Kardec A. - Księga mediów
Szczegóły | |
---|---|
Tytuł | Kardec A. - Księga mediów |
Rozszerzenie: |
Kardec A. - Księga mediów PDF Ebook podgląd online:
Pobierz PDF
Zobacz podgląd Kardec A. - Księga mediów pdf poniżej lub pobierz na swoje urządzenie za darmo bez rejestracji. Kardec A. - Księga mediów Ebook podgląd za darmo w formacie PDF tylko na PDF-X.PL. Niektóre ebooki są ściśle chronione prawem autorskim i rozpowszechnianie ich jest zabronione, więc w takich wypadkach zamiast podglądu możesz jedynie przeczytać informacje, detale, opinie oraz sprawdzić okładkę.
Kardec A. - Księga mediów Ebook transkrypt - 20 pierwszych stron:
Strona 1
Ksiêga mediów
Strona 2
Allan Kardec
Ksiêga mediów
Z jêzyka francuskiego,
na podstawie wydania jedenastego
(nak³adem Librairie de La Revue Spirite, Paris 1869),
prze³o¿y³, opatruj¹c przedmow¹, przypisami i aneksami
Przemys³aw Grzybowski
Pierwsze kompletne wydanie po polsku
KATOWICE 2003
Strona 3
Tytu³ orygina³u:
Le Livre des médiums
T³umaczenie:
Przemys³aw Grzybowski
Projekt ok³adki:
Wydawnictwo KOS
Korekta, sk³ad i ³amanie:
Ryszard Liebich Wydawnictwo KOS
All Rights reserved
Wszelkie prawa zastrze¿one. ¯adna czêæ niniejszej publikacji nie mo¿e byæ reproduko-
wana, przechowywana jako ród³o danych, przekazywana w jakiejkolwiek elektronicznej,
mechanicznej, fotograficznej lub innej formie zapisu bez pisemnej zgody posiadacza praw.
Copyright © for polish translation by Przemys³aw Grzybowski 2003
Copyright © by Wydawnictwo KOS 2003
ISBN 83-89375-06-0
Wydawnictwo KOS
ul. Agnieszki 13
40-110 Katowice
tel./fax (032) 2584-045
tel. (032) 2582-648, (032) 2582-720
e-mail: [email protected]
Druk: TRIADAPRESS, 40-861 Katowice, ul. Gliwicka 224, tel. (032) 2541-790
Strona 4
Strona 5
Spis treci
Przedmowa t³umacza ................................................................ 15
KSIÊGA MEDIÓW ................................................... 41
Wprowadzenie ............................................................................. 43
CZÊÆ PIERWSZA
POJÊCIA WSTÊPNE ....................................................... 49
Rozdzia³ I
Czy istniej¹ duchy? ................................................................... 51
Rozdzia³ II
Cudowne i nadnaturalne .......................................................... 58
Rozdzia³ III
Metoda ........................................................................................ 72
Rozdzia³ IV
Koncepcje ................................................................................... 85
CZÊÆ DRUGA
MANIFESTACJE DUCHÓW .......................................... 105
Rozdzia³ I
Oddzia³ywanie Duchów na materiê ........................................ 107
Strona 6
& Ksiêga mediów
Rozdzia³ II
Manifestacje fizyczne. Wiruj¹ce sto³y ..................................... 114
Rozdzia³ III
Manifestacje inteligentne .......................................................... 118
Rozdzia³ IV
Teoria manifestacji fizycznych ................................................. 122
Ruchy i unoszenia. Ha³asy ..................................................... 122
Przyrost i ubytek wagi cia³ .................................................... 134
Rozdzia³ V
Spontaniczne manifestacje fizyczne ........................................ 136
Ha³asy, ³oskot i rwetes ........................................................... 136
Rzucanie przedmiotami .......................................................... 143
Zjawisko przyniesienia ........................................................... 149
Wypowied pewnego Ducha o przyniesieniach .................... 150
Rozdzia³ VI
Manifestacje widzialne ............................................................. 160
Pytania o zjawienia ................................................................ 160
Zarys teorii zjawieñ................................................................ 168
Duchy-kó³eczka ...................................................................... 173
Teoria halucynacji .................................................................. 175
Rozdzia³ VII
Dwucielesnoæ i transfiguracja ................................................ 181
Zjawienia Duchów osób ¿yj¹cych ......................................... 181
Podwójni ludzie. wiêty Alfons Liguori
i wiêty Antoni z Padwy .................................................... 185
Wespazjan ............................................................................... 187
Transfiguracja ......................................................................... 188
Niewidzialnoæ ....................................................................... 190
Rozdzia³ VIII
Pracownia wiata niewidzialnego ............................................ 192
Ubiór Duchów. Spontaniczne formowanie dotykalnych
przedmiotów ....................................................................... 192
Zmienianie w³aciwoci materii ............................................ 196
Lecznicze oddzia³ywanie magnetyczne ................................. 199
Strona 7
Spis treci '
Rozdzia³ IX
Miejsca nawiedzone .................................................................. 201
Rozdzia³ X
Charakter komunikatów .......................................................... 206
Komunikaty grubiañskie ........................................................ 207
Komunikaty frywolne ............................................................ 207
Komunikaty powa¿ne ............................................................. 208
Komunikaty kszta³c¹ce .......................................................... 208
Rozdzia³ XI
Sematologia i typtologia ........................................................... 210
Jêzyk znaków i stukniêæ. Typtologia alfabetyczna ................ 210
Rozdzia³ XII
