�dzypalcowego. JG11 - g��wny punkt laryngologiczny Jedenasty punkt meridianu jelita grubego znajduje liczne zastosowanie w chorobach g�rnych dr�g oddechowych, a tak�e w b�lach stawu �okciowego, chorobach gor�czkowych, przy og�lnym wyczerpaniu. U�ywany jest te� jako punkt odniesienia do lokalizacji innych punkt�w. Rys. 13. Lokalizacja punktu W3 Rys. 14. Lokalizacja punktu JG11 Punkt ten le�y na grzbietowo-promieniowej powierzchni �okcia, w zag��bieniu powy�ej nasady ko�ci promieniowej, l cun w bok od zgi�cia �okciowego. GRP6 - �morze energii" Punkt ten znajduje swoje zastosowanie w zaburzeniach cyklu miesi�czkowego, zaburzeniach seksualnych u m�czyzn, w stanach przewlek�ego zm�czenia i wyczerpania. Punkt ten le�y na brzuchu, na linii �rodkowej przedniej, VA cuna poni�ej p�pka. P�pek GRP6 �X" tr Rys. 15. Lokalizacja punktu GRP6 Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta 21 W�20 - klucz do karku i potylicy Punkt ten znajduje zastosowanie w b�lach g�owy, karku i plec�w, neurologii, laryngologii, chorobach serca i uk�adu kr��enia, zaburzeniach psychicznych, niekt�rych chorobach zaka�nych, chorobach gor�czkowych Punkt W�20 le�y w g�rnej cz�ci karku, poni�ej ko�ci potylicznej, w zagubieniu pomi�dzy mi�niem mostkowo-sutkowo-obojczykowym i czworobocznym W�20 wyrostek sutkowaty . otw�r potyliczny wielki ' PM10 GRT16 m mostkowo-obojczykowo-sutkowy -GRT15 m. czworoboczny Rys. 18. Lokalizacja punktu W�20 GRT20 - punkt �stu spotka�" W punkcie tym spotykaj� si� wszystkie meridiany typu yang. Dlatego ma szerokie zastosowanie w: b�lach g�owy, karku i plec�w, neurologii, chorobach przewodu pokarmowego, chorobach kobiecych, chorobach uk�adu moczowo-p�ciowego, laryngologii, chorobach serca i uk�adu kr��enia, zaburzeniach psychicznych, w udzielaniu pierwszej pomocy. Punkt GRT20 le�y na wierzcho�ku g�owy, 7 cun�w powy�ej linii ow�osienia karku i 5 cun�w ku ty�owi od przedniej kraw�dzi w�os�w, na �rodku linii pionowej ��cz�cej oba wierzcho�ki ma��owin usznych. 5cun�w 7 cun�w Rys. 19. Lokalizacja punktu GRT20 Oczywi�cie nie ma tu miejsca na wszystkie wa�ne punkty. Wymienione powy�ej stanowi� jedynie wst�pny przyk�ad charakterystycznych punkt�w. Wst�p do akupunktury Jaros�aw Kuchta . 23 niedawno. Chi�czycy u�ywaj� nazw punkt�w. Jednak r�ne sposoby transkrypcji nazw chi�skich na alfabet �aci�ski (np. JG4 to jest Ho-Ku lub Hegu) powoduj�, �e nie jest to �wiata zachodniego jednoznaczne. *�< Topografia meridian�w Jaros�aw Kuchta 25 Pl (Chund Fu, Zhongfu) - punkt zgodno�ci przedniej p�uca Po�o�enie: w dole podobojczykowym, l cun poni�ej dolnego brzegu obojczyka, 6 cun�w od linii �rodkowej przedniej. Zastosowanie: b�le staw�w, choroby uk�adu oddechowego, choroby serca i uk�adu kr��enia, choroby sk�ry, choroby gru�licze. Atlas: 5, 7, 10. P2 (Yun Men, Yunmeri) v' '"-'" Po�o�enie: w dole podobojczykowym, tu� poni�ej dolnego brzegu obojczyka, 6 cun�w od linii �rodkowej przedniej. Zastosowanie: b�le staw�w, choroby uk�adu oddechowego, choroby serca i uk�adu kr��enia. Atlas: 5,7, 10 P3 (Tien Fu, Tianfu) Po�o�enie: na przednio-bocznej powierzchni ramienia, 3 cuny