Strona 1 Strona 2 Strona 3 Copyright © Magdalena Giedrojć, 2017 Projekt okładki Sylwia Turlejska Agencja Interaktywna Studio Kreacji www.studio-kreacji.pl Zdjęcie na okładce © lassedesignen/Fotolia.com; Konstiantyn/Fotolia.com; gudrun/Fotolia.com; Rawf8/Fotolia.com Redaktor prowadzący Anna Derengowska Redakcja Joanna Zioło Korekta Maciej Korbasiński Bożena Hulewicz ISBN 978-83-8123-437-5 Warszawa 2017 Wydawca Prószyński Media Sp. z o.o. ul. Rzymowskiego 28, 02-697 Warszawa www.proszynski.pl Strona 4 1 Zapomniała już, jakie to przyjemne uczucie tak iść wśród obcych ludzi i czuć ich życzliwość. Nikomu tu nie zależało na jej szczęściu, ale wszyscy chcieli, żeby była zadowolona. Dbali o jej uśmiech, zapewniali o swojej sympatii, dzielili się swoją radością i pasją. Wystarczyło kilka dni, by zaczęli ją kojarzyć. Ułatwiała im to swoimi blond włosami i dziwnym akcentem. Rzucała się w oczy, gdy robiąc zakupy, nagle zamyślała się nad cukinią lub z nieco melancholijnym uśmiechem studiowała głęboki fiolet bakłażanów. – Witaj, piękna! – zawołał malutki sprzedawca przypraw, uśmiechając się, jakby była jego najlepszą przyjaciółką. Wyciągnął rękę w jej stronę, po czym zaprosił ją do swojego stoiska. – Dobrze wiesz, dziewczyno, że u mnie zawsze znajdziesz to, czego szukasz. Miał w sobie tyle energii, że nie sposób było nie odwzajemnić uśmiechu. Nie potrafiła się oprzeć tym wszystkim słonecznym spojrzeniom i radosnym powitaniom, którymi obdarzano ją tutaj w najmniej spodziewanych momentach. – Dziś niczego nie szukam… – Jeszcze nie wiesz, że szukasz. Ale właśnie znalazłaś – powiedział, zniżając głos prawie do szeptu. Położył na jej dłoni zawiniątko i posłał całusa, który kończył poranne spotkanie z nową znajomą. Mogła iść dalej, bogatsza o jedną życzliwość na początek dnia i tajemniczy pakunek, którego nie było w planach. Trudno było nie poddać się atmosferze spontaniczności tego miejsca. Pracowicie sporządzana lista zakupów stanowiła jedynie punkt wyjścia, sugestię, od czego zacząć wędrówkę między straganami. Potem w koszyku i tak lądowały produkty, które w danym momencie najsilniej przemówiły do jej wyobraźni. Teraz stała przy stoisku z warzywami i korzystając z nieuwagi sprzedawcy, Strona 5 śledziła słoneczne rozbłyski na wypolerowanej czerwieni jabłek. Nie zamierzała ich kupować, dała się jednak wciągnąć pięknu tej niespodziewanej gry świateł. Dopiero trzaśnięcie pobliskiej okiennicy przywróciło ją rzeczywistości. Zaczęła rozmawiać z czarnookim sprzedawcą. Młodzieniec wydawał się nieco przytłoczony aktywnością swojej matki, która zarządzała stoiskiem, jakby prowadziła wielkie przedsiębiorstwo. Wolał bardziej kameralne spotkania w narożniku straganu, gdy pakując jedne warzywa, jednocześnie zachwalał następne, a wszystko niemal bez odrywania wzroku od rozmówcy. Nietrudno mu było zresztą gawędzić z tą kobietą, która mogła być od niego nawet o kilkanaście lat starsza, ale przejawiała niemal dziecinny zachwyt nad jego warzywami. – Proszę dotknąć i sprawdzić – zachęcał, wskazując kosze, a ona skwapliwie z tego zaproszenia korzystała i obdarzała delikatnym dotykiem kolejne wielobarwne krągłości. W pewnym momencie ocknęła się ze zmysłowych doznań pośród cytrusów i przypomniała sobie, że musi kupić pomidory. Obiecała to Francesce i Chiarze, a rozczarowanie na twarzach starszych pań było ostatnią rzeczą, którą chciałaby zobaczyć w ten słoneczny poranek. Wyciągnęła rękę w stronę czerwonych słońc, spoglądając jeszcze na jabłka. Poczuła ciepło i miękkość, niezwyczajne