Pneumatografia lub pismo bezporednie. Pneumatofonia ... 216
Pismo bezporednie ................................................................ 216
Pneumatofonia ........................................................................ 220
Rozdzia³ XIII
Psychografia ............................................................................... 222
Psychografia porednia: koszyki i deseczki .......................... 222
Psychografia bezporednia lub rêczna ................................... 224
Rozdzia³ XIV
Media .......................................................................................... 227
Media do efektów fizycznych ................................................ 228
Osoby elektryczne .................................................................. 231
Media wyczuwaj¹ce lub wra¿liwe ......................................... 232
Media s³ysz¹ce ....................................................................... 233
Media mówi¹ce ...................................................................... 233
Media widz¹ce ....................................................................... 234
Media somnambuliczne ......................................................... 238
Media lecz¹ce ......................................................................... 240
Media pneumatograficzne ...................................................... 242
Rozdzia³ XV
Media pisz¹ce lub psychograficzne ......................................... 243
Media mechaniczne ................................................................ 243
Media intuicyjne .................................................................... 244
Strona 8
Ksiêga mediów
Media pó³mechaniczne ........................................................... 245
Media inspirowane ................................................................. 245
Media przeczuwaj¹ce ............................................................. 247
Rozdzia³ XVI
Media specjalne ......................................................................... 248
Specjalne zdolnoci mediów .................................................. 248
Tablica pogl¹dowa ró¿nych rodzajów mediów ..................... 250
Odmiany mediów pisz¹cych .................................................. 255
Rozdzia³ XVII
Kszta³towanie mediów .............................................................. 266
Rozwijanie medialnoci ......................................................... 266
Zmiana charakteru pisma ....................................................... 277
Utrata i przerwy w medialnoci ............................................. 278
Rozdzia³ XVIII
Problemy i zagro¿enia wi¹¿¹ce siê z medialnoci¹ ................ 282
Wp³yw praktycznego wykorzystywania medialnoci
na zdrowie, mózg oraz dzieci ............................................ 282
Rozdzia³ XIX
Rola medium w komunikacji spirytystycznej ........................ 286
Wp³yw w³asnego Ducha medium .......................................... 286
Teoria mediów bezw³adnych ................................................. 289
Wypowied pewnego Ducha o roli mediów .......................... 294
Rozdzia³ XX
Wp³yw moralny medium .......................................................... 300
Rozmaite problemy ................................................................ 300
Wypowied pewnego Ducha o wp³ywie moralnym .............. 306
Rozdzia³ XXI
Wp³yw otoczenia ........................................................................ 310
Rozdzia³ XXII
Medianimicznoæ u zwierz¹t .................................................... 313
Wypowied pewnego Ducha na ten temat ............................. 313
Rozdzia³ XXIII
O opêtaniach .............................................................................. 320
Opêtanie zwyczajne ............................................................... 320
Strona 9
Spis treci
Fascynacja .............................................................................. 321
Zaw³adniêcie .......................................................................... 323
Przyczyny opêtania ................................................................ 324
rodki zaradcze ...................................................................... 329
Rozdzia³ XXIV
To¿samoæ Duchów .................................................................... 338
Mo¿liwe dowody to¿samoci ................................................. 338
Rozró¿nianie Duchów dobrych i z³ych.................................. 344
Pytania o naturê i to¿samoæ Duchów ................................... 351
Rozdzia³ XXV
O wywo³aniach .......................................................................... 360
Rozwa¿ania ogólne ................................................................ 360
Duchy, które mo¿na wywo³ywaæ ........................................... 364
Sposób rozmawiania z Duchami ............................................ 366
Po¿ytek z wywo³añ szczególnych .......................................... 368
Pytania o wywo³ania .............................................................. 370
Wywo³ywanie zwierz¹t .......................................................... 380
Wywo³ywanie osób ¿yj¹cych ................................................. 381
Ludzka telegrafia .................................................................... 388
Rozdzia³ XXVI
Pytania, które mo¿na zadawaæ Duchom ................................. 389
Uwagi wstêpne ....................................................................... 389
Pytania przyjemne i nieprzyjemne dla Duchów .................... 391
Pytania o przysz³oæ ............................................................... 393
Pytania o przysz³e i przesz³e istnienia ................................... 395
