Adam Gaffin EFF'u Przewodnik po Internecie, w.3.1 (Tytul Oryginalu : EFF's Guide to the Internet) (poprzednio Wielki Przewodnik po Internecie dla Odpornych na Wiedze) Autor: Adam Gaffin Tlumaczenie: Leslaw Miskow, Adam Reczek 16 lutego, 1995 Copyright 1993, 1995 Electronic Frontier Foundation, all rights reserved. Translation Copyright 1995 Leslaw Miskow and Adam Reczek, all rights reserved. DYSTRYBUCJA: Przewodnik jest dostepny bez zadnych oplat w archiwach EFF poprzez: ftp.eff.org, gopher.eff.org, http://www.eff.org/, AOL slowo-klucz EFF, forum CIS EFFSIG, a takze w innych miejscach. Przewodnik moze byc reprodukowany i rozprowadzany elektronicznie albo w druku, jezeli przestrzegane sa nastepujace warunki: 1. Prosze nie zmieniac tresci przewodnika i pozostawic prawa autorskie, warunki dystrybucji i informacje o EFF niezmienione. Udziela sie zgody na tlumaczenia w innych jezykach oraz konwersje na inne formaty. 2. EFF podpisalo kontrakt z MTI Press na opublikowanie drukowanej wersji Przewodnika pod tytulem _Everybody's_Guide_to_the_Internet_. Drukowanie wszelkich innych wersji w celach zysku jest zabronione, chyba ze zostanie udzelona pisemna zgoda. W przyszlosci moga sie pojawic drukowane nieangielskie edycje. Jednakze, w wypadku drukowania, dopuszcza sie minimalne oplaty jako zwrot kosztow. 3. Kazda dochodowa nie papierowa dystrybucja ("shareware", kolekcje dyskow CD-ROM, itp.) musi byc zatwierdzona przez Electronic Frontier Foundation (nie dotyczy to oplat za czas i uzytkowanie serwisow online i biuletynow BBS, oraz dostep do sieci). "Wolne datki" mile widziane. 4. Nikt nie moze pobierac oplat jedynie za ten przewodnik, a tylko za kolekcje zawierajaca przewodnik, za wyjatkiem zwrotu kosztow kserokopii i oplat za dostep do serwisow wymienionych powyzej. The Electronic Frontier Foundation P.O. Box 170190 San Francisco CA 94117 USA +1 415 668 7171 (voice) +1 415 668 7007 (fax) Internet: [email protected] SPIS TRESCI Slowo wstepne : Mitchell Kapor, wspolzalozyciel, Electronic Frontier Foundation. Przedmowa : Adam Gaffin, senior writer, Network World. Od Tlumaczy. Rozdzial 1 : Przygotowanie i rozpoczecie 1.1 Na miejsca, gotowi ... 1.2 Start! 1.3 Ogolno dostepne wezly Internetu 1.4 Wezly w Ameryce Polnocnej 1.5 Wezly w Europie i reszta swiata 1.6 Jesli wasze miasto nie ma bezposredniego dostepu do Internetu 1.7 Poczatki Sieci 1.8 Jak to dziala 1.9 Gdy cos nie gra 1.10 FYI (For Your Information) Do Twojej Wiadomosci Rozdzial 2 : Poczta elektroniczna 2.1 Podstawy 2.2 Elm - lepszy sposob 2.3 Pine - lepszy nawet od Elm 2.4 Smieszki 2.5 Wysylamy poczte do innych sieci 2.6 Siedem komend Unixa bez ktorych zyc nie mozna 2.7 Gdy cos nie gra Rozdzial 3 : Usenet I 3.1 Globalne zrodlo 3.2 Nawigacja Usenetu za pomoca nn 3.3 Komendy nn 3.4 Uzywajac rn 3.5 Komendy rn 3.6 Glowne grupy 3.7 Wypowiadajac sie 3.8 Ogloszenia wielogrupowe Rozdzial 4 : Usenet II 4.1 Pyskowki, paplanina i nawiedzeni nudziarze 4.2 Pliki cenzurujace - lekarstwo na wasze dolegliwosci 4.3 Sciagajac depesze 4.4 ASCII i powinnismy to otrzymac 4.5 Kilka pomocniczych wskazowek do Usenet-u 4.6 Chlopiec z guzem na mozgu, podatek od modemu i listy lancuszkowe 4.7 Wielkie podpisidlo 4.8 Wolnosc slowa zarzadzana odgornie 4.9 Historia Usenetu 4.10 Gdy cos nie gra 4.11 FYI Rozdzial 5 : Lista dyskusyjne i Bitnet 5.1 Listy dyskusyjne Internetu 5.2 Bitnet Rozdzial 6 : Telnet 6.1 Fedrujac w Internecie 6.2 Katalogi biblioteczne 6.3 Interesujace wezly Telnetu 6.4 Systemy bulletin-board w Telnecie 6.5 Wskazujac na kogos palcem 6.6 Odnajdywanie kogos w Sieci 6.7 Gdy cos nie gra 6.8 FYI Rozdzial 7 : FTP 7.1 Tony plikow 7.2 Nasz przyjaciel Archie 7.3 Kopiowanie plikow 7.4 Dziwne litery - rozszyfrowujac rozszerzenia plikow 7.5 Zawilosci klawiatury 7.6 Interesujace miejsca FTP 7.7 ncftp - pogadaj mi teraz! 7.8 Projekt Gutenberg - elektroniczne ksiazki 7.9 Gdy cos nie gra 7.10 FYI Rozdzial 8 : Swistaki, WAIS i WWW 8.1 Swistaki 8.2 Kopiac glebiej 8.3 Komendy Swistaka 8.4 Niektore interesujace Swistaki 8.5 Serwery Informacyjne Sieci Rozleglej (WAIS) 8.6 Kiedy cos nie gra 8.7 FYI Rozdzial 9 : Ogolnoswiatowa Pajeczyna 9.1 Zaplatujac sie w pajeczynie 9.2 Nareszcie mozemy zaczac 9.3 Adres i po klopocie 9.4 Wyobrazmy sobie - sciagamy obrazki 9.5 Lynx, poznaj Swistaka 9.6 Przeszukujac Pajeczyne 9.7 SLIP: ale ja chce uzywac mojej myszki 9.8 Wiecej o SLIP 9.9 HTML: tworzenie wlasnej witryny 9.10 Interesujace serwery pajeczynowe 9.11 Komendy LYNX-a 9.12 Gdy cos nie gra 9.13 FYI Rozdzial 10 : Poczta elektroniczna dla zaawansowanych 10.1 Plik znajdziesz w poczcie 10.2 Otrzymywanie plikow 10.3 Wysylanie plikow poza Internet 10.4 Odzyskiwanie plikow ftp za pomoca poczty elektronicznej 10.5 Kopiac za informacjami o Usenecie uzywajac poczty elektronicznej 10.6 Tylko faks, droga pani 10.7 Wszystkowiedzacy Oracle 10.8 Gdy cos nie gra 10.9 FYI Rozdzial 11 : Swiatowe Nowiny 11.1 Clarinet: Associated Press, Miss Manners i Dilbert 11.2 Jeszcze wiecej nowin w Sieci 11.3 Swiat dzisiaj, od Bialorusi do Brazylii 11.4 FYI Rozdzial 12 : IRC, MUD-y i inne rzeczy, zabawniejsze niz na to wygladaja 12.1 Rozmowa 12.2 Internet Relay Chat 12.3 Komendy IRC 12.4 IRC w czasach kryzysu 12.5 MUD-y 12.6 Go, Go, Go (i szachy tez)! 