znanym jej pomidorom. Przez ułamek sekundy delektowała się tym wrażeniem. Dopiero gdy odwróciła głowę, dostrzegła, że jej dłoń spoczywa na innej dłoni. – Przepraszam – rzuciła z uśmiechem w stronę mężczyzny, którego obdarzyła tą niespodziewaną pieszczotą. Patrzył na nią przez krótką chwilę, po czym prawie niezauważalnie skinął głową i odszedł. Masz babo placek, pomyślała rozczarowana. Taka dłoń zasługiwała na to, by poznać jej właściciela. – Wystraszyłam panu klienta – zażartowała, już bez przeszkód wybierając kolejne pomidory do sałatki dla starszych pań. – Wróci – mruknął chłopak, po czym zniknął w głębi stoiska, skąd dobiegały gniewne pokrzykiwania jego matki. Laurze pozostało zapakowanie wszystkich zakupów do koszyka i spokojny powrót do domu, w którym wynajmujące jej pokój damy zapewne znowu przekomarzały się, popijając cappuccino. Strona 6 2 Na pierwszy rzut oka nic się nie zmieniło. Andrea jak zawsze przeszedł przez sekretariat i podążył w stronę gabinetu. Tym razem jednak Livia i Giulia zachowywały się nad podziw spokojnie, a i on kroczył wolniej. Zdawać by się mogło, że celebruje ten szczególny dzień, ale jego myśli zaprzątało coś zupełnie innego. Zamknął za sobą drzwi gabinetu, zaledwie skinąwszy głową na powitanie swoim współpracownicom. Chciał być sam. Znów miał ten sen. Tak jak wtedy. Po raz kolejny wchodził powoli na górę, a gdy był już na szczycie, miał przed sobą tylko pionową ścianę przepaści. Droga, którą się wspiął, opadała gwałtownie w dół. Dlaczego nie czuł tego, gdy wchodził? Dał się zwieść pozornie łagodnemu podejściu? Stracił instynkt? Ten sen powracał. Wyzwalał w nim krzyk. Kiedy zlany potem budził się, wmawiał sobie, że w końcu naturą Koziorożca jest wspinaczka, a zdobywanie szczytów to rzecz zwyczajna dla mężczyzny w jego sytuacji. Powtarzał to jak mantrę, aż w końcu serce przestawało walić, a strach znikał. Kiedyś zauważył, że ten sen jest zapowiedzią. Nie, tylko nie teraz, jeszcze nie jestem gotowy, myślał, patrząc w okno. Błękit rzymskiego nieba uspokajał go, przywodził na myśl niebo nad jego domem, jedynym miejscem, gdzie zawsze czuł się u siebie. Odchylił głowę na oparcie swojego nowego fotela i przymknął oczy. Powinien cieszyć się dzisiaj początkiem nowej drogi, a tymczasem zastanawia się, skąd nadejdzie zmiana, na której przyjście nie jest gotowy. Był absolutnie pewien, że jego senna wspinaczka nie odnosiła się do tego, co sprawiło, że od dziś jest nowym właścicielem tego gabinetu. Znał go doskonale, tak jak wszystkie mniej lub bardziej oficjalne rozgrywki w Palazzo Madama. Od lat konsekwentnie zmierzał w kierunku ostatniego piętra, z którego rozpościerał się miły widok nie tylko na jedną z piękniejszych dzielnic Rzymu, lecz także na Strona 7 tych wszystkich, którzy niczym migające punkciki przemykali właśnie do pracy. Nie był naiwnym idealistą, wiedział, jak działa machina, w której się znalazł, a mimo to miał nadzieję, że będzie mógł zrobić coś dobrego. Strona 8 3 Nie myliła się, podejrzewając, że starsze panie spędzają poranek w kuchni. Filiżanki po cappuccino dawno już były puste, ale one wciąż dyskutowały o czymś zawzięcie, zapomniawszy o bożym świecie. – No sama rozsądź, moja droga, czy ona nie wygląda w tym jak dziecko. – Francesca zwróciła się do wchodzącej Laury i od razu sama rozwiała wszelkie wątpliwości: – Może i jesteś artystką, Chiaro, ale na ubieraniu to znasz się tak jak ja na malarstwie. Siostry Manzoni zajęły się rozpakowywaniem koszyka z zakupami, a Laura mogła spokojnie skubać podsuniętą jej