Pytania o sprawy moralne i materialne ................................. 397
Pytania o los Duchów ............................................................ 400
Pytania o zdrowie ................................................................... 401
Pytania o wynalazki i odkrycia .............................................. 402
Pytania o ukryte skarby .......................................................... 404
Pytania o inne wiaty ............................................................. 405
Rozdzia³ XXVII
Rozbie¿noci i wprowadzenia w b³¹d ...................................... 407
Rozbie¿noci .......................................................................... 407
Strona 10
Ksiêga mediów
Wprowadzenia w b³¹d ............................................................ 415
Rozdzia³ XXVIII
Szarlatañstwo i fa³szerstwa ...................................................... 418
Media ¿¹dne zysku ................................................................. 418
Oszustwa spirytystyczne ........................................................ 423
Rozdzia³ XXIX
Grupy i stowarzyszenia spirytystyczne ................................... 430
Ogólnie o grupach .................................................................. 430
O formalnych stowarzyszeniach ............................................ 437
Tematy studiów ...................................................................... 444
Rywalizowanie stowarzyszeñ ................................................. 447
Rozdzia³ XXX
Regulamin Paryskiego Towarzystwa
Studiów Spirytystycznych ........................................................ 450
Rozdzia³ XXXI
Rozprawy Duchów .................................................................... 460
O spirytyzmie ......................................................................... 460
O mediach .............................................................................. 467
O spotkaniach spirytystów ..................................................... 473
Komunikaty apokryficzne ...................................................... 484
Rozdzia³ XXXII
S³owniczek spirytystyczny ........................................................ 492
ANEKSY
Aneks I
Fragmenty Ksiêgi Duchów Allana Kardeca ........................... 497
Ksiêga Duchów: Wprowadzenie, § XII ...................................... 497
Ksiêga Duchów: Wprowadzenie, § XIII ..................................... 500
Ksiêga Duchów: Wprowadzenie, § XV ..................................... 502
Ksiêga Duchów: Wprowadzenie, § XVI .................................... 504
Ksiêga Duchów: § 17 .................................................................. 508
Ksiêga Duchów: § 23 .................................................................. 509
Ksiêga Duchów: § 49 .................................................................. 509
Ksiêga Duchów: § 82 .................................................................. 509
Strona 11
Spis treci !
Ksiêga Duchów: § 93 .................................................................. 510
Ksiêga Duchów: § 100113 ........................................................ 510
Ksiêga Duchów: § 128131 ........................................................ 517
Ksiêga Duchów: § 257 ................................................................ 520
Ksiêga Duchów: § 344 ................................................................ 526
Ksiêga Duchów: § 392 ................................................................ 526
Ksiêga Duchów: § 400418 ........................................................ 526
Ksiêga Duchów: § 425 ................................................................ 533
Ksiêga Duchów: § 447 ................................................................ 534
Ksiêga Duchów: § 624 ................................................................ 534
Ksiêga Duchów: § 868 ................................................................ 535
Ksiêga Duchów: Konkluzja, § IX ............................................... 535
Aneks II
Streszczenia artyku³ów z Przegl¹du Spirytystycznego .... 539
Media pod kontrol¹ styczeñ 1858 ............................................ 539
Historia Ducha Panny Clairon luty 1858 ................................ 540
Pan Home luty 1858 ................................................................ 543
Stukaj¹cy Duch z Bergzabern; Uwagi o stukaj¹cym Duchu
z Bergzabern maj 1858 ........................................................ 545
Stukaj¹cy Duch z Bergzabern (artyku³ drugi) czerwiec 1858 549
Stukaj¹cy Duch z Bergzabern (artyku³ trzeci) lipiec 1858 ..... 553
Stukaj¹cy Duch z Dibbelsdorfu sierpieñ 1858 ........................ 555
Uwagi na temat rysunków Jowisza; Mieszkañcy Jowisza
sierpieñ 1858 ........................................................................ 557
Duszek z Bayonne styczeñ 1859 ............................................. 559
Agenerycy luty 1859 ................................................................ 564
Mój przyjaciel Hermann luty 1859 ......................................... 567
£¹cznik miêdzy Duchem i cia³em materialnym maj 1859 ...... 568
Trzeszcz¹cy miêsieñ czerwiec 1859 ........................................ 569
¯uaw z Magenty; Oficer w³oskiej armii lipiec 1859 .............. 571
B³¹kaj¹ca siê dusza listopad 1859 ........................................... 574
Duch z jednej strony, cia³o materialne z drugiej spotkanie
z Duchem osoby ¿yj¹cej styczeñ 1860 ................................ 575
Strona 12
" Ksiêga mediów
Historia potêpieñca luty 1860 .................................................. 577
Spontaniczne manifestacje fizyczne marzec 1860 .................. 580
Studium Duchów osób ¿yj¹cych: Doktor V. i Panna I.