poni�ej przedniego fa�du pachowego, po stronie promieniowej mi�nia dwug�owego ramienia. Zastosowanie: neurologia, laryngologia, choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 10,12 P4 (Hsia Pai, Xiabai) 9cun4w P5 �ci�gno i jni�nia ' � dwug�owego ramienia Po�o�enie: na przednio-bocznej powierzchni ramienia, 4 cuny poni�ej przedniego fa�du pachowego, po stronie promieniowej mi�nia dwug�owego ramienia. Zastosowanie: neurologia, choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 10,12 P5 (Chih Tze, Chize) - uspokajaj�cy Po�o�enie: w przedniej powierzchni �okcia, w zgi�ciu �okciowym, po promieniowej stronie �ci�gna mi�nia dwug�owego ramienia. Zastosowanie: b�le staw�w, laryngologia, choroby uk�adu oddechowego, zaburzenia psychiczne. Atlas: 10,12,14 P6 (Kung Tzuei, Kongzui) - kluczowy Po�o�enie: na d�oniowo-promieniowej przedramienia, 7 cun�w powy�ej fa�du P5 powierzchni nadgarstka, na przy�rodkowym brzegu mi�nia ramienno-promieniowego. Zastosowanie: b�le staw�w, laryngologia, choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 12,14 > ? f '* Meridian p�uc Jaros�aw Kuchta 27 Meridian jelita grubego j Zaczyna si�. u podstawy paznokcia palca wskazuj�cego po stronie promieniowej (JG1),'-biegnie po promieniowej stronie drugiej ko�ci �r�dr�cza (JG4), przechodzi przez zag��bienie tabakierki anatomicznej (JG5) na przedrami� (JG6) d���c po jego przednio-bocznej powierzchni do zgi�cia �okciowego (JG11). Po wst�pieniu na rami� biegnie po jego bocznej powierzchni (JG15) do wyrostka barkowego (JG16), sk�d wraca do przodu na boczn� powierzchni� szyi (JG18). JG201 <.�} U)l Dalej wst�puje na �uchw�, przechodzi przez policzek i nad g�rn� warg� na drug� stron� twarzy. Tam ko�czy si� w punkcie JG20 w bru�dzie nosowo-wargowej w po�owie wysoko�ci skrzyde�ek nosa. JG1 Rys. 21. Przebieg meridianu jelita grubego JG16 Najwa�niejsze punkty: JG1 JG2 - uspokajaj�cy JG4 - �r�d�owy JG6 - przepustowy JG7 - kluczowy JG1 1 - wzmacniaj�cy JG14 JG15 JG16 JG18 JG20 Meridian jelita grubego Jaros�aw Kuchta 29 cHugie �ci�gno prostownika kciuka JG5 kr�tkie �ci�gno prostownika kciuka JG5 (YangHsi, Yangxi) Po�o�enie: na grzbietowo-promieniowej powierzchni nadgarstka, u podstawy kciuka, w zag��bieniu tworz�cym si� przy skrajnym odwiedzeniu kciuka. Zastosowanie: b�le g�owy, b�le staw�w, choroby przewodu pokarmowego, laryngologia, choroby oczu, stomatologia. Atlas: 12,15 JG6 (Pie� Li, Pianli) - przepustowy Polo�enie: na grzbietowo-promieniowej powierzchni przedramienia, 3 cuny w g�r� od JG5. Zastosowanie: neurologia, choroby przewodu pokarmowego, choroby uk�adu moczowo- p�ciowego, laryngologia, choroby oczu, stomatologia, obrz�ki. Atlas: 12,15 JG7 (Wen Liu, Wenliu) - kluczowy Polo�enie: na grzbietowo-promieniowej powierzchni przedramienia, 5 cun�w w g�r� od JG5. Zastosowanie: b�le g�owy, b�le staw�w, choroby przewodu pokarmowego, laryngologia, stomatologia, niekt�re choroby zaka�ne, obrz�ki. Atlas: 12,15 JG8 (Hsia Lien, Xialiari) Polo�enie: na grzbietowo-promieniowej powierzchni przedramienia, 4 cuny w d� od JG11. Zastosowanie: b�le staw�w, choroby kobiece. Atlas: 