12.7 Druga strona medalu 12.8 FYI Rozdzial 13 : Edukacja i Siec 13.1 Siec w klasie 13.2 Niektore zasoby dla uczniow i nauczycieli 13.3 Usenet i Bitnet w klasie Rozdzial 14 : Biznes w Sieci 14.1 Zakladajac sklep 14.2 Sieciowe witryny 14.3 Czek jest w liscie elektronicznym 14.4 Dobry, zly i okropny 14.5 FYI Rozdzial 15 : Wniosek -- zakonczenie? Zalacznik A - Grypsera Zalacznik B - Generalne informacje o Elektronic Frontier Foundation Zalacznik C - Polskie serwery w kraju i za granica Slowo wstepne Mitchell Kapor, Wspolzalozyciel, Electronic Frontier Foundation. Witamy w Swiecie Internetu. Electronic Frontier Foundation (EFF) jest dumna ze sponsorowania pracy nad Przewodnikiem EFF-u po Internecie. EFF jest niedochodowa organizacja z siedziba w Waszyngtonie, DC. Jej celem jest zapewnienie dostepu do najnowszych technologii komunikacyjnych umozliwiajacych kazdemu aktywne uczestnictwo w wydarzeniach na swiecie. Coraz wiecej i wiecej informacji jest dostepnych bezposrednio, otwierajac tym samym nowe okna na swiat tym , ktorzy maja do tych informacji dostep. Niestety, jesli dostep nie bedzie powszechny, to ludzie zostana pozbawieni prawa do informacji i okna pozostana zamkniete. Przewodnik EFF-u zostal napisany po to, aby pomoc otworzyc okno z widokiem na przeogromna ilosc informacjii dostepnej w najwiekszej sieci swiata - Internet. Pomysl napisania Przewodnika i jego wersji ksiazkowej MIT Press powstal w czasie kilku nieformalnych rozmow pomiedzy mna i Stevem Cislerem z Apple Computer Inc., w czerwcu 1991 roku. Z pomoca Apple Computer, EFF zaangazowalo Adama Gaffina do napisania ksiazki i we wrzesniu 1991 roku projekt ruszyl. Przewodnik zostal opublikowany w wersji elektronicznej w lipcu 1993 roku jako "Big Dummy's Guide to the Internet". Naszym zamierzeniem bylo napisanie przewodnika po Internecie dla ludzi, ktorzy mieli male lub zadne doswiadczenie z komunikacja sieciowa. Zamierzalismy opublikowac przewodnik w formacie ASCII i innych, oraz rozdawac go na dyskach, jak rowniez udostepnic jego drukowana wersje. Osiagnelismy wiecej niz zamierzalismy. Osoby, z krajow geograficznie od nas tak odleglych jak Niemcy, Wlochy, Kanada, Afryka Poludniowa, Japonia, Szkocja, Norwegia i Antarktyda, przysylaly nam poczta elektroniczna informacje o skopiowaniu Przewodnika. Przewodnik EFF-u po Internecie jest teraz dostepny w wielu formatach, wlacznie z tekstem w ASCII, Pomocy w Windows, WWW, postskrypcie, AmigaGuide. Wreszcie, Przewodnik jest takze dostepny w wersji ksiazkowej. Wersje elektroniczna Przewodnika po Internecie mozecie znalezc poprzez anonimowe ftp do ftp.eff.org w kartotece : /pub/Net_info/Guidebooks/EFF_Net_Guide/netguide.eff. Mozna tez wyslac depesze elektroniczna do [email protected]. Wersja elektroniczna jest uaktualniana regularnie w : /pub/Net_info/Guidebooks/EFF_Net_Guide/Updates/. EFF wyraza podziekowanie Adamowi Gaffinowi za wspaniala prace, ktorej rezultatem jest przewodnik wyjasniajacy dzialanie Sieci w przystepnym jezyku. Chcielibysmy takze wyrazic podziekowania ludziom z Apple, szczegolnie Steve Cisler'owi z Biblioteki Apple, za ich wsparcie dla naszych wysilkow w udostepnieniu Wam Przewodnika. Wreszcie, chcielibysmy podziekowac naszym wydawcom z MIT Press, zwlaszcza Bobowi Priorowi, za stworzenie warunkow na kontynuowanie dystrybucji tekstu w formie elektronicznej i wczesniejsze wyplacenie naszych honorariow autorskich, zeby utrzymac niska cene ksiazki. Zapraszamy Was do wspierania EFF-u w naszej walce o zapewnienie rownosci w dostepie do sieci i zapewnienia wolnosci slowa w nowo powstajacych technologiach. Jestesmy organizacja czlonkowska i poprzez donacje jak Wasza, mozemy sponsorowac wazne projekty umozliwiajace latwiejsza komunikacje. Informacje o EFF-ie i o tym co robimy mozna znalezc na koncu tej ksiazki. Mamy nadzieje, ze Przewodnik pomoze Wam zapoznac sie z nowym swiatem, gdzie mozecie zdobyc nowych przyjaciol i doswiadczenie. Wesolej zabawy! Mitchell Kapor Chairman of the Board Electronic Frontier Foundation [email protected] ZAPYTANIA: Wszystkie pytania dotyczace EFF-u, dostepnosci i dystrybucji Przewodnika, prosze kierowac do [email protected] albo na inne adresy EFF-u podane wczesniej. Wszystkie uaktualnienia, poprawki i zapytania dotyczace Przewodnika prosze kierowac do autora, Adama Gaffina pod adresem : [email protected]. Przedmowa Adam Gaffin, Senior Writer, Network World, Framingham, Massachusetts. Witajcie w Internecie! Zaczynacie wlasnie podroz poprzez unikalna kraine bez granic, kraine ktora jest wszedzie - mimo ze istnieje tylko jako impulsy elektryczne. Dolaczycie do rosnacej spolecznosci milionow ludzi z calego swiata, uzywajacych codziennie swiatowych zasobow informacyjnych. Z ksiazka ta bedziecie w stanie uzywac Internet zeby: = Byc w kontakcie z przyjaciolmi, rodzina i kolegami na calym swiecie, placac ulamki kosztow rozmowy telefonicznej czy przesylki pocztowej. = Dyskutowac o wszystkim, poczynajac na archeologii a na zoologii konczac, z ludzmi mowiacymi roznymi jezykami. = Laczyc sie z ogolnoswiatowymi bazami danych i bibliotekami. = Sciagac tysiace dokumentow, dziennikow, ksiazek i programow komputerowych. = Byc na biezaco z kablowymi serwisami informacyjnymi i sportowymi, oraz oficialnymi raportami meteorologicznymi. = Grac "na zywo" z dziesiatkami partnerow rownoczesnie. Laczac sie z Siecia dzisiaj to cos w rodzaju przygody, checi do nauki i umiejetnosci reagowania na zaskoczenie. Odwiedzajac Siec dzisiaj to tak jakby odwiedzac obcy kraj. Istnieje tam tyle rzeczy do zobaczenia i zrobienia, chociaz na pierwszy rzut oka, wszystko wydaje sie takie ... obce. Kiedy przybedziecie gdzies po raz pierwszy, nie bedziecie mogli czytac znakow drogowych. Bedziecie zagubieni. Jesli nie bedziecie mieli szczescia, mozecie spotkac kogos miejscowego kto zmusi was do powrotu. Jakby to nie wystarczylo, caly kraj jest w ciaglej budowie, codziennie znajdzie sie cos nowego do rozgryzienia. Na szczescie, wiekszosc miejscowych jest dosc przyjazna. W rzeczy samej, Siec ma bogata tradycje niesienia pomocy odwiedzajacym i nowo przybylym. Do bardzo niedawna bylo bardzo malo pisanych przewodnikow dla zwyklych ludzi i Siec rozrastala sie dzieki "ustnej" tradycji gdzie starzy wyjadacze pomagali poczatkujacym. Dlatego tez, kiedy sie polaczycie, nie obawiajcie sie poprosic o pomoc. Bedziecie zaskoczeni jak wielu ludzi zechce podac pomocna dlon! W zasadzie, bez takich ludzi, powstanie tego przewodnika byloby niemozliwe. Wielkie dzieki dla tych wszystkich, ktorzy radzili, dodawali