marzec 1860 ......................................................................... 581
Dotykalna zjawa kwiecieñ 1860 .............................................. 583
Fabrykant z Sankt Petersburga kwiecieñ 1860 ....................... 584
Frenologia i Fizjonomika lipiec 1860 ........................................ 585
£achmaniarz z ulicy Noyers sierpieñ 1860 ............................. 586
Maria z Agredy. Zjawisko dwucielesnoci listopad 1860 ....... 587
Zjawa opatrznociowa lipiec 1861 ........................................... 588
Strona 13
Przedmowa t³umacza
Ksiêga mediów Allana Kardeca stanowi kontynuacjê Ksiêgi Du-
chów pierwszej z serii klasycznych publikacji, które z³o¿y³y siê na
kanon lektur mi³oników spirytyzmu oraz badaczy zjawisk mediumicz-
nych. Podobnie jak poprzedniczkê, Ksiêgê mediów przet³umaczono na
kilkadziesi¹t jêzyków, a jej wydania wznawiano w ró¿nych krajach
wielokrotnie. O ogromnym zainteresowaniu, jakim ksi¹¿ka ta cieszy³a
siê w samej tylko Francji w pierwszych latach istnienia spirytyzmu,
wiadczy fakt, ¿e od chwili, gdy w 1861 roku trafi³ na pó³ki ksiêgarskie
jej pierwszy egzemplarz, tylko do roku 1869 Ksiêgê mediów wznowio-
no jedenacie razy. Niniejsza wersja polskojêzyczna opiera siê w³anie
na wydaniu jedenastym, jako najbardziej kompletnym, to jest zawiera-
j¹cym wszelkie uzupe³nienia i poprawki wprowadzone przez Autora
przed mierci¹.
W Polsce jak dot¹d ukaza³y siê tylko niewielkie fragmenty Ksiêgi
mediów. Podobnie, jak by³o to w przypadku Ksiêgi Duchów, publiko-
wa³ je w okresie miêdzywojennym Jan Chobot, cytuj¹c na przyk³ad
w Hejnale czasopimie ezoterycznym wydawanym w Wile na l¹-
sku Cieszyñskim. Poza tym dostêp do Ksiêgi mediów by³ niegdy ogra-
niczony, tym bardziej ¿e jak pozosta³e prace A. Kardeca znajdowa³a
siê na kocielnym indeksie ksi¹g zakazanych, a jako zawieraj¹ca szereg
Strona 14
$ Ksiêga mediów
treci dotycz¹cych bezporednio praktyki spirytystycznej, stanowi³a owoc
zakazany szczególnego rodzaju. Autorów ewentualnych przek³adów
czy opracowañ zniechêca³ do pracy równie¿ fakt, ¿e dzie³o to jest jesz-
cze trudniejsze od Ksiêgi Duchów, zarówno pod wzglêdem s³ownictwa
(które tutaj jest bardziej techniczne z uwagi na przedmiot), jak i wobec
wymogu umieszczenia go podczas prac redakcyjnych w szerokiej per-
spektywie idei, miejsca oraz czasów, w których tworzy³ A. Kardec.
Niezbêdne okazuje siê wiêc nie tylko stworzenie polskiej wersji termi-
nologii spirytystycznej, ale opatrzenie pracy komentarzami nieodzow-
nymi zw³aszcza dzi, prawie sto piêædziesi¹t lat po pierwszym wydaniu.
Dlatego te¿ Czytelnik otrzymuje Ksiêgê mediów uzupe³nion¹ o uwagi
pozwalaj¹ce usytuowaæ lekturê w odpowiednim kontekcie historycz-
no-kulturowym. Pozwala to wype³niæ niew¹tpliw¹ lukê w polskojêzycz-
nej literaturze ezoterycznej. O ile bowiem zachodnioeuropejscy i ame-
rykañscy mi³onicy spirytyzmu, parapsychologii, filozofii, religii i dziedzin
pokrewnych od dawna mogli studiowaæ dzie³a A. Kardeca nie tylko
w wersji oryginalnej, ale tak¿e w licznych dostêpnych opracowaniach,
to w przypadku Polski brak takiej mo¿liwoci pozbawi³ Czytelnika dostê-
pu do ród³a wiedzy, która swego czasu stanowi³a wa¿ny element ¿ycia
spo³ecznego, a o jej wartoci wiadczy fakt, ¿e i dzi grono jej mi³oni-
ków nie maleje.