słodką bułeczkę i pogrążyć się w przelotnym zamyśleniu, które zawsze rozbawiało jej babcię, a doprowadzało do furii Krzysztofa. Pod wpływem jego karcących spojrzeń próbowała panować nad tą swoją skłonnością do refleksji, ale krótkie chwile, gdy oddalała się od samej siebie, odświeżały ją psychicznie. Nie ma nic gorszego niż myśląca kobieta, mamrotał wtedy Krzysztof, a ona do dziś nie wiedziała, ile było w tym powagi, a ile żartu. – Wystarczy tego siedzenia, moja droga, czas zająć się czymś naprawdę istotnym. Idziemy z Chiarą do sklepu, przecież nie mogę pozwolić, żeby wychodziła na ulicę w tych swoich kolorowych namiocikach. – Francesca załamała ręce w udawanej rozpaczy. Laurze stanęła przed oczami jej babcia, która, odkąd sięgała pamięcią, przyjmowała ją w porozciąganym szlafroku i z drutami wystającymi z kieszeni. Robótki znajdowały się na każdym fotelu, a kolorowe włóczki ujawniały swoją obecność w najmniej oczekiwanych miejscach. Siostra babci nie miała zamiłowania do robótek ręcznych, za to z niesłabnącym zaangażowaniem oddawała się wyszukiwaniu u siebie kolejnych chorób i była niepocieszona, gdy któryś z młodych lekarzy lekceważył jej odkrycia. Strona 9 Zaawansowana dojrzałość Franceski i Chiary nie odbierała im energii do życia. Teraz sprzeczały się o to, która torebka pasuje do zielonej spódnicy młodszej z nich. W końcu Chiara postawiła na swoim i wyszła z kuchni, przy okazji pokazując siostrze język. Laura się uśmiechnęła. – Masz rację, też się będą z niej śmiali – skwitowała Francesca, nieco inaczej odczytawszy reakcję Laury. – Kto to widział, żeby się tak ubierać? Zaczęła sprzątać ze stołu, narzekając przy tym na swoją siostrę i jej zachowanie nieprzystające do prawdziwego życia. – Mój Stefano nie miał za grosz gustu, a jego matka to już w ogóle tragedia, ja jednak zawsze i wszędzie starałam się wyglądać jak kobieta z rodziny Manzoni. To do czegoś zobowiązuje. Tymczasem Chiara mogłaby wyjść na miasto w koszuli nocnej i nawet by tego nie zauważyła. Ci artyści… Strona 10 4 Gabinet wyglądał tak jak wczoraj. Andrea wiedział, że musi poczekać, aż biurokratyczna machina zauważy zmianę szefa i zdecyduje się uwzględnić jego oczekiwania, dlatego nie spodziewał się, że ktoś tak szybko zareaguje na jego wczorajsze podziękowanie po wręczeniu nominacji. Widać słuchano go, choć atmosfera zdawała się nie sprzyjać uwadze. Z zaskoczeniem patrzył teraz na ścianę naprzeciwko biurka, na której jeszcze wczoraj widniał Juliusz Cezar przewracający się na oczach swoich żołnierzy, gdy schodził ze statku u brzegu Afryki z okrzykiem: „Mam cię, Afryko!”. Cezar zniknął. Andrea zasunął żaluzje, zapadł się w fotelu i skierował reflektor lampki na przeciwległą ścianę. Snop światła padł na obraz. Andrea poczuł się jak w kaplicy Contarellich w kościele San Luigi dei Francesi. Powołanie św. Mateusza zawsze robiło na nim ogromne wrażenie i choć u Francuzów wisiały trzy płótna Caravaggia, najsilniej przyciągało go właśnie Powołanie. Niemal codziennie przyglądał się Mateuszowi, którego zadziwienie było tak ludzkie i jemu bliskie. Dlaczego ja?, zdawał się pytać ów człowiek, niewolny od wad i słabości. Dlaczego ja?, powtarzał Andrea, zastanawiając się nad tym, co w jego życiu wciąż pozostawało w sferze niedopowiedzeń. Dziś nie zdążył do kościoła, bo dłużej niż zwykle trwały jego zakupy na Campo de’ Fiori. Miał słabość do tego miejsca. Wiedział, że targ staje się atrakcją dla żądnych wrażeń turystów i traci swoją autentyczność, a mimo to za każdym razem, gdy pojawiał się na