i poprawiali Przewodnik od chwili jego pojawienia sie w Internecie w 1993 roku. Specjalne podziekowania dla mojej kochanej zony Nancy. Chcialbym takze podziekowac tym wszystkim, ktorzy, bez wzgledu na to czy zdaja sobie z tego sprawe czy nie, szczegolnie mi pomogli: Rhonda Chapman, Jim Cocks, Tom Czarnik, Christopher Davis, David DeSimone, Jeanne deVoto, Phil Eschallier, Nico Garcia, Joe Granrose, Joerg Heitkoetter, Joe Ilacqua, Jonathan Kamens, Peter Kaminski, Thomas A. Kreeger, Stanton McCandlish, Leanne Phillips, Nancy Reynolds, Helen Trillian Rose, Barry Shein, Jennifer "Moira" Smith, Gerard van der Leun i Scott Yanoff. Jesli macie jakiekolwiek sugestie czy komentarze, jak poprawic Przewodnik, z checia je wyslucham. Mozecie sie ze mna skontaktowac wysylajac poczte elektroniczna na adres [email protected]. Boston, Massachusetts, luty 1995. OD TLUMACZY Zdajemy sobie bardzo dobrze sprawe, ze Przewodnik zostal napisany dla Internautow na kontynencie amerykanskim, gdzie dostep do Sieci jest o wiele latwiejszy i tanszy niz w Polsce. Niektore fragmenty Przewodnika staja sie przez to niezbyt przydatne dla uzytkownika polskiego, ale pozostale beda szczegolnie cenne. Zwlaszcza te pozwalajace usiasc przed komputerem z gotowym planem podrozy. Uwierz nam, znalezienie czegos, czego wlasnie szukasz w Sieci nie jest zawsze tak latwe jak sie to wydaje. Przeczytaj Przewodnik i staraj sie zapamietac o czym mowi. Predzej czy pozniej wrocisz do niego po szczegoly - ciekawy adres lub uzyteczny trik. My, ze swej strony chcac ulatwic podroze przyszlym Internautom, pozwolismy sobie dolaczyc spis polskich swistakow oraz wezlow FTP i WWW. Znajdziesz go w Zalaczniku C. Jesli masz dostep do Ogolnoswiatowej Pajeczyny, nie zapomnij od czasu do czasu polaczyc sie z Polska Strona Domowa pod adresem http://info.fuw.edu.pl/pl/poland.html. Przy okazji, to zdumiewajace, jak ta strona rozwinela sie w przeciagu ostatniego roku. Przyslowiowy Kopciuszek Internetu. Na koniec szczegolnie wazna dla nas, tlumaczy, uwaga. Staralismy sie wykonac nasze zadanie jak najlepiej, lecz jezeli znajdziesz jakies przeoczenie czy niedokladnosc, prosimy daj nam o tym znac. Oto nasze adresy poczty elektronicznej: [email protected] [email protected] Mamy tu na mysli wylacznie uwagi zwiazane z tlumaczeniem i zawartoscia Zalacznika C, a nie z trescia Przewodnika. Te prosimy kierowac bezposrednio na adres EFF-u. Wszelka _konstruktywna pomoc_ bedzie mile widziana. I tak jak Adam Gaffin ma dla Ciebie motto: "Nie boj sie, nie jestes w stanie nic zepsuc w Sieci", my proponujemy inne, bardziej pasujace do problemow z jakimi boryka sie Siec w Polsce: "Nie boj sie, politycy i biurokraci nie sa w stanie zepsuc Sieci". I w ten sposob upolitycznilismy Przewodnik. A co! Leslaw Miskow Adam Reczek Kingston, Kanada Wrzesien 1995 Rozdzial 1: PRZYGOTOWANIE I ROZPOCZECIE 1.1 NA MIEJSCA, GOTOWI ... Swiat jest na wyciagniecie reki do telefonu. Za pomoca komputera i modemu bedziemy mogli polaczyc sie z Internetem, najwieksza na swiecie siecia komputerowa (a jezeli mamy szczescie nie bedziemy nawet potrzebowali modemu; coraz wiecej uczelni i organizacji umozliwia swoim studentom i pracownikom bezposredni dostep do Internetu). Linia telefoniczna, ktora uzywamy codziennie, bedzie naszym lacznikiem z Internetem -- pamietajmy jednak ze nikt inny w naszym domu czy biurze nie bedzie w stanie korzystac z telefonu gdy my komunikujemy sie z Siecia. Modem jest swojego rodzaju tlumaczem pomiedzy komputerem a systemem telefonicznym. Potrzebujemy go, gdyz komputery i systemy telefoniczne przetwarzaja i przekazuja dane lub informacje za pomoca dwoch roznych i nierozumiejacych sie metod. Komputery mowia jezykiem cyfrowym, to znaczy przechowuja i przetwarzaja informacje za pomoca ciagow liczbowych. Siec telefoniczna posluguje sie sygnalami analogowymi, ktore na oscyloskopie wygladaja jak ciag fal. Gdy nasz komputer jest gotowy do przeslania danych do drugiego komputera za pomoca kabla telefonicznego, modem przeksztalca liczby komputera na fale (ktore brzmia jak masa zgrzytow) -- moduluje je. Z kolei kiedy fale danych docieraja do modemu z zewnatrz, ten przeksztalca je na liczby zrozumiale przez nasz komputer demodulujac fale. Coraz czesciej nabywamy komputery z zainstalowanymi juz modemami. Jezeli nasz komputer go nie ma, musimy zastanowic sie jak szybki modem jest nam potrzebny. Predkosc modemu okreslana jest za pomoca jednostki zwanej bps. Jeden bps oznacza ze modem moze przeslac w przyblizeniu jeden bit na sekunde. Im wyzszy bps, tym szybciej modem moze wysylac lub przyjmowac informacje. Jedna litera lub znak sklada sie z osmiu bitow. Mozemy obecnie kupic modemy o predkosci 2400bps za okolo 100 zlotych -- wiekszosc z nich sa to faksmodemy, potrafia one wysylac i odbierac faksy. Startujac od 350 zlotych mozemy zakupic modem o szybkosci 14.400 (a nawet szybszy uzywajacy specjalnej metody kompresji). Jezeli myslimy o uzywaniu Sieci do przesylania duzej ilosci plikow, to oplaca sie szybszy modem. Zredukuje on znacznie ilosc czasu potrzebna na transfer plikow, a tym samym obnizy wysokosc rachunku telefonicznego. Warto rowniez zwrocic uwage na to czy modem jest homologowany, czyli czy posiada atest zgodnosci z polskimi urzadzeniami telekomunikacyjnymi. Podobnie jak komputer, modem bedzie bezuzyteczny bez programu mowiacemu mu jak pracowac. Wiekszosc modemow jest obecnie zaopatrzonych w latwe do instalacji programy, ktore pozwola nam nie tylko polaczyc sie z Internetem ale takze z tak zwanymi bulletin-board system a takze z wieloma systemami komercyjnymi jak na przyklad CompuServe. Wyprobujmy program. Jezeli stwierdzimy ze jest on za trudny w uzyciu czy zrozumieniu, bedziemy musieli odbyc spacer do sklepu aby znalezc lepszy. Mozemy wydac wiele setek na super program komunikacyjny, ale jezeli nie mamy jakichs wyspecjalizowanych potrzeb, bedzie