Strona 1 Strona 2 RECENZJE PRASOWE „Winters to utalentowany pisarz, który z łatwością snuje swoją opowieść od intrygującego początku do ekscytującego mocnego finału”. „Los Angeles Review of Books” „Tak jak w pierwszej części trylogii o detektywie nazwiskiem Henry Palace (Opuszczone miasto to część druga), tak i tutaj dominuje wątek kryminalny, lecz nie mniejszą rolę odgrywa dziwny, stojący w obliczu katastrofy świat, zarazem pomysłowy i niezwykle przemawiający do wyobraźni; łatwo uwierzyć, że koniec świata mógłby tak właśnie wyglądać. Winters – mistrz mieszania gatunków – znów w najlepszej formie!”. „Booklist” „Zawsze potrafię docenić książkę, która w nowy sposób podchodzi do wyeksploatowanego gatunku, a takie właśnie są obie części cyklu o detektywie nazwiskiem Hank Palace”. Nancy Pearl, „NPR’s Guide to 2013’s Best Reads” „Hank Palace niezmiennie da się lubić […] czytelnik będzie się zastanawiał, w jaki sposób bohater wyjdzie znów cało z opresji i jak skończy się jego historia”. „Publishers Weekly” „Od dość dawna nie muszę się tłumaczyć z fascynacji literaturą science fiction, lecz ilekroć muszę to zrobić, Strona 3 przywołuję książki takie, jak Ostatni policjant. Pozycja ta pochyla się nad człowieczymi emocjami i relacjami w okolicznościach, które w normalnej literaturze byłyby niemożliwe lub co gorsza, metaforyczne. Ta powieść zadaje istotne pytania na temat naszej cywilizacji, naszego społeczeństwa, rozpaczy i nadziei. Nie przedstawia jednak łatwych odpowiedzi”. Michael Ann Dobbs, io9 „Rzadko który kryminał zadziwił mnie tak jak ten – to międzygatunkowy mix, który ma pozornie małe szanse powodzenia, lecz ratuje się dzięki postaci ponurego, nieustępliwego i niewiarygodnie czarującego detektywa Hanka Palace’a oraz przede wszystkim dzięki schludnej, błyskotliwej, przemyślanej i odrobinę komicznej prozie Bena H. Wintersa”. J. Robert Lennon „Porządny kryminał z wyrazistymi bohaterami i rewelacyjnymi dialogami […] w którym nadciągająca katastrofa nie jest tylko sztafażem, lecz stanowi istotną część układanki, nad którą pracuje Henry Palace”. Booklist „Ten zmuszający do myślenia kryminał powinien trafić do każdego miłośnika gatunku dopuszczającego niecodzienne tło dla opowiadanej historii, jak również do tych czytelników, Strona 4 którzy szukają świeżego spojrzenia na powieść katastroficzną”. Library Journal Strona 5 Strona 6 SPIS TREŚCI Mężczyzna myślący o kobiecie Długa droga Znaki i szybolety Nie żyje, N. nie żyje, naprawdę nie żyje Dziki kraj Epilog Strona 7 Opuszczone miasto Ben H. Winters Tłumaczenie: Robert J. Szmidt Original title: Countdown City. The Last Policeman Book II Copyright © 2013 by Ben H. Winters All rights reserved. First published in English by Quirk Books, Philadelphia, Pennsylvania. This Book was negotiated through Livia Stoia, Livia Stoia Agency. © Copyright for the Polish translation by Robert J. Szmidt, 2018 © Copyright for this edition by Wydawnictwo RM, 2018 All rights reserved. Wydawnictwo RM, 03-808 Warszawa, ul. Mińska 25 [email protected] www.rm.com.pl Żadna część tej pracy nie może być powielana i rozpowszechniana, w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (elektroniczny, mechaniczny) włącznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na taśmy lub przy użyciu innych systemów, bez pisemnej zgody wydawcy. Wszystkie