Strona 1 Leopold Staff Strona 2 Niebo w nocy Noc czarna, srebrna noc. Świat nieskończony Podwaliny W czasie i przestrzeni. Pośrodku Droga Mleczna. Budowałem na piasku Któż po niej przechodzi? I zawaliło się. To przechodzi ludzkie pojęcie. Budowałem na skale I zawaliło się. Teraz budując, zacznę Od dymu z komina. Żuraw Wyższy nad strzechy chałup, wśród sadów i muraw. Bliskość daleka Drewniany strażnik studni, skąd człek i chudoba Nie widzę ciebie, tylko twoje szaty, Piją, na jednej nodze stoi chudy I ślepym ciebie zgaduję żuraw. zdumieniem, Snem jasnym ciemnych korzeni są Wideł, w których kołysze się, kwiaty, skrzydła wzniósł oba Jak śpiew jest jeno zbudzonym I jakby z pól wyglądał ludzi, pręży milczeniem. szyję, Dzierżąc gotowe wiadro w długim Ostatnie blaski jesieni na kiju dzioba. drzewach, Zachodnie słońce, lot dzikiego Na rozkaz ludzki schyla kark i z ptaka głębi pije, Wieszczą o innych krainach i A czując na swym grzbiecie głaz niebach, ciężki jak praca. Które zachwyca godzina jednaka. Czerpie jedyne dobro wszystkich i niczyje; I że nie złudą jedynie są echa Czaru, co włada wiecznie za snu Rychło do góry z pełnym bramą, czerpakiem powraca Mówi o zmierzchu twa bliskość I obficie rozdziela słodkie skarby daleka, wody, Co zwierza wszystkim tęskniącym Bo wie sam, czym znój-ciężar i to samo. ochłoda-płaca On, zgodna, równa waga trudu i nagrody. Kowal Całą bezkształtną masę kruszców Chleb Strona 3 Deszcz jesienny O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny, Dżdżu krople padają i tłuką w me okno... Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną I światła szarego blask sączy się senny... O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny... Wieczornych snów mary powiewne, dziewicze Na próżno czekały na słońca oblicze... W dal poszły przez chmurna pustynię piaszczystą, W dal ciemną, bezkresną, w dal szarą i mglistą... Odziane w łachmany szat czarnej żałoby Szukają ustronia na ciche swe groby, A smutek cień kładzie na licu ich młodem... Powolnym i długim wśród dżdżu korowodem W dal idą na smutek i życie tułacze, A z oczu im lecą łzy... Rozpacz tak płacze... To w szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny, Dżdżu krople padają i tłuką w me okno... Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną I światła szarego blask sączy się senny... O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny... Ktoś dziś mnie opuścił w ten chmurny dzień słotny... Kto? Nie wiem... Ktoś odszedł i jestem samotny... Ktoś umarł... Kto? Próżno w pamięci swej grzebię... Ktoś drogi... wszak byłem na jakimś pogrzebie... Tak... Szczęście przyjść chciało, lecz mroków się zlękło. Ktoś chciał mnie ukochać, lecz serce mu pękło, Gdy poznał, że we mnie skrę roztlić chce próżno... Zmarł nędzarz, nim ludzie go wsparli jałmużną... Gdzieś pożar spopielił zagrodę wieśniaczą... Spaliły się dzieci... Jak ludzie w krąg płaczą... To w szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny, Dżdżu krople padają i tłuką w me okno... Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną I światła szarego blask sączy się senny... O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny... Przez ogród mój szatan szedł smutny śmiertelnie Strona 4 I zmienił go w straszną, okropną pustelnię... Z ponurym, na piersi zwieszonym szedł czołem I kwiaty kwitnące przysypał popiołem, Trawniki zarzucił bryłami kamienia I posiał szał trwogi i śmierć przerażenia... Aż, strwożon swym dziełem, brzemieniem ołowiu Położył się na tym kamiennym pustkowiu, By w piersi łkające przytłumić rozpacze, I smutków potwornych płomienne łzy płacze... To w szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny, Dżdżu krople padają i tłuką w me okno... Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną I światła szarego blask sączy się senny... O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny... Kołodziej O lat tysiąc świat cały wygląda mo młodziej, Gdy widzę, jak przed progiem swej lepianki wiejskiej Sprawuje rzemieślniczy swój trud kołodziejski, Jakimś kruszwickim czarem owiany kołodziej. Na jego skromną pracę w nierozgłośnym siole Słońce blask rzuca dziwny, rzkełbyś, nadgoplański. Gdy on sporządza koła, niby święty pański Dla dusz błogosławionych wieczne aureole. Jak gdyby plaster miodu albo chleba skibki Krajał pośród śnieżnej kwietnych płatków chmury. Struga dzwona i piastę z drzewa, kiedy wióry Prószą wokoło niego wśród złotej rozsypki. Ciosajże, jak promienie słońca, proste szprychy, Hej, ojcze kołodzieju, nieksiążęcy Piaście, By ich było, jak godzin w kole dnia, dwanaście, A wśród dwunastu godzin ani jednej lichej! A spajajże je mocno, aby trwały cało, By z jednych gniazda miały strażnicze bociany, A inne niech blask mają słońcem wyzłacany, Jakby na nich po świecie szczęście jechać miało! Strona 5 A zapłać-że ci Pan Bóg, że się tak mozolą Bary twe, że się dłoń twa nad kołami trudzi! A włóż w nie wraz z swym trudem życzenie dla ludzi By na nich umknąć mogli przed wszelką niedolą! Kochać i tracić... Kochać i tracić, pragnąć i żałować, Padać boleśnie i znowu się podnosić, Krzyczeć tęsknocie "precz!" i błagać "prowadź!" Oto jest życie: nic, a jakże dosyć... Zbiegać za jednym klejnotem pustynie, Iść w ton za perłą o cudu urodzie, Ażeby po nas zostały jedynie Ślady na piasku i kręgi na wodzie Kto jest ten dziwny nieznajomy Kto jest ten dziwny nieznajomy, Co mnie urzeka swoim gusłem? Rozrzuca mnie jak wiązkę słomy I znów związuje mnie powrósłem. Ogniem przepala moje ciało, Duszę mi toczy jak czerw sprzęty, Spać mi nie daje przez noc całą, A jednak wstaję wypoczęty. Łagodnym zmierzchem mnie weseli, Gdy radość mego dnia się kończy. Jak rozstaj drogi moje dzieli I jak most brzegi moje łączy.