to wyrzucanie pieniedzy w bloto. Z posrod podstawowych parametrow jakimi charakteryzuja sie modemy szczegolna uwage nalezy zwrocic na zestaw "protokolow" (wiecej o nich za chwile) przeznaczonych do transferu plikow z lub do Sieci, a takze pisanie "skryptow" umozliwiajacych automatyzacje takich operacji jak login na tak zwanym hoscie (host to nasz gospodarz, komputer z ktorym laczymy sie aby wykorzystac jego zasoby, czesto nazywany komputerem odleglym, system glownym lub komputerem centralnym). Kupujac modem i program, powinnismy zapytac sie sprzedawcy o szczegoly instalacji i obslugi. Jezeli nie jest on w stanie nam pomoc, poszukajmy innego sprzedawcy. Ta droga unikniemy chwil zniechecen, a takze zaczniemy cwiczyc podstawowa zasade Internetu: "Pytaj. Ludzie wiedza". W uzupelnieniu do programu dolaczonego do naszego modemu kupic mozemy takze specjalne zestawy programow umozliwiajacych co najmniej dostep do Internetu, jezeli uzywamy Windows lub posiadamy Macintosh. Niektore z nich moga wspolpracowac tylko z konkretnym wezlem, inne z wezlami ktore sobie sami wybierzemy. Zestawy te maja swoje wady i zalety, przygladniemy sie im blizej w Rozdziale 9. Przewodnik jest raczej przeznaczony dla ludzi uzywajacych starszych typow programow takich jak Procomm, Crosstalk i Zterm, lecz nawet jezeli uzywamy jeden z nowszych zestawow dostepu do Internetu, dobrze jest wiedziec o tym co opisujemy w dalszych rozdzialach (nigdy nie wiadomo czy nie bedziemy mieli do dyspozycji komputera wyposazonego tylko w MS-Dos). Aby w pelni wykorzystac Siec, bedziemy musieli poswiecic kilka chwil na przeczytanie opisu naszego programu. Jest kilka rzeczy na ktore warto zwrocic uwage: wylapywanie ekranu (po angielsku "screen capturing" lub "screen dumping"), logging, jak zmieniac protokoly i emulacje terminala. Waznym jest rowniez aby wiedziec jak plik, ktory utworzylismy w edytorze tekstu, np. WordPerfect, przeksztalcic na plik "ASCII" lub tekstowy, co pozwoli nam na wymiane wiadomosci z innymi uzytkownikami Sieci. Uzywajac programu komunikacyjnego powinnismy byc w stanie dokonywac transferu danych w obie strony: z naszego komputera do jakiegos systemu w Sieci (upload) lub tez odwrotnie, odzyskac plik skads w Sieci i zapamietac go w naszym komputerze (download). Generalnie wszytko w cyberprzestrzeni porusza sie w gore do Sieci i w dol do nas. Nasz program powinien dysponowac kilkoma "protokolami" uzywanymi w transferach. Protokoly te sa tak zaprojektowane, aby zaklocenia lini telefonicznej nie byly przyczyna bledow znieksztalcajacych przesylane informacje. Upraszczajac, gdy uzywamy protokolu, przesylamy plik podzielony na bloki. Po przeslaniu kazdego z nich, nasz komputer oraz Siec porownuja to co zostalo wyslane i to co otrzymalismy. Jezeli porownanie daje wynik negatywny, Siec i komputer przesylaja bledny blok ponownie, powtarzajac te operacje kilkakrotnie az do uzyskania pelnej zgodnosci w obu wersjach. Jezeli po wielokrotnych probach bloki nadal sie roznia, program albo wyswietla komunikat o bledzie albo zawiesza sie (teraz mamy okazje przeczytania w opisie naszego komputera jak dokonac tzw. re-boot). Nalezy oczywiscie sprobowac sciagnac plik ponownie. Jezeli po pieciu probach mamy w dalszym ciagu problemy, oznacza to, ze cos jest nie tak z a) plikiem; b) linia telefoniczna; c) systemem z ktorym mamy polaczenie; lub d) z naszym komputerem. Od czasu do czasu bedziemy chcieli zapamietac do pozniejszego wykorzystania cos co Siec wyswietla na monitorze -- wskazowke, szczegolnie dowcipna uwage, cos o czym chcemy napisac do naszego senatora, cokolwiek. W tym momencie uzyjemy wylapywacz ekranu albo logging. Gdy nakazemy programowi komunikacyjnemu wylapac ekran, otwiera on plik na dysku (zazwyczaj w tym samym katalogu lub folderze uzywanym przez program) i laduje tam wszystko co widzimy w danym momencie na ekranie monitora. Logging pracuje nieco inaczej. Gdy wydajemy polecenie loggingu, to oznacza to, ze nakazujemy programowi komunikacyjnemu aby otworzyl plik (znowu zazwyczaj w tym samym katalogu lub folderze uzywanym przez program) i nadal mu nazwe. Nastepnie tak dlugo jak tego nie skasujemy, wszystko co jest wyswietlone na ekranie, znak po znaku, bedzie rowniez skopiowane do zbioru, podobne to jest do nagrywania na tasmie magnetowidowej. Metoda ta bedzie bardzo uzyteczna gdy wyswietlamy dlugie dokumenty zajmujace wiele stron -- uzywajac lapacza ekranu musielibysmy powtorzyc ta sama komende dla kazdego ekranu. Emulacja terminala nazywamy procedure za pomoca ktorej nasz komputer nasladuje lub emuluje metody wyswietlania informacji na ekranie innych komputerow lub akceptowania polecen pisanych na klawiaturze. Generalnie wiekszosc systemow w Sieci uzywa standardu o nazwie VT100. Na szczescie prawie wszystkie programy komunikacyjne znajdujace sie obecnie na rynku akceptuja ten standard -- musimy sie upewnic, czy nasz program potrafi sie nim rowniez poslugiwac. Musimy takze wiedziec cos niecos o protokolach. Jest kilka roznych sposobow w jaki komputery przesylaja kody znakow. Na szczescie mamy tylko dwa protokoly z ktorymi najprawdopodobnie bedziemy mieli do czynienia: 8-1-N (co znaczy "8 bitow, 1 bit stopu, nieparzysty - brrr...) oraz 7-1-E (7 bitow, 1 bit stopu, parzysty). ======================================================================== Od tlumaczy: Definicja protokolu w powyzszym akapicie moze powodowac pewne nieporozumienia. Parametry o ktorych mowa charakteryzuja sposob w jaki konfigurujemy port ktorego uzywa modem. W programach komunikacyjnych opcje nazwane "Port Setup", "Port Parameters" lub podobnie, pozwalaja na ich ustawienie. Protokolami natomiast nazywa sie podprogramy, ktore wykonuja zadanie przesylania i czesto weryfikacji plikow, na przyklad Kermit, Xmodem, Zmodem i popularny w Internecie FTP o ktorym znajdziemy wyczerpujace informacje w dalszym ciagu