nazwy handlowe i towarów występujące w niniejszej publikacji są znakami towarowymi zastrzeżonymi lub nazwami zastrzeżonymi odpowiednich firm odnośnych właścicieli. Wydawnictwo RM dołożyło wszelkich starań, aby zapewnić najwyższą jakość tej książce, jednakże nikomu nie udziela żadnej rękojmi ani gwarancji. Wydawnictwo RM nie jest w żadnym przypadku odpowiedzialne za jakąkolwiek szkodę będącą następstwem korzystania z informacji zawartych w niniejszej publikacji, nawet jeśli Wydawnictwo RM zostało zawiadomione o możliwości wystąpienia szkód. Redaktor prowadzący: Irmina Wala-Pęgierska Redakcja: Urszula Gardner Korekta: Bożena Sęk Nadzór graficzny: Grażyna Jędrzejec Projekt okładki: Mariusz Banachowicz Edytor wersji elektronicznej: Tomasz Zajbt Strona 8 Opracowanie wersji elektronicznej: Marcin Fabijański Weryfikacja wersji elektronicznej: Justyna Mrowiec ISBN 978-83-7773-837-5 ISBN 978-83-7773-950-1 (ePub) ISBN 978-83-7773-951-8 (mobi) W razie trudności z zakupem tej książki prosimy o kontakt z wydawnictwem: [email protected] Strona 9 Dla Adeli i Shermana Wintersów (lat 43) oraz dla Almy i Irwina Hymanów (lat 44) Strona 10 Nahui Olin nie było pierwszym słońcem. Jeśli wierzyć Aztekom i ich sąsiadom, wcześniej istniały cztery inne. Każde oświetlało świat zniszczony kosmiczną katastrofą. Te wydarzenia nie zawsze pociągały za sobą całkowitą zagładę, czasami dochodziło do istotnych przemian, na przykład ludzi w zwierzęta. Meteoryty i komety w starożytnym Meksyku (Ulrich Kohler w „Geological Society of America Special Paper” 356: Katastrofy a masowa zagłada) Na zawsze nie znaczy wiecznie Mówię „na zawsze” choć nie zamierzam żyć wiecznie. Elvis Costello, Riot Act Strona 11 CZĘŚĆ PIERWSZA Mężczyzna myślący o kobiecie Środa, 18 lipca Rektascensja 20 08 05,1 Deklinacja –59 27 39 Elongacja 141,5 Delta 0,873 j.a. Strona 12 1. – Ale on obiecał ‒ mówi Martha Milano, jasne oczy jej błyszczą, policzki płoną z ekscytacji. Rozpacz, zadziwienie, desperacja. – Oboje sobie obiecaliśmy. Z milion razy co najmniej. – Tak – odpowiadam. – Rozumiem. Wyciągam chusteczkę higieniczną z pudełka stojącego na stole w jej kuchni, Martha przyjmuje ją, uśmiecha się blado, po czym anemicznie wydmuchuje nos. – Przepraszam – dodaje, smarka raz jeszcze, potem bierze się w garść, siada prościej, nabiera tchu. – Ale przecież ty, Henry, jesteś policjantem. – Byłem. – No tak. Byłeś. Ale wiesz, czy… Nie może dokończyć, nie musi jednak. Wiem, o co chce zapytać, ponieważ te słowa wiszą pomiędzy nami już od jakiegoś czasu: „Czy możesz coś w tej sprawie zrobić?”. Ja, rzecz jasna, bardzo chcę jej pomóc, lecz szczerze mówiąc, nie mam pojęcia jak. Trudno mi… nie, raczej nie umiem znaleźć słów, by to wyrazić. Od godziny siedzę więc i słucham, zapisując ważniejsze szczegóły i informacje w swoim cienkim niebieskim brulionie. Zaginiony mąż Marthy nazywa się Brett Cavatone; lat trzydzieści trzy, ostatni raz widziany w restauracji o nazwie Rocky’s Rock’ n’ Bowl przy Old Loudon Road, koło centrum handlowego Strona 13 Steeplegate. To knajpa jej ojca, wyjaśnia Martha, przyjazna rodzinnej rozrywce pizzerio-kręgielnia, nadal otwarta pomimo kryzysu, aczkolwiek z dramatycznie skróconym menu. Brett pracował tam przez ostatnie dwa lata jako prawa ręka jej ojca. Poprzedniego dnia rano mniej więcej za piętnaście dziewiąta wyszedł coś załatwić