Lektura Ksiêgi mediów powinna wiêc mieæ charakter studiów po-
równawczych, w których niema³¹ rolê odgrywa refleksja z perspekty-
wy czasu i miejsca. Pozwoli ona Czytelnikowi na wejrzenie w mental-
noæ pierwszych badaczy zjawisk mediumicznych, zorientowanie siê
w drêcz¹cych ich obawach i problemach oraz przybli¿y do korzeni
nauki o pozamaterialnej sferze bytu.
Tajemnicza biografia
Ustalenie szczegó³owej biografii twórcy Ksiêgi mediów jest przed-
siêwziêciem bardzo skomplikowanym. On sam bowiem unika³ wypo-
wiadania siê na temat ¿ycia osobistego, chc¹c uchroniæ cz³onków swej
rodziny przed ewentualnymi szykanami ze strony przeciwników spiry-
Strona 15
Przedmowa t³umacza %
tyzmu. Naprawdê nazywa³ siê Hippolyte Léon-Denizard Rivail i swego
czasu by³ znanym wychowawc¹ i dydaktykiem. Przyjêcie pseudonimu
Allan Kardec wi¹za³o siê z faktem, ¿e z jednej strony H.L.D. Rivail
pocz¹tkowo pragn¹³ zachowaæ anonimowoæ, zdaj¹c sobie sprawê, jak
wielkie zamieszanie mog³oby wywo³aæ wydanie ksi¹¿ki o Duchach
przez kogo, kto odpowiada³ za wychowanie i kszta³cenie tysiêcy m³o-
dych ludzi. Z drugiej za, zdawa³ sobie sprawê, jak wa¿n¹ zmianê wnios³y
w jego ¿ycie badania nad zjawiskami mediumicznymi a poniewa¿
w epoce romantycznej wiele osób zmienia³o nazwiska czy przybiera³o
pseudonimy narodziwszy siê powtórnie pod wp³ywem nowych idei,
dlatego te¿ nie by³o w tym kroku nic nadzwyczajnego. Przyjêcie takie-
go w³anie pseudonimu imienia i nazwiska, które rzekomo nosi³
w jednym z poprzednich wcieleñ (o czym zosta³ poinformowany przez
jednego z Duchów w czasie seansu) wiadczy³o o uto¿samianiu siê ze
wiatem bezcielesnych istot, od których wywodzi siê idea nauki spiry-
tystycznej.
Istniej¹ce biografie A. Kardeca (bowiem biografia H.L.D. Rivaila
jeszcze nie powsta³a) oparte s¹ wiêc na dokumentach pisanych oraz na
relacjach osób znaj¹cych go i wspó³pracuj¹cych z nim w ró¿nych okre-
sach. Autorzy najbardziej kompletnych opracowañ to:
_ Henri Sausse Biografia Allana Kardeca
_ André Moreil Allan Kardec jego ¿ycie, jego dzie³o
_ Zeus Wantuil i Francisco Thiesen Allan Kardec studium
bibliograficzne.
H. Sausse opiera³ siê na bogatych materia³ach, które udostêpni³ mu
Pierre-Gaétan Leymarie (18271901) polityk, pisarz, pierwszy redak-
tor naczelny Przegl¹du Spirytystycznego i wspó³za³o¿yciel Naukowego
Towarzystwa Studiów Psychologicznych, które bezporednio kontynu-
uj¹c prace A. Kardeca, opracowa³o pierwsze t³umaczenia jego tekstów
na kilka jêzyków europejskich. Ksi¹¿ka H. Saussea stanowi w³aciwie
przedruk tekstu jego prelekcji wyg³oszonej w 1896 roku w Lyonie.
A. Moreil, który sw¹ wersjê biografii opublikowa³ w 1981 roku, korzy-
sta³ z pracy H. Saussea, uzupe³niaj¹c j¹ informacjami zgromadzonymi
g³ównie w bibliotekach i archiwach organizacji spirytystycznych.
Strona 16
& Ksiêga mediów
Opracowania ich autorstwa uznawane s¹ jednak za ma³o kompletne,
a niektóre z opisywanych entuzjastycznie faktów wymagaj¹ dok³adne-
go sprawdzenia i uzasadnienia.