przewodnika. ======================================================================== Ustawienie 7-1-E jest dzisiaj stosunkowo rzadkie, za wyjatkiem starszych systemow, uzywa go na przyklad CompuServe (ktory, w momencie gdy to piszemy, nie oferuje jednakze pelnego dostepu do Internetu). Co zrobic, gdy nie wiemy z jakim systemem bedziemy sie laczyc? Sprobujmy ktoregokolwiek z powyzszych protokolow. Jezeli to co zostalo wyswietlone na ekranie przypomina pijacka czkawke komputera, bedziemy musieli zmienic protokol. W niektorych przypadkach da sie to zrobic bez przerywania polaczenia, w innych nalezy rozlaczyc sie, zmienic parametry i sprobowac jeszcze raz. Jest rowniez prawdopodobne, ze masz modem nie moze dogadac sie z modemem na drugim koncu kabla co do wspolnej predkosci przesylania danych. Dlatego tez zmiana tego parametru jest nastepnym krokiem, ktory powinnismy zrobic jezeli zaden z protokolow nie daje oczekiwanych efektow. Pamietajmy jednak o maksymalnej predkosci z jaka nasz modem moze sie porozumiewac ze swiatem zewnetrznym i nie przekraczajmy tego limitu. Ponadto nie bojmy sie, nie mozemy zepsuc niczego. Jezeli cos jest zle, to prawdopobnie tak jest. Zmienmy parametry i sprobujmy jeszcze raz. Nic sie nie nauczymy nie probujac, nawet popelniajac raz po raz bledy. To sa podstawy. A teraz hop do Sieci. 1.2 START! Dawniej tylko ci, ktorzy studiowali lub pracowali w instytucjach bezposrednio podlaczonych do sieci, mogli polaczyc sie ze swiatem. Dzisiaj jednakze, niezwykle szybko rosnaca liczba ogolno-dostepnych serwerow umozliwia dostep kazdemu chetnemu. W Stanach Zjednoczonych serwery takie mozna znalezc w wiekszych miastach wielu stanow, a kilka systemow ulatwia dostep na terenie calego kraju. Istnieja dwa podstawowe rodzaje tego typu serwerow (hostow). Pierwszy zapewnia tak zwane konta dial-up. Aby sie z nim polaczyc, potrzebujemy prostego programu komunikacyjnego (w rodzaju tego, ktory dostalismy razem z modemem). W momencie uzyskania polaczenia mozg naszego komputera zapada w letarg -- praktycznie cala nasza wspolpraca z Internetem odbywac sie bedzie za posrednictwem programow zainstalowanych na komputerze odleglym. Drugi znany jest jako wezel SLIP lub PPP (SLIP i PPP sa dwoma typami standardow komunikacyjnych stosowanych w polaczeniach z Internetem). Ten rodzaj wezlow dziala glownie jako bramka wejsciowa dla naszego komputera. Serwer przekazuje informacje (powiedzmy e-mail lub grafike), a nasz komputer musi sam to zinterpretowac. Do tego sluza zestawy programow o ktorych byla mowa wczesniej (i bedziemy mowic o nich nieco wiecej w rozdziale 9). Czesc wezlow prowadzonych jest przez kompanie komercyjne, pozostale przez organizacje "niedochodowe". Niektore ogolno-dostepne systemy sa bezplatne. Innym trzeba placic raz na miesiac lub rok za nielimitowany dostep. Czesc liczy sobie za kazda godzine. Zazwyczaj w systemach platnych mamy mozliwosc podlaczenia sie i nastepnie uiszczenia oplat za pomoca karty kredytowej. Niektore pozwalaja nam takze na utworzenie systemu rozrachunkowego, jezeli wolimy placic za pomoca czeku. Koszt powinien byc tylko jednym z czynnikow, ktory powinnismy miec na uwadze wybierajac hosta, szczegolnie gdy mieszkamy w regionie majacym wiecej niz jeden. Wiekszosc systemow pozwala nam na blizsze zapoznanie sie z otoczeniem zanim sie zapiszemy. Jaki jest zakres ich uslug? Jak latwo obslugiwac jest kazdy z nich? Jaki rodzaj poparcia i pomocy administratorzy systemow moga nam udzielic? Dwa ostatnie pytania sa szczegolnie wazne, poniewaz wiele wezlow nie dostarcza zadnego interfejsu, tzn. programu ulatwiajacego poruszanie sie w systemie operacyjnym; gdy sie polaczymy wszystko co mamy do dyspozycji to na przyklad system operacyjny Unix. Jezeli znamy Unix lub mamy zamiar nauczyc sie jak go obslugiwac, system ten oferuje nam fenomenalne mozliwosci - oprocz dostepu do Sieci umozliwia nam on wykonywanie wszystkiego poczynajac na kompilowaniu naszych wlasnych programow, a na graniu gier konczac. Jezeli jednak nie mamy ochoty uczyc sie Unix-a, sa inne ogolno dostepne systemy, ktore posluguja sie tzw. menu (takie same jak w restauracjach; pokazywana jest nam lista z ktorej wybieramy sobie na co mamy ochote), albo tez takie ktore oddaja nam do dyspozycji interfejs bedacy o wiele latwiejszy do opanowania niz zwiezly Unix (na szczescie nawet w Unix-ie istnieja sposoby redukujace kontakt z jego komendami, jak zobaczymy to w dalszych rozdzialach). Niektore systemy maja rowniez swoje unikalne uslugi lokalne, od rozleglych konferencji (grup dyskusyjnych) do ogromnych bibliotek plikow. 1.3 OGOLNO DOSTEPNE WEZLY INTERNETU Po uzyskaniu polaczenia za pomoca naszego programu komunikacyjnego z jednym z takich wezlow mozliwe sa dwa przypadki. Albo zobaczymy na ekranie cos co niektorzy nazywaja hebrajszczyzna (ale nia nie jest) albo tez bedziemy poproszeni o wpisanie sie do systemu (tzw. log in lub log on). Jezeli bedziemy widzieli hebrajszczyzne to najprawdopodniej musimy zmienic parametry programu (na 7-1-E lub 8-1-P w zaleznosci jakie jest aktualne). Powinnismy sie zatem rozlaczyc (dokumentacja naszego modemu powinna wyjasnic ten krok), dokonac zmian i wykrecic numer jeszcze raz. Gdy dostaniemy polaczenie bedziemy mogli przeczytac komunikat podobny do ponizszego: Welcome to THE WORLD Public Access UNIX for the '90s Login as 'new' if you do not have an account login: Ostatni wiersz jest tak zwanym prompt-em, ktory zaprasza nas do zrobienia czegos. Poniewaz dzwonimy po raz pierwszy wystukajmy new i uderzmy (ale delikatnie) ENTER (co najmniej na tym systemie, kazdy ma inna procedure dla nowych uzytkownikow). Czesto gdy system goszczacy nas prosi o napisanie czegos, to cos jest ujete w cudzyslowie (np. "new"). Nie pisz znakow cudzyslowu. Powtarzamy: nie pisz znakow cudzyslowu. To co zobaczymy nastepnie zalezy od systemu, ale na ogol bedzie skladalo sie z informacji o