nim przed pracą, czuł, że odzyskuje wewnętrzną równowagę. Także dziś z radością wtopił się w tłum kupujących. I gdy pochylał się nad skrzynką z bazylią, usłyszał ten głos. Mówiła płynnie po włosku, ale jej akcent był wyjątkowy, niespotykany. Gdzieś już wprawdzie słyszał tę melodię, ale na pewno nie pochodziła ona Strona 11 z żadnego z włoskich regionów. Znał mieszkańców wszystkich zakątków Włoch, żaden z nich nie mówił w sposób, który przypominałby szemrzący śpiew tej dziewczyny. Musiała być spoza Włoch, choć nie bez zdziwienia zauważył, że na stoisku z warzywami radziła sobie jak prawdziwa Włoszka. Instynktownie wybierała tylko to, co najlepsze. Nawet wtedy, gdy przez nieuwagę położyła dłoń na jego dłoni, czuł, jak ocenia go dotykiem. To krótkie wspomnienie poranka sprawiło, że Andrea uśmiechnął się do siebie. Przed oczami miał ulubiony obraz i sympatyczne doświadczenie na ulubionym Campo. Może ten sen to tylko przypadek, klisza z przeszłości, która wyświetliła się w najmniej oczekiwanym momencie. Strona 12 5 Dawno minęło południe, gdy Laura zdecydowała się opuścić Forum. Zrobiła kilka zdjęć, ale nie była to właściwa pora na fotografowanie. Słońce wypalało kolory, jednocześnie wykreślając złowrogie kontrasty. Ruiny straciły swoją siłę, miejsce uwodzącej wyobraźnię monumentalności niczym z Piranesiego zajęły płaskie szkice przestrzeni jak z notatnika studenta pierwszego roku akademii. Znajdowały swoich amatorów, ale Laurze marzyły się raczej poranne rozbłyski i popołudniowe półmroki niż filtr słońca w południe. Poddała się słonecznej błogości, w którą niespodziewanie wkradły się ostatnie chwile przed jej wyjazdem do Rzymu. – Nie było już innego miasta?! – krzyczała ciotka Sabina, gdy dowiedziała się, że Laura jedzie do Rzymu. – Mogłaś wybrać Londyn albo Paryż, miłe, kulturalne miasta, w których można odnaleźć spokój i sens życia. Nie to co ten barbarzyński Rzym. – A tak w ogóle to musisz się włóczyć po świecie? – wtórował wujek Waldek, który nie do końca rozumiał rodzinne żale i pretensje, ale starał się być lojalnym mężem. – Przecież tu też jest dobrze. Próbowała tłumaczyć, że wyjazd ma charakter zawodowy i temu tylko zamierza się poświęcić. Rodzice wspierali jej starania, łagodząc sytuację, która z chwilą, gdy kuzynka Kaśka przez przypadek zdradziła matce, że Laura wyjeżdża do Rzymu, stała się nie do zniesienia. – Wiesz, że Włosi prawie nie znają angielskiego, więc Laurze zostaną rozmowy z bibliotekarzami i profesorami – przekonywała ciotkę mama, która wiedziała, że córce przez lata udawało się utrzymywać w tajemnicy coraz lepszą znajomość języka włoskiego. – Przez pół roku nauczy się co najwyżej zamawiać cappuccino – dodał łagodnym tonem ojciec. – Nawet angielski kaleczy, chociaż uczy się go od Strona 13 przedszkola. Dla dobra sprawy postanowiła przymknąć oko na kłamstewka ojca, które uspokoiły wuja Waldka, a ciotkę Sabinę na chwilę wyciszyły. Mama skorzystała z okazji i wysłała ją na zakupy, zwalniając z dalszego słuchania ciotki, która – w co Laura nie wątpiła – na pewno szybko ponowi starania o udaremnienie wyjazdu; jej emocje były zbyt silne, by zrezygnowała. I rzeczywiście, jeszcze w dniu wylotu Laury zadzwoniła do jej matki, podejmując ostatnią próbę uratowania honoru rodziny. Strona 14 6 Dźwięk wiertarki wyrwał Andreę z zamyślenia. Pracownik techniczny przykręcał do drzwi mosiężną tabliczkę z nowym nazwiskiem sekretarza generalnego senatu. Zmiana numer dwa, pomyślał Andrea, spoglądając raz jeszcze na zaskoczonego Mateusza. Uśmiechnął