Z. Wantuil i F. Thiesen zebrali w trzech tomach (wydanych w latach
19791980) ogromn¹ iloæ informacji na temat dzia³alnoci ich bohate-
ra zarówno w okresie sprzed powstania spirytyzmu, jak i jego prac od
chwili zainteresowania siê zjawiskiem wiruj¹cych stolików. Opierali
siê na tekstach z archiwalnych numerów Przegl¹du Spirytystycznego,
a tak¿e wszelkiego rodzaju publikacjach i dokumentach zgromadzo-
nych w zasobnych archiwach i bibliotekach Brazylijskiej Federacji Spi-
rytystycznej oraz Biblioteki Narodowej Francji. Przeprowadzili te¿ skru-
pulatne badania w Lyonie, Pary¿u i innych miejscach, w których
przebywa³ H.L.D. Rivail. Nie ulega w¹tpliwoci, ¿e ich opracowanie
jest najbardziej kompletne, choæ jak twierdz¹ sami autorzy wiele
w¹tków wymaga jeszcze dalszych poszukiwañ.
Informacje biograficzne na temat A. Kardeca zawieraj¹ równie¿
teksty innego rodzaju. Kilka faktów opisa³a w przedmowie do portugal-
skojêzycznej wersji Ksiêgi Duchów t³umaczka Anna Blackwell, która
osobicie zna³a jej autora. Marion Aubrée i François Laplantine wy-
mieniaj¹ te¿ antyspirytystyczne opracowania, których autorami byli
Claude Varéze i Jean Vartier jednak nie wnosz¹ one ¿adnych rewela-
cji. Pozostaje wiêc prezentacja zarysu biografii autora Ksiêgi Duchów
w oparciu o wspomniane trzy najs³ynniejsze prace, z których mimo
wszystko wy³ania siê obraz postaci niew¹tpliwie wyj¹tkowej...
Dzieciñstwo i m³odoæ
Nazwisko Rivail pojawi³o siê po raz pierwszy w XV-wiecznych
kronikach. Wywodzi siê od w³oskiego nazwiska Rivalnio, a spotykane
jest tak¿e w formach Durivail i Rivaux. Pierwszym znanym przodkiem
naszego bohatera by³ Aymard Rivail prawnik i dyplomata, urodzony
w Saint-Marcellin we Francji oko³o 1490 roku. Król Francji Franciszek
I czêsto wysy³a³ go z misjami dyplomatycznymi do W³och, a królowa
Anna Bretoñska, doceniaj¹c jego wychowawcze umiejêtnoci, powie-
Strona 17
Przedmowa t³umacza '
rzy³a mu w opiekê sw¹ córkê Renée. Wielu Rivailów pracowa³o póniej
g³ównie jako urzêdnicy i prawnicy.
H.L.D. Rivail urodzi³ siê 3 padziernika 1804 roku w Lyonie co
potwierdza zachowany akt urodzenia:
12 vendémiairea roku XIII, akt urodzin Denizarda Hippolyte-Léona
Rivail, urodzonego wczoraj o godzinie 7, syna Jean-Babtiste-Antoinea
Rivail prawnika, sêdziego, i Jeanne Duhamel, jego ma³¿onki, zamiesz-
ka³ych w Lyonie, ulica Sala ¹ 76. P³eæ dziecka zosta³a rozpoznana
jako mêska.
G³ówni wiadkowie: Syriaque-Frederic Dittmar, dyrektor przedsiê-
biorstwa wód mineralnych przy ulicy Sala, i Jean-François Targe, rów-
nie¿ ulica Sala, na ¿¹danie lekarza Pierre Radamel ulica Saint-Domini-
que ¹ 78.
Akt odczytano, wiadkowie podpisali, równie¿ Mer dzielnicy du
Midi.
Przewodnicz¹cy Trybuna³u,
Podpisano: MATHIOU.
Wypis sporz¹dzi³:
Kancelista Trybuna³u,
Podpisano: MALHUIN.
Dom, w którym urodzi³ siê H.L.D. Rivail, zosta³ zburzony w trakcie
prac przy poszerzaniu ulicy w latach 18401852, przeprowadzanych po
powodzi w roku 1840. Pañstwo Rivailowie ochrzcili syna w kociele
Saint-Denis de la Croix-Rousse, który w tamtych czasach znajdowa³ siê
poza granicami Lyonu. Oto wypis z aktu chrztu, wystawiony na druku
skarbowym wartoci 25 centymów:
Wypis z Rejestru Chrztów parafii Saint-Denis en Bresse, diecezji
Lyon.
Piêtnastego dnia miesi¹ca czerwca roku tysi¹c osiemset pi¹tego
w tej¿e parafii zosta³ ochrzczony Hippolyte-Léon Denizard, urodzony
w Lyonie, syn Jean-Babtistea Antoinea Rivail, prawnika, i Jeanne
Louise Duhamel, ojciec chrzestny Pierre Louis Perrin, matka chrzestna
Strona 18
Ksiêga mediów
Suzanne Gabrielle Marie Vernier, zamieszka³a w miecie Bourg podpi-
sano Barthe proboszcz, kopia wypisu wydana dwudziestego ósmego
padziernika tysi¹c osiemset trzynacie.