oplatach i uslugach (mozemy wlaczyc logging naszego programu aby zapamietac w pliku te informacje). System najprawdopodobniej zapyta sie nas czy chcemy otworzyc teraz nowe konto, czy tez wolimy rozgladnac sie w nowym otoczeniu. Bedziemy rowniez poproszeni o podanie naszego imienia uzytkownika (tzw. user name). Nie jest to nasze pelne imie i nazwisko, ale jednowyrazowe imie ktore chcemy uzywac po polaczeniu (bedac online). Moze to byc kazda kombinacja malych liter i cyfr. Wielu uzywa pierwsza litere imienia i nazwisko (np. "jdoe"); imie i ostatnia litere nazwiska (np. "johnd"); lub tez tylko pierwszych liter imion i nazwiska ("jxd"). Inni uzywaja zdrobnien. Powinnismy pomyslec o tym przez kilka chwil, poniewaz imie uzytkownika bedzie czescia naszego adresu uzywanego przez poczte elektroniczna (e-mail, wiecej o adresach i poczcie w rozdziale 2). Wyjatkiem sa tak zwane Free-Net (bezplatne sieci), ktore wszystkie przydzielaja uzytkownikom imiona skladajace sie z gory narzuconego ciagu liter i cyfr. Jestesmy nareszcie w Sieci. Ogladnijmy sobie system. Zobaczmy czy znajdziemy jakiekolwiek pliki sluzace do udzielenia nam pomocy (tzw. help). Jezeli jest to system oparty na menu, wybierzmy rozne opcje aby zobaczyc co sie stanie (i jezeli zobaczymy tylko prompt, napiszmy "help" a nastepnie przeczytajmy wyswietlone informacje). Pamietajmy: nie mozemy nic popsuc. Im wiecej bedziemy sie bawic, tym swobodniej bedziemy sie czuli. Ponizej znalezc mozemy listy ogolnie dostepnych wezlow Internetu, ktorych systemy komputerowe oferuja nam dostep do sieci. Pierwsza lista jest lista wezlow w Ameryce Polnocnej, druga w reszcie swiata. Wszystkie oferuja poczte elektroniczna i Usenet (konferencje miedzynarodowe). Dodatkowo oferuja one: FTP: (File-transfer protocol) protokol transferu plikow - dostep do setek bibliotek komputerowych (wszystko od programow komputerowych poprzez dokumenty historyczne do tekstow piosenek). Bedziemy mogli sciagnac pliki z Sieci do naszego wlasnego komputera. Telnet: Dostep do baz danych, skomputeryzowanych katalogow bibliotecznych, komunikatow pogody i innych uslugi informacyjnych, jak rowniez gier w czasie rzeczywistym (online) ktore pozwola nam na wspolzawodniczenie z graczami na calym swiecie. Dodatkowe serwisy ktore moga byc oferowane to: Lynx: Latwy w uzyciu interfejs do zasobow swiatowej pajeczyny (WWW). WAIS: (Wide-area Information Server) - program potrafiacy przeszukiwac dziesiatki baz danych w czasie jednej sesji. Gopher: (Swistak) - Program ulatwiajacy nam dostep do dziesiatek baz danych i uslug za posrednictwem menu. Moze byc on rowniez uzywany do kopiowania plikow tekstowych i programow do naszej skrzynki pocztowej (mailbox). IRC: (Internet Relay Chat - Internetowski Posrednik Rozmow) - pozwala za pomoca klawiatury prowadzic "rozmowy" na zywo z ludzmi na calym swiecie. SLIP/PPP - Potrzebowac go bedziemy jezeli chcemy rozmawiac z Internetem bezposrednio na naszym komputerze. Czesto jest drozszy od standardowych uslug. Nawet jezeli na naszym wezle nie mamy do dyspozycji ktoregos z powyzszych serwisow, to bedziemy mogli uzyskac dostep do wielu z nich za pomoca tzw. telnetu (rozdzial 6). Na liscie ponizej zaznaczono wezly udostepniajace nam menu; jezeli nie jest to zaznaczone, musimy przygotowac sie na szerokie wody Unix-a (cos w rodzaju DOS-u z dyplomem szkoly pomaturalnej). Niektore wezly osiagalne sa w calym kraju (USA - przyp. tlumacza) poprzez krajowe sieci danych takie jak CompuServe Packet Network i SprintNet. Pamietac nalezy ze podane oplaty moga sie zmienic. Wiele wezlow wymaga od nowych lub potencjalnych uzytkownikow aby wpisywali sie w pewien szczegolny sposob w czasie pierwszego polaczenia; lista podaje imiona ktore bedziemy uzywali w takich wypadkach. 1.4 WEZLY W AMERYCE POLNOCNEJ ALABAMA Huntsville. Nuance. Zadzwon na podany nizej numer aby uzyskac numer telefoniczny BBS-u. $35 zalozenie konta; $25 miesiecznie. Tel.: (205) 533-4296. ALASKA Anchorage. University of Alaska Southeast, Tundra Services, (907) 789- 1314; ma rowniez dostepne wezly w kilku innych miastach. $20 miesiecznie. Tel.: (907) 465-6453. ALBERTA Edmonton. PUCNet Computer Connections, (403) 484-5640. Wpisz sie jako: guest. $10 za zalozenie konta; $25 za 20 godzin miesiecznie plus $6.25 za godzine dostepu do ftp lub telnet-u. Tel: (403) 448-1901. ARIZONA Tucson. Data Basics, (602) 721-5887. $25 na mieciac lub $180 na rok. Tel: (602) 721-1988. Phoenix/Tucson. Internet Direct, (602) 274-9600 (Phoenix); (602) 321- 9600 (Tucson). Wpisz sie jako: guest. $20 miesiecznie. Tel.: (602) 274-0100 (Phoenix); (602) 324-0100 (Tucson). BRYTYJSKA KOLUMBIA Victoria. Victoria Free-Net, (604) 595-2300. Menu. Dostep do wszystkich serwisow po wypelnieniu formularzy. Uzytkownicy moga polaczyc sie z innymi systemami Free-Net w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Bezplatny. Wpisz sie jako: guest. Tel.: (604) 389-6026. KALIFORNIA Berkeley. Community ConneXion, (510) 549-1383. Wpisz sie jako: guest. $10 miesiecznie. Tel.: (510) 841-2014. Berkeley. Holonet. Menu. Bezplatny okres probny, numer modemu (510) 704-1058. Zadzwon na podany ponizej telefon po inforamcje i numery lokalne. $60 rocznie za lokalny dostep, $2 za godzine poza godzinami szczytu. Tel.: (510) 704-0160. Concord/Walnut Creek. CCnet. Unix i menu. Numer modemu (510) 988- 7140. $15 za zalozenie konta. Jednolita oplata $18 miesiecznie, nielimitowany dostep, oplaty za pomoca karty kredytowej. Tel.: (510) 988-0680. Cupertino. Portal. Unix i menu. (408) 725-0561 (2400 bps); (408) 973- 8091 (9600/14,400 bps). $19.95 zalozenie konta, $19.95 miesiecznie. Tel.: (408) 973-9111. Cupertino. Aimnet. (408) 366-9000 (Cupertino); (415) 610-8625 (Belmont); (510) 227-8730 (Pleasanton); (415) 288-9720 (San Francisco). $20 zalozenie konta i $20 miesiecznie; $25 instalacja i $20 miesiecznie za SLIP/PPP. Tel.: (408) 