11,12,15 JG9 (ShangLien, Shanglia�) Polo�enie: na grzbietowo-promieniowej powierzchni przedramienia, 3 cuny w d� odJGll. Zastosowanie: b�le staw�w, neurologia, choroby przewodu pokarmowego. Atlas: 11,12,15 JG10 (San Li, Shousanli) Polo�enie: na grzbietowo-promieniowej powierzchni przedramienia, 2 cuny w d� od JG11. Zastosowanie: b�le stan�w, neurologia, choroby przewodu pokarmowego, choroby uk�adu oddechowego, choroby serca i uk�adu kr��enia. *'&� Atlas: 11,12,15 \ l '� Meridian jelita grubego Jaros�aw Kuchta JG17 (Tien Ting, Tianding) Po�o�enie: na bocznej powierzchni szyi, 3 cuny w bok i l cun w d� od jab�ka Adama. Zastosowanie: laryngologia. Atlas: Ib JG18 (Fu Tu, Futu) Po�o�enie: na bocznej powierzchni szyi, na wys. jab�ka Adama, 3 cuny od linii �rodkowej przedniej. Zastosowanie: laryngologia, choroby uk�adu oddechowego, choroby serca kr��enia. Atlas: Ib JG19 (Ho Liao, Heliao) Po�o�enie: pod nosem, 0,5 cuna od skrzyde�ek nosa w d� i do�rodkowo. Zastosowanie: neurologia, laryngologia. Atlas: l JG20 (YingHsiang, Yingxiang) - �powitanie woni" Po�o�enie: obok nosa, w fa�dzie nosowo-wargowym w po�owie wys. skrzyde�ek nosa. Zastosowanie: neurologia, laryngologia, choroby uk�adu oddechowego, stomatologia, zaka�enia paso�ytnicze. Atlas: l m mostkowa- J obojczykowo- sutkowy JG18 JG17 JG16 i uk�adu JG20 JG19 Meridian jelita grubego Jaros�aw Kuchta 33 �l (Cheng Chi, Cheng�i) Po�o�enie', pod okiem, w linii pionowej �renicy, na dolnej kraw�dzi oczodo�u . Zastosowanie: choroby oczu, pierwsza pomoc. Atlas: l, l a �2 (Ssu Pai, Sibai) Po�o�enie: na policzku, 0,8 cuna poni�ej dolnej kraw�dzi oczodo�u, nieco do �rodka od linii pionowej �renicy, odpowiada otworowi podoczodo�owemu. Zastosowanie: b�le g�owy, neurologia, laryngologia, choroby oczu, stomatologia. Atlas: l �3 (Chu Liao, Juliao) Po�o�enie: na policzku, w linii pionowej �renicy, na wys. dolnej kraw�dzi skrzyde�ek nosa. Zastosowanie: neurologia, laryngologia, stomatologia, choroby sk�ry. Atlas: l �4 (TY Tsang, Dicang) Po�o�enie: obok ust, 0,4 cuna na zewn�trz od k�ta ust. Zastosowanie: neurologia, zaburzenia psychiczne, stomatologia, choroby sk�ry. Atlas: l �5 (Da Ying, Daying) Po�o�enie: na bocznej powierzchni �uchwy, przed k�tem �uchwy, na dolnym brzegu mi�nia �wacza, tam gdzie mo�na wyczu� t�tnic� �uchwy. Zastosowanie: neurologia, stomatologia, niekt�re choroby zaka�ne, obrz�ki. Atlas: 1,2 �6 (Chia Che, Jiache) Po�o�enie: na bocznej powierzchni �uchwy, 0,5 cuna powy�ej i nieco ku przodowi od dolnego brzegu k�ta �uchwy, na uwypukleniu mi�nia �wacza przy zaci�ni�tych szcz�kach. Zastosowanie: neurologia, stomatologia, niekt�re choroby zaka�ne, obrz�ki. Atlas: 1,2 �7 k�t �uchwy EX9 luk jarzmowy wci�cie iuchwy TLI (Hsia Kuan, Xiaguan) Po�o�enie: w okolicy jarzmowej, w zag��bieniu poni�ej �uku jarzmowego le��cym ku przodowi od wyrostka k�ykciowego �uchwy. Zastosowanie: b�le g�owy, neurjplogia/choroby kobiece, laryngologia, stomatologia. Atlas: 1,2 ' ? Meridian �o��dka Jaros�aw Kuchta 35 �14 (Ku Fang, Kufang) Po�o�enie: w g�rnej cz�ci klatki piersiowej, w I przestrzeni mi�dzy�ebrowej, 4 cuny w bok