Podpisano: CHASSIN, proboszcz.
Godne zauwa¿enia jest, ¿e w akcie chrztu wystêpuje inny uk³ad
imion dziecka, ni¿ w dokumencie stwierdzaj¹cym urodzenie co wy-
wo³uje dyskusje wród badaczy. Rozwi¹zaniem problemu mo¿e byæ
jednak fakt, ¿e sam zainteresowany pos³ugiwa³ siê form¹ Hyppolyte
Léon Denizard. Podobnie mo¿na rozwi¹zaæ spory wokó³ formy jedne-
go z imion: Denizart, Denisart czy w koñcu: Denizard.
Na temat pierwszego okresu edukacji H.L.D. Rivaila nie ma pew-
nych danych. Mo¿na jedynie przypuszczaæ, ¿e w latach 18101814
z racji wieku uczêszcza³ do szko³y podstawowej byæ mo¿e w Pary¿u.
Najprawdopodobniej burzliwe wydarzenia polityczne we Francji na
prze³omie lat 18141815 sk³oni³y Rivailów do wys³ania syna w jakie
spokojniejsze miejsce, gdzie móg³by kontynuowaæ naukê. Wybór pad³
na orodek Johanna Heinricha Pestalozziego (17461827) w Yverdon,
w szwajcarskim kantonie Vaud szko³ê renomowan¹ i o wiele pewniej-
sz¹ pod wzglêdem bezpieczeñstwa uczniów od, le¿¹cych w samym
centrum zawirowañ politycznych, podobnych placówek paryskich.
Na decyzjê tê mog³a te¿ wp³yn¹æ broszura autorstwa innego znamieni-
tego pedagoga. Marc-Antoine Jullien de Paris (17751848), prekursor
pedagogiki porównawczej, by³ od 1806 roku wychowankiem szko³y
w Yverdon oraz autorem wydanego szeæ lat póniej opracowania:
Wyk³ad metody wychowawczej Pestalozziego. Jest rzecz¹ prawdo-
podobn¹, ¿e Rivailowie znali tê ksi¹¿kê tym bardziej ¿e jej autor te¿
by³ lyoñczykiem.
H.L.D. Rivail, jako jeden z najzdolniejszych i ulubionych uczniów
J.H. Pestalozziego, zacz¹³ wkrótce pomagaæ w lekcjach m³odszym kole-
gom co zreszt¹ by³o elementem metody edukacyjnej stosowanej przez
s³ynnego Szwajcara. Gdy mistrz wyje¿d¿a³, H.L.D. Rivail jak twierdzi
H. Sausse zastêpowa³ go w instytucie. Informacja ta jest jednak najwy-
raniej przesadzona, bowiem jeli wzi¹æ pod uwagê napiêt¹ atmosferê
panuj¹c¹ wród sk³óconych ze sob¹ (zw³aszcza na tle wiatopogl¹do-
Strona 19
Przedmowa t³umacza
wym) pracowników orodka w Yverdon, to trudno jest sobie wyobraziæ,
by zezwolili na powierzenie odpowiedzialnych funkcji jednemu z wy-
chowanków. Poza tym H.L.D. Rivail, jako praktykuj¹cy katolik, czêsto
by³ w protestanckim rodowisku nara¿ony na przejawy niechêci. Rzuto-
wa³o to niew¹tpliwie na jego sytuacjê w szkole, a tak¿e nie pozosta³o bez
wp³ywu na charakter m³odzieñca i przyczyni³o siê do ukszta³towania
jego g³êbokiego przekonania o potrzebie tolerancji.
Trudno powiedzieæ, co siê dzia³o z H.L.D. Rivailem w latach
18181822. H. Sausse, opieraj¹c siê na deklaracji P.G. Leymeriego
stwierdza, ¿e interesuj¹c siê fizyk¹, chemi¹, geologi¹ i biologi¹, wybra³
w koñcu studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu
w Lyonie, gdzie uzyska³ doktorat, otrzymuj¹c najwy¿sz¹ notê za jego
obronê. Biograf wspomina te¿ o dyplomie z prawa lecz informacji tej
nie potwierdzaj¹ ¿adne zachowane dokumenty. Byæ mo¿e wiêc H.L.D.
Rivail udziela³ siê nadal w Yverdon na przyk³ad jako wychowawca,
a wkrótce zapewne zosta³ te¿ objêty obowi¹zkiem s³u¿by wojskowej.