się. Znamienne, że najpierw pojawiło się to pytanie naprzeciwko jego biurka, a dopiero potem na eleganckiej, godnej tego urzędu tabliczce ogłoszono światu, kto jest nowym gospodarzem gabinetu. Powoli ruszył w stronę drzwi, które oddzielały go od sekretariatu. Słynął z tego, że potrafi bezszelestnie zbliżyć się do innych i niespodziewanym powitaniem przyprawić o gwałtowne bicie serca. Pozostało mu to z dzieciństwa, gdy skradał się, by obserwować przyrodę i polować na nią z aparatem fotograficznym, swoją pierwszą prawdziwie cenną rzeczą. Do dziś nie wyrósł z pasji do tego bezkrwawego safari, nie dając się namówić swoim znajomym z parlamentu na innego rodzaju polowanie. Wielu ludzi sądziło, że irytujących umiejętności zakradania się i nasłuchiwania nauczyły Andreę tajne służby. Nigdy nie dementował tych podejrzeń. – Kawy! – Wkroczył znienacka do sekretariatu. – Ale z mlekiem – usłyszał obok. Rozpoznał ten głos, nie odwracając głowy. Należał do Pietra z Bari, wiecznie uśmiechniętego i pełnego energii, co bywało dużym zaskoczeniem dla osób, które miały zwyczaj osądzać na podstawie wyglądu. Ten niemal zupełnie łysy mężczyzna po sześćdziesiątce z daleka przypominał raczej kulkę niż poważnego męża stanu. Chętnie to wykorzystywał i najpierw zwodził swoim pociesznym wyglądem, by w odpowiednim momencie uderzyć z siłą miotacza. Strona 15 – Witaj, mój młody przyjacielu, przepraszam, panie ministrze. Czy poświęcisz mi trochę swojego ministerialnego czasu? – Służę ci nim, wszak jestem teraz sługą. Andrea uwielbiał rozmowy z Pietrem. Zawsze nastrajały go optymistycznie. Pietro był senatorem kolejną kadencję, ale wciąż nie miał pojęcia o polityce. Za to pozostawał najlepszym włoskim fotografem sportowym. Był mistrzem innego spojrzenia, niezrównanym obserwatorem, który umiał zatrzymać w kadrze te sekundy, gdy wszystko jest prawdziwe. Do tego uwielbiał kobiety, czyniąc z tego zawodowy atut i prywatną słabość. – Ach, gdybym był dwadzieścia lat młodszy. – Pietro zawsze rozpromieniał się na widok każdej nowej sekretarki. – To byłbyś ciągle o dwadzieścia lat za stary – podejmował grę Andrea, stając po drugiej stronie barykady. Obaj doskonale wiedzieli, gdzie są granice tej zabawy i kiedy należy ją skończyć, by coś nie pękło. – A prezentu dla nowego ministra nie masz? – zapytał Andrea, wprowadzając przyjaciela do swojego nowego gabinetu. – Jak mógłbym nie mieć? – oburzył się Pietro, wyciągając podłużne pudełeczko. – Wszak z Bari pochodzi święty Mikołaj, mój drogi, niedouczony Toskańczyku! Andrea rozpakował prezent i roześmiał się. Kolejny kiczowaty krawat do jego kolekcji. Powinien się tego spodziewać, Pietro był cudownie przewidywalny. Jedyną niespodzianką mógł być nie rodzaj prezentu, ale jego deseń. Tym razem wybór padł na nowe hobby senatora z południa. Na całej długości zielonego aksamitnego krawata rozrzucono kule bilardowe, które jawnie szydziły z powagi tej części męskiej garderoby. Livia, która przyniosła kawę, zachichotała i bez słowa wycofała się do sekretariatu. Andrea był pewien, że mu nie odpuszczą i będzie musiał wystroić się w tę dość osobliwą propozycję. Zastanawiał się, czy nie zalać krawata kawą. Postanowił z tym jednak poczekać, aż ofiarodawca zniknie z jego gabinetu. – To było beznadziejne – rzucił tymczasem Pietro, gdy za Livią zamknęły się drzwi. Andrea lubił zagadkowość Pietra. Komentarze bez słowa wprowadzenia zmuszające rozmówcę do czytania w jego myślach. Jakby rozmowa na dany temat trwała od dawna, a wypowiedziane zdanie było kolejnym, które