od linii �rodkowej przedniej (p.GRP20). Zastosowanie: neurologia, choroby uk�adu oddechowego, zaburzenia psychiczne. Atlas: 5 �15 (Wul, Wuyi) Po�o�enie: w g�rnej cz�ci klatki piersiowej, w II przestrzeni mi�dzy�ebrowej, 4 cuny w bok od linii �rodkowej przedniej (p.GRP19). Zastosowanie: choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 5 �16 (Yung Chuang, Yingchuang) Po�o�enie: w okolicy sutkowej klatki piersiowej, w III przestrzeni mi�dzy�ebrowej, 4 cuny w bok od linii �rodkowej przedniej (p.GRPIS). Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego, choroby kobiece, choroby uk�adu oddechowego. '' Atlas: 5 �17 (Ju Chong, Ruzhong) Po�o�enie: w okolicy sutkowej klatki piersiowej, w centrum brodawki sutkowej. Zastosowanie: nie u�ywany do stymulacji, s�u�y jedynie jako punkt odniesienia dla lokalizacji innych punkt�w. Atlas: 5 �18 (Ju Ken, Rugeri) Po�o�enie: w okolicy sutkowej klatki piersiowej, w V przestrzeni mi�dzy�ebrowej, w linii pionowej pod brodawk� sutkow�. Zastosowanie: choroby kobiece, choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 5 �19 (Ju Jung, Burong) Po�o�enie: na nadbrzuszu, 6 cun�w powy�ej p�pka, 2 cuny w bok od linii �rodkowej przedniej (p.GRPH). Zastosowanie: neurologia, choroby przewodu pokarmowego. GRP12 Atlas: 6 �20 (ChengMan, Chengmari) GRP4 Po�o�enie: na nadbrzuszu, 5 cun�w powy�ej p�pka, 2 cuny w bok od linii �rodkowej przedniej (p.GRPIS) '* Zastosowanie: dolegliwo�ci mi�niowe, choroby przewodu pokarmowego, choroby serca i uk�adu kr��enia. Atlas: 6 r f Meridian �o��dka Jaros�aw Kuchta 37 �28 (Shuei Tao, Shuida�) Po�o�enie: w dolnej cz�ci brzucha, 3 cuny poni�ej p�pka, 2 cuny w bok od linii �rodkowej przedniej (p.GRP4). Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego, choroby uk�adu moczowo-p�ciowego, choroby gruczo��w wewn�trznego wydzielania. Atlas: 6 �29 (KueiLai, Guilai) Po�o�enie: na podbrzuszu, 4 cuny poni�ej p�pka, 2 cuny w bok od linii �rodkowej przedniej (p.GRP3). Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego, choroby kobiece, choroby uk�adu moczowo-p�ciowego, choroby gruczo��w wewn�trznego wydzielania. Atlas: 6 �30 (CM Chung, Qichong) - �wezwanie energii" Po�o�enie: na podbrzuszu, na g�rnym brzegu ko�ci �onowej, 2 cuny w bok od linii �rodkowej przedniej (p.GRP2). Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego, choroby kobiece, choroby uk�adu moczowo- p�ciowego, zaburzenia seksualne. Atlas: 6,16 �31 (Pi Kuan, Biguan) Po�o�enie: na przedniej powierzchni uda, w zag��bieniu na bocznej stronie mi�nia najd�u�szego uda tworz�cym si�, gdy noga jest zgi�ta w biodrze Zastosowanie: b�le karku i plec�w, neurologia, dolegliwo�ci mi�niowe, choroby uk�adu oddechowego, niekt�re choroby zaka�ne. Atlas: 16,17 �32 (Fu Tu, Futu) Po�o�enie: na przedniej powierzchni uda, 6 cun�w nad k�tem g�rno- bocznym rzepki. Zastosowanie: b�le staw�w, neurologia, choroby uk�adu oddechowego, choroby sk�ry. Atlas: 16,17 �33 (Yin Shih, Yinshi) Po�o�enie: na przedniej powierzchni uda, 3 cuny nad k�tem g�rno-bocznym rzepki. Zastosowanie: b�le staw�w, neurologia. Atlas: 16,17 � �34 (Liang