i już nie wrócił. W przytłaczającej ciszy, która panuje w przytulnej, rozświetlonej promieniami słońca kuchni, przeglądam raz jeszcze skąpe notatki. Oficjalnie nazywa się Cavatone, ale dla mnie na zawsze pozostanie Marthą Milano, piętnastolatką, która po szkole pilnowała mojej siostry Nico i mnie przez bite pięć dni w tygodniu, póki nie pojawiła się mama, która dawała jej dziesięć dolców w nieodłącznej kopercie i pytała o zdrowie bliskich. Dziwnie się czuję, patrząc na nią jako na osobę dorosłą, co więcej, całkowicie załamaną po tym, jak została porzucona przez męża. Jak dziwnie musiała się czuć, gdy stwierdziła, że spośród wszystkich ludzi wybrała mnie, chłopaka, który miał niespełna dwanaście lat, kiedy widzieliśmy się ostatni raz. Raz jeszcze wydmuchuje nos, a ja obdarzam ją przyjaznym uśmiechem. Martha Milano z zawsze wypchanym po brzegi purpurowym plecakiem JanSport, w koszulce z logo Pearl Jam. Wydmuchująca wiśniową gumę ustami umalowanymi cynamonowym błyszczykiem. Dzisiaj już się nie maluje. Jej brązowe włosy pozostają w nieładzie, oczy ma podkrążone i zaczerwienione od płaczu, nerwowo obgryza paznokieć u kciuka. Strona 14 – Obrzydliwe, prawda? – pyta, gdy zauważa moje spojrzenie. – Ale wiesz, od kwietnia kopciłam jak smok. Brett nie wspomniał o tym słowem, choć wiedziałam, że bardzo mu się to nie podoba. Dlatego pomyślałam sobie, głupio w sumie, że rzucenie palenia może mi go przywrócić. Wybacz, Henry, czy… ‒ Zrywa się nagle na równe nogi. – Chcesz może herbaty czy coś? – Nie, dziękuję. – Wody? – Nie. Niczego mi nie trzeba, Martho. Usiądź, proszę. Opada na krzesło, zagapia się w sufit. To chyba oczywiste, że chciałbym napić się kawy, ale z powodu zrozumiałych w obecnej sytuacji braków w zaopatrzeniu dostępność dóbr luksusowych ‒ a w tych kategoriach postrzegane są teraz wszystkie używki ‒ jest naprawdę ograniczona. Zamykam więc notatnik i spoglądam Marcie w oczy. – To trudne – rzucam, powoli cedząc słowa. – Naprawdę. Poszukiwania osób zaginionych to dzisiaj ogromne wyzwanie. – No tak. Nie... – Mruży oczy, potem zamyka powieki i znów je otwiera. – Rozumiem. Powodów są dziesiątki. Setki nawet. Nie ma jak rozesłać rysopisu, wystawić nakazu ani dopisać takiej osoby do prowadzonej przez FBI listy porwanych i zaginionych. Świadkowie, którzy mogliby znać miejsce pobytu poszukiwanego, nie myślą o tym, by podzielić się z nami tą informacją, o ile sami już nie zaginęli. Nie mam sposobu na Strona 15 sprawdzenie federalnych albo lokalnych baz danych. Szczerze powiedziawszy, całe południowe New Hampshire w miniony piątek zostało odcięte od prądu. Poza tym nie jestem już policjantem, a gdybym nawet był, nasza komenda przestała zajmować się tego typu sprawami. W związku z powyższym odnalezienie konkretnej osoby wydaje się niemożliwe, o czym lojalnie informuję Marthę. – Zwłaszcza… ‒ w tym miejscu zawieszam głos, aby włożyć w kolejne słowa tyle czułości, ile mogę ‒ …zwłaszcza że ostatnimi czasy coraz więcej ludzi jest porzucanych. – No tak – odpowiada beznamiętnym tonem. – Rozumiem. Martha wie o tym wszystkim. Każdy to wie. Cały świat ruszył w siną dal. Co chwilę ktoś znika z domu, by spełniać marzenia. Chce ponurkować, skoczyć ze spadochronem albo kochać się z nieznajomymi w publicznych parkach. Mnożą się także przypadki gwałtowniejszych odejść, nowych szaleństw, jakimi