w niej padło. Strona 16 – Tak, ale są jeszcze gorsi. – Andrea obstawiał, że chodzi o wczorajszy mecz Włochów z Holendrami. – Chyba Polacy – mruknął Pietro, potwierdzając, że intuicja nie zawiodła Andrei. No jasne!, przemknęło Andrei przez głowę jak błyskawica. To była Polka! Dzięki Pietro w jednej chwili przypomniał sobie, gdzie wcześniej słyszał tę niezwykłą melodię języka włoskiego. Tak samo mówiła tłumaczka, która kilka lat temu była na spotkaniu z grupą senatorów z Polski. Zapamiętał ją, bo nie przestawała się uśmiechać, podczas gdy towarzyszący jej politycy nie umieli wyjść poza sztywność swoich za szerokich garniturów. To wtedy po raz pierwszy usłyszał tak miękką wersję swojego języka. Dziewczyna z targu też musiała być Polką. Pietro po raz kolejny zrobił coś dobrego, jak zwykle zresztą nie zdając sobie z tego sprawy. Strona 17 7 Zatrzymała się w pobliżu pomnika Wiktora Emanuela. Wiedziała, że każdy porządny Włoch krzywi się na jego widok z niesmakiem, uważając go za brzydactwo wielkiej miary – piętrowy tort weselny lub rozklekotaną maszynę do pisania. I choć lubiła zgadzać się z Włochami, tym razem daleka była od marudzenia. To prawda, że tę osobliwą budowlę trudno było oceniać w kategoriach czysto estetycznych, miała jednak w sobie coś, co czyniło ją ciekawą. A przy tym cudownie otwierała perspektywę na Corso. Wystarczyło, że wdrapała się na szczyt schodów, a Rzym rozstępował się przed nią niczym rozchylające się połówki jabłka. Zdecydowanie nie zamierzała potępiać tej białej plamy na planie miasta. – Mamo, mamo, ja chcę loda! – pokrzykiwała przechodząca obok dziewczynka. – Czekoladowego, z posypką i karmelem, i jeszcze czekoladę na wierzch. – A ja chcę owocowego, ze wszystkimi owocami naraz! – jakiś chłopięcy głos próbował przebić się przez wymagania towarzyszki spaceru. – I karmelowego. A ja chcę ciepła, pomyślała Laura, uśmiechając się do siebie. Przeciągnęła się i przeszła przez plac, z wolna kierując się w stronę domu. Przypomniała sobie poranek na Campo. Dłoń, którą napotkała przy pomidorach, była ciepła. Lubiła mężczyzn, którzy mieli duże ciepłe dłonie. Byli znacznie bardziej poukładani wewnętrznie niż posiadacze smukłych i chłodnych palców. Ich ręce dotykały ze zrozumieniem, jakby robiły to nie dla samego dotyku, ale dla głębszego poznania drugiej osoby. Obiecywały człowieka z wewnętrznym światłem. Ciekawe, jakie wnętrze ma pan od pomidorów, zastanawiała się, przypominając sobie jego twarz. Strona 18 Patrzyli na siebie zaledwie kilka sekund, ale zdążyła dostrzec, że był kilka lat starszy od niej. Miał spojrzenie, w którym ciekawość walczyła z lekką nieobecnością. Nie zareagował, równie dobrze więc mógł myśleć wtedy o pracy albo o spotkaniu z atrakcyjną Włoszką o namiętnym usposobieniu, choć dłonią oddał drgnięcie, niezauważalnie ją prostując pod wpływem nagłego dotyku obcej osoby. Kiedy się cofał, zobaczyła obrączkę. Wyraźnie zaznaczała swoją obecność, tym dumniej, że chyba pozostawała tam dość długo. Dłoń wokół niej zmężniała, okrzepła i stwardniała, a ona sama nieco straciła zalotny blask, ukrywając się za smugą matowej powagi. Mimo to wciąż zdawała się młodzieńcza, jakby nie dorosła do roli obrączki dojrzałego mężczyzny. Przypomniała sobie sześć swoich obrączek leżących w szufladzie. Kiedy miała pięć lat, kolega z przedszkola oznajmił, że zamierza się z nią ożenić w nieodległej przyszłości. Na dowód prawdziwości uczuć wręczył jej plastikową obrączkę. Laura nie miała nic przeciwko małżeństwu z Mariuszem, fajnie było się z