Kariera nauczycielska
Najpóniej w styczniu 1823 roku H.L.D. Rivail przeprowadzi³ siê
do Pary¿a, gdzie zacz¹³ pracowaæ jako nauczyciel oraz t³umaczyæ nie-
miecko- i angielskojêzyczne teksty. Dwa lata póniej zosta³ za³o¿ycielem
i dyrektorem szko³y podstawowej, a w 1826 roku przy ulicy de Sèvres
¹ 35 za³o¿y³ Inst ytut Rivail (zwany tak¿e Instytutem Technicznym)
placówkê wychowawcz¹ zorganizowan¹ na wzorach pestalozziañskich.
W tym celu wszed³ do spó³ki ze swym wujem, który wniós³ kapita³
konieczny do rozpoczêcia dzia³alnoci. Jego uczniowie poza przedmio-
tami zawodowymi zajmowali siê naukami cis³ymi, literatur¹, sztuk¹
i wychowaniem fizycznym. Szko³a ta dzia³a³a przez dziewiêæ lat. Wuj
by³ jednak notorycznym hazardzist¹. Przegrawszy ogromne sumy w Spa
i Aix-la-Chapelle, w koñcu zmusi³ siostrzeñca do likwidacji Instytutu.
Po sprzeda¿y maj¹tku wspólnicy uzyskali po czterdzieci piêæ tysiêcy
franków, jednak i te pieni¹dze, powierzone jednemu z przyjació³ han-
dlowcowi, przepad³y, gdy ten zbankrutowa³.
Strona 20
Ksiêga mediów
W rodowisku literatów i wychowawców, w którym siê obraca³,
H.L.D. Rivail pozna³ pannê Amélie Gabrielle Boudet (17951883),
tak¿e nauczycielkê. H. Sausse charakteryzuje j¹ tak: Drobna, dobro-
duszna, mi³a i poci¹gaj¹ca, bogata jedynaczka, inteligentna i ¿ywa,
dziêki swemu umiechowi i zaletom zosta³a zauwa¿ona przez pana
Rivaila, w którym pod postaci¹ cz³owieka weso³ego i komunikatywne-
go dostrzega³a wykszta³conego oraz przyjaznego myliciela, pe³nego
godnoci i dowiadczenia. (...) Panna Amélie Boudet by³a wiêc o dzie-
wiêæ lat starsza od pana Rivaila, lecz z wygl¹du dawano jej dziesiêæ lat
mniej, gdy 6 lutego 1832 roku w Pary¿u podpisywali swój akt ma³¿eñ-
stwa: Hippolyte-Léon-Denizard Rivail, szef Instytutu Technicznego,
ulica de Sèvres (Metoda Pestalozziego), syn Jean-Baptiste Antoinea
i pani Jeanne Duhamel, zamieszka³ych w Château-du-Loir, z Amélie-
Gabrielle Boudet, córk¹ Juliena Louisa i pani Julie-Louise Seigneat de
Lacombe, zamieszka³ych w Pary¿u, ¹ 35, ulica de Sèvres. O ich
po¿yciu wiadomo bardzo niewiele. Biografowie i przyjaciele zgodnie
zwracaj¹ jednak uwagê na wspó³pracê ma³¿onków w dzia³alnoci peda-
gogicznej i naukowej miêdzy innymi w zak³adzie wychowawczym
dla dziewcz¹t, kierowanym na przedmieciach Pary¿a przez pani¹
Rivail.
H.L.D. Rivail by³ cz³onkiem wielu towarzystw naukowych, wspó³-
pracownikiem rozmaitych instytucji i laureatem wielu nagród. W ró¿-
nych ród³ach pojawiaj¹ siê nastêpuj¹ce: Akademia Przemys³u Rolnic-
twa Manufaktur i Handlu, Francuskie Towarzystwo Nauk Naturalnych,
Francuskie Towarzystwo Powszechnej Statystyki, Instytut Historii, In-
stytut Lingwistyczny, Królewskie Towarzystwo Inicjatyw, Rolnictwa,
Nauki, Literatury i Sztuk Piêknych departamentu Ain, Paryskie Towa-
rzystwo Frenologiczne, Paryskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe Sze-
fów Instytutów i Mistrzów Pensji, Towarzystwo Edukacji Narodowej,
Towarzystwo Gramatyczne, Towarzystwo Kszta³cenia Podstawowego,
Towarzystwo Rozwoju Krajowego Przemys³u, Królewska Akademia
w Arras. Ta ostatnia w 1831 roku uhonorowa³a H.L.D. Rivaila pierwsz¹
nagrod¹ za pracê konkursow¹ Jaki system kszta³cenia najlepiej odpo-
wiada potrzebom epoki?.