257-0900. Irvine. Dial N' CERF. Zobacz pod San Diego. Los Angeles/Orange County. Kaiwan Public Access Internet, (714) 539- 5726; (310) 527-7358. $15 wpisowe; $11 miesiecznie (karta kredytowa). Tel.: (714) 638-2139. Los Angeles. Dial N' CERF. Zobacz pod San Diego. Oakland. Dial N' CERF. Zobacz pod San Diego. Pasadena. Dial N' CERF Zobacz pod San Diego. Palo Alto. Institute for Global Communications., (415) 322-0284. Unix. Lokalne grupy dyskusyjne na tematy ochrony srodowiska i pokoju. Wpisz sie jako: new. $10 miesiecznie i $3 za godzine po pierwszej godzinie. Tel.: (415) 442-0220. San Diego. Dial N' CERF USA, prowadzone przez California Education and Research Federation. Posiada lokalne numery modemow w San Diego, Los Angeles, Oakland, Pasadena i Irvine. Po dokladniejsze informacje dzwon na (800) 876-CERF lub (619) 534-5087. $50 zalozenie konta; $20 miesiecznie plus $5 za godzine ($3 podczas weekendu). Tel.: (800) 876-2373. San Diego. CTS Network Services, (619) 637-3660. Wpisz sie jako: help. $15 zalozenie konta, miesieczna oplata od $10 do $23 w zaleznosci od typu uzywanych uslug. Tel.: (619) 637-3637. San Diego. Cyberspace Station, (619) 634-1376. Unix. Wpisz sie jako: guest. Oplaty: $10 zalozenie konta; $15 miesiecznie lub $60 za szesc miesiecy. San Francisco. Pathways, zadzwon na podany ponizej telefon po numer modemu. Menu. $25 zalozenie konta; $8 miesiecznie i $3 za godzine. Tel.: (415) 346-4188. San Jose. Netcom, (510) 865-9004 lub 426-6610; (408) 241-9760; (415) 424-0131, do 9600 bps. Unix lub interfejs graficzny. Wpisz sie jako: guest. $15 zalozenia konta i potem $17.50 miesiecznie za nieograniczony dostep placac karta kredytowa, w przeciwnym wypadku $19.50 miesiecznie). Tel.: (408) 554-UNIX. San Jose. A2i, (408) 293-9010. Wpisz sie jako: guest. $20 miesiecznie; $45 za trzy miesiace; $72 za szesc miesiecy. Sausalito. The Whole Earth 'Lectronic Link (WELL), (415) 332-6106. Uzywa srednio trudnego programu Picospan , ktory jest rodzajem krzyzowki pomiedzy Unix-em i menu. Nowi uzytkownicy otrzymuja wydrukowany podrecznik. Ponad 200 konferencji WELL-a. Wpisz sie jako: newuser. $15 miesiecznie plus $2 za godzine. Dostep na terenie calego kraju (USA -przyp. tlumacza) poprzez CompuServe Packet Network za dodatkowe $4.50 za godzine. Tel.: (415) 332-4335. Nagrane komunikaty o aktualnym statusie systemu: (800) 326-8354 (tylko kontynentalne U.S.A.). KOLORADO Colorado Springs/Denver. CNS, (719) 570-1700 (Colorado Springs); (303) 758-2656 (Denver). Localny kalendarz imprez i komunikaty narciarski i gieldowy. Uzytkownicy moga wybierac miedzy menu i Unix-em. Wpisz sie jako: new. $35 zalozenie konta; $2.75 za godzine (minimalna oplata $10 miesiecznie). Tel.: (719) 592-1240. Colorado Springs. Old Colorado City Communications, (719)632-4111. Wpisz sie jako: newuser. $25 miesiecznie. Tel.: (719) 632-4848. Denver. Denver Free-Net, (303) 270-4865. Menu. Wypelnienie formularza wymagane dla uzyskania pelnego dostepu do wszystkich uslug. Uzytkownicy moga sie laczyc z innymi wezlami Free-Net na terenie kraju (USA - przyp. tlumacza). Bezplatne. Wpisz sie jako: guest. Golden. Colorado SuperNet. Dostepne tylko dla mieszkancow stanu Kolorado. Localne numery modemow w kilku miastach Kolorado. Dzwon na podany nizej numer aby je uzyskac. $3 za godzine ($1 za godzine pomiedzy polnoca a szosta rano); jednorazowa oplata $20 za zalozenie konta. Tel.: (303) 273-3471. CONNECTICUT Middlefield. Connix, (203) 349-1176. $20 zalozenie konta; $2 za godzine z minimum $10 miesiecznie lub $20 za 20 godzin miesiecznie. SLIP kosztuje $25 za 20 godzin miesiecznie plus $25 instalacja. Tel.: (203) 349-7059. DELAWARE Middletown. Systems Solutions, (302) 378-1881. $20 za zalozenie konta; $25 miesiecznie za pelny dostep do Internetu. Tel: (800) 331-1386 FLORYDA Broward County. SEFLIN Free-Net, (305) 357-7318. Menu. Bezplatne. Uzytkownicy moga polaczyc sie z innymi serwerami Free-Netu. Tel.: (305) 357-7318. Clearwater. Intelligence Network Online. Zadzwon na ponizej poddany telefon po numer modemu. $29 zalozenie konta; $29 miesiecznie. Tel.: (813) 442-0114. Deerfield Beach/Miami/Tampa/Orlando. CyberGate. $17.50 miesiecznie; $29.50 miesiecznie za 25 godzin dostepu za pomoca SLIP/PPP (plus $50 instalacja). Tel.: (305) 428-GATE lub (800) NET GATE poza rejonem 305. Southeast Florida. Satelnet, (305) 434-7340. Wypelniaj polecenia w czasie logowania sie aby zalozyc konto. $17 miesiecznie lub $60 za cztery miesiace. Tallahassee. Symnet, (904) 385-8177. Menu lub Unix. $15 miesiecznie lub szesc miesiecy za $75. SLIP: $30 instalacja i $30 za 30 godzin miesiecznie. Tel.: (904) 385-1061. Talahassee. Talahassee Free-Net, (904) 488-5056. Menu. Wypelnienie rejestracji wymagane jest do uzyskania pelnego dostepu. Umozliwia polaczenie z innymi wezlami Free-Net znajdujacymi sie w USA. Tel: (904) 488-5056. GEORGIA Atlanta. Netcom, (303) 758-0101. Zobacz San Jose, KALIFORNIA, gdzie podane sa informacje o oplatach. ILLINOIS Champaign. Prarienet Free-Net, (217) 255-9000. Menu. Wpisz sie jako: visitor. Bezplatny dla mieszkancow stanu Illinois; $25 rocznie dla innych. Tel: (217) 244-1962. Chicago. WorldWide Access, (312) 282-8605. Oplaty: $19.50 miesiecznie; $25 miesiecznie za dostep za pomoca SLIP/PPP. Tel.: (708) 367-1870. Chicago. MCSNet, (312) 248-0900. $25 miesiecznie lub $65 za trzy miesiace i nielimitowany dostep; $30 za trzy miesiace za 15 godzin na miesiac. Tel: (312) 248-UNIX. Naperville/Hoffman Estates. XNet. (708) 983-6435 (Naperville); (708) 882-1101. $45 za trzy miesiace lub $75 za szesc miesiecy. Tel.: (708) 983-6064. Peoria. Peoria Free-Net, (309) 674-1100. Podobny do Cleveland Free-Net (zobacz Ohio, ponizej). Uzytkownicy moga sie podlaczyc do wiekszych wezlow w Cleveland, aby uzyskac dostep do Usenet-u i innych uslug. Sa takze ogolnodostepne terminale Peorii uzywajace Free-Net w licznych regionalnych