nim bawić klockami, mógł więc zostać jej mężem. Wszystkim pokazywała różową obrączkę, tłumacząc, że znalazła już męża. – Tylko pamiętaj, że masz być moją żoną – przypomniał jej Mariusz, gdy kończyli przedszkole, a rodzice wybrali dla nich zupełnie inne szkoły. Aby utrudnić im wspólne oczekiwanie na ślub, rodzice Mariusza postanowili przeprowadzić się na drugi koniec miasta, a rodzicom Laury ani w głowie było podążanie za przyszłymi teściami córki. Czasami widywali się w domu kultury i na miejskim lodowisku, kiedyś udało się Laurze zaprosić Mariusza na urodziny. Wizja małżeństwa oddalała się niebezpiecznie. Pięć lat później spotkali się na wspólnych koloniach i Mariusz postanowił odnowić obietnicę małżeńską, przeznaczając połowę kieszonkowego na nową obrączkę. Tym razem nie była różowa, ale świeciła się w słońcu na złoto i farbowała palce na zielono. Laura była z niej jeszcze bardziej dumna. Potem nie było ani domu kultury, ani lodowiska. Los bywa przewrotny i w piętnaste urodziny Mariusz znów pojawił się w jej życiu. Kręciła się wówczas wokół niego mała ruda Gośka, a przy Laurze pojawiał się dość często szkolny mistrz karate Tomek. A jednak Mariusz przypomniał o ślubie i w prezencie urodzinowym ofiarował Laurze trzecią obrączkę – cieniutką, srebrną. Jej pierwsza prawdziwa biżuteria. Była naprawdę bliska zakochania się w nim. Potem były kolejne pięciolatki i kolejne wizyty Mariusza w jej życiu, było coraz więcej żartów, a mniej obietnic, ale tradycyjnie zjawiał się z obrączką. Strona 19 Ich rytuał. Trzy lata temu Mariusz wyjechał do Londynu, mejlowali trochę, więc wiedziała, że nie zamierza wracać. A przecież ona wkrótce skończy trzydzieści pięć lat. Czy stanie w jej drzwiach? A może czas obrączek już minął… Strona 20 8 Pietro miał jedną uciążliwą wadę. Nie potrafił skończyć. Na szczęście Andrea dawno temu nauczył się radzić sobie z takimi rozmówcami – odpływał w głąb siebie. Osiągnął w tym niemałą wprawę i tak naprawdę jedynie wrażliwe i czujne kobiece oko potrafiło dostrzec ten moment, w którym blask oka znikał, a myśli Andrei podążały w zupełnie innym kierunku. Kiedyś dostrzegła to Giulia, wcześniej Marlena. Ta umiejętność przydawała mu się w pracy i nie miał wyrzutów sumienia, że wykorzystuje ją w chwilach być może przełomowych dla kraju. Czasami nie miał siły, by słuchać po raz kolejny tego samego, innym razem po prostu potrzebował zastanowić się nad pewnymi sprawami. Pietro nie potrzebował rozmówcy, lecz słuchacza, więc duchowa nieobecność Andrei nie stanowiła dla niego problemu. Z przyjemnością skonstatował, że przyjaciel się uśmiecha, nie podejrzewając nawet, iż nie podąża za jego wywodem. Andrea tymczasem z zakamarków pamięci wyławiał wszystko, co wiedział o Polsce. Przypomniał sobie znacznie więcej niż tylko polskiego papieża czy polsko-włoskiego Bońka. Pomijając wszelkie wydarzenia polityczne, które rozpoczęły europejski przełom, a wiedział o nich niejako z obowiązku zawodowego, Polska kojarzyła mu się przede wszystkim z Ryszardem Kapuścińskim, Krzysztofem Kieślowskim i z bursztynem. Jego mama uwielbia bursztyn. Znajoma powiedziała mu kiedyś, że mieszkańcy północy Europy twierdzą, iż w bursztynie natura zamknęła słońce, aby towarzyszyło im w długich zimnych i ciemnych dniach. Miałby o czym rozmawiać z kimś z tamtych stron, nie musiał się wstydzić. Kiedyś pewna Czeszka, którą spotkał na przyjęciu u znajomego ambasadora, wyznała mu, że jest w stanie wiele wybaczyć, ale pytanie, czy stolicą Czech jest Moskwa, przyprawia ją o palpitację.