Chiu, Liang�iu) - kluczowy Po�o�enie: na przedniej powierzchni kglana, 2 cuny nad k�tem g�rno-bocznym rzepki. Zastosowanie: b�le staw�w, aeurol^ia, choroby przewodu pokarmowego, choroby kobiece. V Atlas: 16,17 '-&-. Meridian �o��dka Jaros�aw Kuchta 39 nerw strza�kowy ,~ powierzchniowy \, kostka zewn�trzna �41 �42 iH, l) wi�zadto poprzeczne iL� idto krzy�owe �ci�gno m. prostownika d�ugiego palucha �ci�gno m. prostownika 'ego palc�w �41 (Chieh ffsi, Jiexi) - wzmacniaj�cy Po�o�enie: w przednim zgi�ciu stopy, pomi�dzy �ci�gnami prostownika palucha i prostownika pozosta�ych palc�w stopy. Zastosowanie: b�le staw�w, neurologia, dolegliwo�ci mi�niowe, choroby przewodu pokarmowego, choroby sk�ry, obrz�ki. Atlas: 20,21,24 TAI (Chung Yang, Chongyang) - �r�d�owy Po�o�enie: na grzbiecie stopy, 1,5 cuna ku przodowi od przej�cia podudzia w grzbiet stopy, w zag��bieniu mi�dzy II i III ko�ci� �r�dstopia. Zastosowanie: b�le staw�w, neurologia, dolegliwo�ci mi�niowe, stomatologia, obrz�ki. Atlas: 20,21,24 �43 (Hsien Ku, Xiangu) Po�o�enie: na grzbiecie stopy, l cun ku ty�owi od staw�w �r�dstopno-palcowych, w zag��bieniu mi�dzy II i III ko�ci� �r�dstopia. Zastosowanie: b�le staw�w, choroby przewodu pokarmowego, obrz�ki. Atlas: 20,21,24 �44 (Nei Ting, Neiting) Po�o�enie: na grzbiecie stopy, u podstawy II i III palca, mi�dzy g��wkami II i III ko�ci �r�dstopia. Zastosowanie: b�le g�owy, b�le staw�w, choroby przewodu pokarmowego, laryngologia, stomatologia, choroby gor�czkowe. Atlas: 20,21,24 �45 (Li Tuei, Lidui) - uspokajaj�cy Po�o�enie: na grzbiecie drugiego palca stopy, 0,1 cuna od k�ta podstawy paznokcia II palca po stronie strza�kowej. Zastosowanie: neurologia, choroby przewodu pokarmowego, choroby w�troby i dr�g ��ciowych, laryngologia, zaburzenia psychiczne, stomatologia, choroby gor�czkowe. Atlas: 20,21,24 Meridian �o��dka Jaros�aw Kuchta 41 �L1 (Fin Pai, Yinbai) Po�o�enie: na grzbiecie du�ego palca stopy, O, l cuna od k�ta podstawy paznokcia palucha po stronie przy�rodkowej. Zastosowanie: b�le g�owy, choroby przewodu pokarmowego, choroby kobiece, zaburzenia psychiczne, pierwsza pomoc. Atlas: 20,23,24 �L2 (a Tu, Dau) Po�o�enie: na przy�rodkowej stronie du�ego palca stopy, tu� poni�ej ko�ci palucha, 0,2 cuna w kierunku ko�ca palca od stawu �r�dstopno-paliczkowego. Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego, zaburzenia psychiczne, zaburzenia potliwo�ci, choroby gor�czkowe. Poprawia kr��enie m�zgowe. Atlas: 20,23,24 �L3 (Tai Pai, Taibai) Po�o�enie: na przy�rodkowej powierzchni stopy, do�rodkowo i ku do�owi od g��wki I ko�ci �r�dstopia. Zastosowanie: b�le staw�w, choroby przewodu pokarmowego, choroby w�troby i dr�g ��ciowych, choroby serca i uk�adu kr��enia. Atlas: 20,23,24 �L4 (Kung Sun, Gongsuri) Po�o�enie: na przy�rodkowej powierzchni stopy, w zag��bieniu le��cym w kierunku palc�w i ku do�owi od podstawy (g��wki bli�szej) I ko�ci �r�dstopia. Zastosowanie: b�le staw�w, choroby przewodu pokarmowego, choroby w�troby i dr�g ��cioych, choroby kobiece, zaburzenia psychiczne. U�atwia akcj� porodow�. Atlas: 20,23,24 �L5 (Shang Ciu, Shang�iu) Po�o�nie: przed