bibliotekach, budynkach rzadowych i centrach emerytow. Dzwon na nizej podany numer w celu uzyskania adresow. Wypelnienie formularza wymagane jest w celu uzyskania pelnego dostepu (wlaczajac dostep do e-mail). Bezplatny. Tel: (309) 677-2544. Vernon Hills. WorldWide Access, (708) 367-1871. Oplaty: $19.50 miesiecznie; $25 za dostep za pomoca SLIP/PPP. Tel.: (708) 367-1870. MARYLAND Baltimore. Digital Express, (410) 766-1855; (301) 220-0462; (714) 377- 9784. Wpisz sie jako: new. $20 za zalozenie konta; $25 miesiecznie lub $250 rocznie. Tel: (800 969-9090. Baltimore. Clarknet, (410) 730-9786; (410) 995-0271; (301) 596-1626; (301) 854-0446. Wpisz sie jako: guest. $23 miesiecznie, $126 za szesc miesiecy lub $228 rocznie. Tel: (410) 730-9765. MASSACHUSETTS Bedford. The Internet Access Company, (617) 275-0331. Po uzyskaniu polaczenia po raz pierwszy odpowiadaj na polecenia systemu. $20 za zalozenie konta; $19.50 miesiecznie. Tel: (617) 275-2221. Brookline. The World, (617) 739-9753. Wpisz sie jako: new. $5 miesiecznie plus $2 za godzine lub $20 za 20 godzin miesiecznie. Posiada takze lokalne numery w Lowell i Westboro. Dostepne na terenie calego USA korzystajac z CompuServe Packet Network za dodatkowe $5.60 za godzine. Tel: (617) 739-0202. Lynn. North Shore Access, (617) 593-4557. Wpisz sie jako: new. $10 za 10 godzin miesiecznie; potem $1 za godzine. Tel: (617) 593-3110. Shrewsbury/Worcester. NovaLink, (508) 754-4009. Wpisz sie jako: info. $12.95 wpisowego (darmo dwie pierwsze godziny); $9.95 miesiecznie (5 godzin w czasie dnia), potem $1.80 za godzine. Tel: (800) 274-2814. MICHIGAN Ann Arbor. MSEN. Zadzwon na podany ponizej telefon po numer modemu. Unix. Oplaty: $20 zalozenie konta; $20 miesiecznie. Tel: (313) 998-4562. Ann Arbor. Michnet. Posiada localne numery modemow w kilku miejscowosciach Michigan. Zadzwon na podany nizej numer. $35 miesiecznie plus jednorazowo $40 za zalozenie konta. Dodatkowa sieciowa oplata za dostep z numerow z poza Michnet. Tel: (313) 764-9430. MISSOURI Springfield. Ozarks Regional Information Online Network, (417) 864- 6100. Wpisz sie jako: guest. Lokalne grupy dyskusyjne i informacje, dostep do wielu zasobow Internetu i innych wezlow Free-Net w USA i Kanadzie. Pelny dostep po wypelnieniu formularza rejestracyjnego. Bezplatny. Tel.: (417) 837-5050, ext. 15. Las Vegas. Evergreen Internet Express. Po numer modemu zadzwon na ponizszy telefon. $240 rocznie za nielimitowany dostep; $360 rocznie za nielimitowany dostep za pomoca SLIP/PPP. Tel.: (702) 361-2258. Las Vegas. @wizard.com, (702) 871-3102. Menu lub Unix. $14.95 za zalozenie konta, $25 miesiecznie. Tel.: (702) 871-4461. NOWA FUNLANDIA St.John's. Compusult Limited. Po numer modemu zadzwon na ponizszy telefon. $24.95 miesiecznie za 25 godzin; $3 za kazda dodatkowa godzine. Dostep za pomoca SLIP/PPP: $50 oplata instalacyjna; $24.95 miesiecznie. Tel.: (709) 745-7914; Fax: (709) 745-7927. NEW HAMPSHIRE Manchester. MV Communications, Inc. Zadzwon na nizej podany telefon aby uzyskac numery modemow. $5 miesiecznie mininum plus zmienne oplaty za godzine w zaleznosci od uzywanych uslug. Tel: (603) 429-2223. NEW JERSEY New Brunswick. Digital Express, (908) 937-9481. Wpisz sie jako: new. $20 za zalozenie konta; $25 miesiecznie lub $250 rocznie. Tel: (800) 969-9090. Wyckoff. NIC. Zadzwon na nizej podany telefon aby uzyskac numery modemow. Menu lub Unix. $10 zalozenie konta, $10 miesiecznie za 20 godzin lub $20 miesiecznie za 60 godzin. Tel.: (201) 934-1445. NEW YORK Buffalo. Buffalo Free-Net, (716) 645-3085. Wpisz sie jako: visitor. Lokalne grupy dyskusyjne i informacje, dostep do wielu zasobow Internetu i innych wezlow Free-Net w USA i Kanadzie. Pelny dostep po wypelnieniu formularza rejestracyjnego. Bezplatny. New York. Panix, (212) 787-3100. Unix lub menu. Wpisz sie jako: newuser. $40 za zalozenie konta; $19 miesiecznie lub $208 rocznie. Tel: (212) 877-4854. New York. Echo, (212) 989-8411. Unix, lecz z lokalnym programem grup dyskusyjnych. Wpisz sie jako: newuser. $19.95 ($13.75 uczniowie i emeryci) miesiecznie. Tel: (212) 255-3839. New York. MindVox, (212) 989-4141. Lokalne grupy dyskusyjne. Wpisz sie jako: guest. Przy oplatach za pomoca karty kredytowej $10 za zalozenie konta i potem $15 miesiecznie. Tel: (212) 989-2418. New York. Pipeline, (212) 267-8606 (9600 bps i szybciej); (212) 267- 7341 (2400 bps). Oferuje graficzny interfejs na Windows za $90. Wpisz sie jako: guest. $20 miesiecznie i $2 za godzine po pierwszych 20 godzinach lub $35 miesiecznie bez limitu czasowego. Tel: (212) 267-3636. New York. Maestro, (212) 240-9700. Wpisz sie jako: newuser. $12 miesiecznie lub $140 rocznie. Tel: (212) 240-9600. New York. Interport Communications, (212) 989-1258. Wpisz sie jako: newuser. $25 miesiecznie za 60 godzin. Tel.: (212) 989-1128. Rockland County. TZ-Link, (914) 353-4618, Menu lub Unix. Wpisz sie jako: guest i haslo: guest. $36 kwartalnie. Tel.: (914) 353-5443. Rye. WestNet Internet Services, (914) 967-7802. Wpisz sie jako: new. $45 kwartalnie; $150 rocznie. Tel.: (914) 967-7816. White Plains. Cloud 9 Internet, (914) 682-0384. Menu lub Unix. $45 kwartalnie lub $180 rocznie; $90 kwartalnie lub $360 rocznie za SLIP. Tel.: (914)682-0626. POLNOCNA KAROLINA Charlotte. Vnet Internet Access, (704) 347-8839; (919) 406-1544. Wpisz sie jako: new. $25 miesiecznie. Tel: (704) 374-0779. Raleigh. NandO Net. Dzwon po numer modemu. Menu. Dostep do archiwow Raleigh News i Observera. $30 miesiecznie za 5 lub mniej kont na dom. Tel.: (919) 836-2808. Triangle Research Park. Rock Concert Net. Zadzwon na nizej podany numer aby uzyskac numery modemow w roznych miastach Nowej Karoliny. $30 miesiecznie; jednorazowo $50 za zalozenie konta. Tel: (919) 248-1999. OHIO Cleveland. Cleveland Free-Net, (216) 368-3888. Rozporzadzenia Sadu Najwyzszego Ohio i USA, dokumenty historyczne, wiele lokalnych grup dyskusyjnych. Nalez