kostk� przy�rodkow�, w zag��bieniu znajduj�cym si� ku przodowi i do�owi od kostki przy�rodkowej. Zastosowanie: b�le staw�w, neurologia, dolegliwo�ci mi�niowe, choroby przewodu pokarmowego, choroby serca i uk�adu kr��enia, zaburzenia psychiczne, stomatologia, choroby sk�ry. Atlas: 20,23 �L6 (San Yin Chiao, Sanyinjiao) - punkt �urody kobiecej" Po�o�enie: na przy�rodkowej powierzchni podudzia, na tylnej kraw�dzi ko�ci piszczelowej, 3 cuny powy�ej wierzcho�ka kostki przy�rodkowej Zastosowanie: b�le g�owy, b�le staw�w, neurologia, choroby przewodu pokarmowego, choroby w�troby i dr�g ��ciowych, choroby kobiece, choroby uk�adu moczowo-p�ciowego, zaburzenia seksualne, ch<yoby uk�adu oddechowego, choroby serca i uk�adu kr��enia, zaburzenia psychiczne, choroby sk�ry, niekt�re choroby zaka�ne, choroby gruczo��w wewn�trznego wydzielania, choroby przewodu pokarmowego, pierwsza pomoc. Atlas: 20,23 Meridian �ledziony i trzustki Jaros�aw Kuchta 43 �L13 (Fu Sheh, Fushe) Po�o�enie: w okolicy pachwinowej, 4 cuny bocznie i 0,5 cuna powy�ej �rodka g�rnego brzegu spojenia �onowego. Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego. Atlas: 6,16 �L14 (Fu Chieh, Fujie) Po�o�enie: w bocznej cz�ci brzucha, 4 cuny w bok i 1,3 cuna w d� od p�pka. Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego. Atlas: 6 �L 15 (Ta Heng, Daheng) Po�o�enie: w bocznej cz�ci brzucha, 4 cuny w bok od p�pka (p.GRPS). Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego, choroby kobiece, zaka�enia paso�ytnicze. Atlas: 6,7 �L16 (FuAi.Fuai) Po�o�enie: w bocznej cz�ci brzucha, 4 cuny w bok i 3 cuny w g�r� od p�pka. Zastosowanie: choroby przewodu pokarmowego. Kolka. Atlas: 5,6,7 �L17 (Shih Tou, Shidou) Po�o�enie: w okolicy sutkowej klatki piersiowej, w V przestrzeni mi�dzy�ebrowej, 6 cun�w w bok od linii �rodkowej przedniej. Zastosowanie: choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 5,7 �L18 (Tien Hsi, Tianxi) Po�o�enie: w okolicy sutkowej klatki piersiowej, w IV przestrzeni mi�dzy�ebrowej, 6 cun�w w bok od linii �rodkowej przedniej. Zastosowanie: choroby kobiece, choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 5,7 �L 19 (Hsiung Hsiang, Xiongxiang) Po�o�enie: w okolicy sutkowej klatki piersiowej, w III przestrzeni mi�dzy�ebrowej, 6 cun�w w bok od linii �rodkowej przedniej. Zastosowanie: choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 5.7 ^ �L20 (Chou Jung, Zhour�ng) Po�o�enie: w g�rnej cz�ci klatki piersiowej, w II przestrzeni mi�dzy�ebrowej, 6 cun�w w bok od linii �rodkowej przedniej. Zastosowanie: choroby uk�adu oddechowego. Atlas: 5,7 > r- l Meridian �ledziony i trzustki Jaros�aw Kuchta 45 Meridian serca Meridian wychodzi ze �rodka serca i wychodzi w �rodku do�u pachowego (Sl). St�d biegnie wzd�u� przy�rodkowej powierzchni ko�czyny g�rnej przez przy�rodkowy brzeg zgi�cia �okciowego (S3), przedrami� i �okciowy brzeg fa�du nadgarstka (S7) do pi�tego palca, na kt�rym ko�czy si� u podstawy paznokcia w punkcie S9. "**� Najwa�niejsze punkty: � S3 � S5 - przepustowy � S6 - kluczowy � S7 - uspokajaj�cy � S9 - wzmacniaj�cy Rys. 24. Przebieg meridianu serca