reagujemy na zbliżający się nieuchronny koniec. Sekty religijne przemierzają Nową Anglię we włosienicach, walcząc o nawróconych: Mormoni Zagłady, Boży Satelici… Współcześni samarytanie krążą przerobionymi na gaz drzewny albo węgiel wozami po opustoszałych autostradach, poszukując tych, którym mogliby nieść pomoc. Są także preppersi siedzący w piwnicach, zbierający, co tylko możliwe, gromadzący zapasy na postapokaliptyczne czasy, jakby dało się na nie przygotować. Wstaję, zamykam notes. Zmieniam temat: Strona 16 – Co słychać w waszym kwartale? – Jest dobrze – odpowiada Martha. – Chyba. – Zorganizowaliście się jakoś? – Tak. – Przytakuje od niechcenia, nie jest jeszcze gotowa, by zastanawiać się nad tym, jak będzie wyglądało jej samotne życie. – Pozwól, że zapytam, oczywiście czysto hipotetycznie: gdybyś miała broń palną… – Mam pistolet. Brett go zostawił… – zaczyna. Unoszę dłoń, uciszając ją w jednej chwili. – Mówimy hipotetycznie. Czy gdybyś miała broń palną, umiałabyś się nią posłużyć? – Tak – odpowiada. – Umiem strzelać. Tak. Kiwam głową. Świetnie. To właśnie chciałem usłyszeć. Posiadanie i sprzedaż broni są zakazane, lecz całe miesiące temu zakończyła się jakże krótka fala kontroli w domach. Ja także nie zamierzam jechać na rowerze aż na School Street, aby donieść, że niejaka Martha Cavatone trzyma pod łóżkiem pistolet należący wcześniej do jej męża – za co niechybnie zostałaby skazana na więzienie – ale też nie chcę wysłuchiwać ze szczegółami, co ukrywa przed policją. Martha mamrocze pod nosem przeprosiny, zrywa się ponownie, otwiera drzwi spiżarni, sięga po leżące na chwiejnym stosie kartony papierosów. Zatrzymuje się jednak w pół ruchu, zatrzaskuje drzwi i odwraca się do mnie, przyciskając palce do oczu. To wygląda prawie zabawnie, znów zachowuje się jak nastolatka: impulsywne pragnienie Strona 17 ukojenia duszy, a potem niemal natychmiastowa odraza do siebie. Przypominam sobie, jak mając siedem czy osiem lat, tuż po jej wyjściu stałem w przedpokoju naszego domu i węszyłem, by po raz ostatni poczuć ulotny zapach cynamonu i gumy do żucia. – Dobrze, Martho, mogę pójść do tej restauracji i zadać ludziom kilka pytań – mówię… A w zasadzie słyszę, jak to mówię. Ledwie kończę wypowiadać te słowa, ona przebiega przez pokój, zawisa mi na szyi, dyszy radośnie w pierś, jakbyśmy dobili targu, jakbym już odnalazł jej męża i sprowadził go do domu. Jakby Brett czekał za progiem. – Och, dziękuję – piszczy. – Dzięki ci, Henry. – Zaczekaj, Martho. Posłuchaj… ‒ Odciągam delikatnie jej ręce z karku, cofam się o krok i stawiam ją przed sobą. Przywołując z pamięci surową minę dziadka, spoglądam z powagą w jej oczy. ‒ Zrobię co w mojej mocy, by odnaleźć twojego męża, okay? – Okay – szepce, jakby jej brakowało tchu. – Obiecujesz? – Tak. – Kiwam głową. – Nie mogę jednak obiecać, że go odnajdę, a już na pewno nie dam ci słowa na to, że sprowadzę go do domu. Ale uwierz mi, zrobię co w mojej mocy. – Rozumiem – przytakuje, uśmiechając się szeroko i znów przytulając policzkiem do mojego brulionu. Nic na to nie mogę poradzić, więc także się uśmiecham. Martha Milano tuli się do mnie, a ja szczerzę zęby jak jakiś Strona 18 głupek. – Zapłacę, rzecz jasna – dodaje. – Nie zapłacisz. – No nie zapłacę, to znaczy nie pieniędzmi, ale znajdę sposób, by ci to wynagrodzić… – Nie, Martho. Nie przyjmę od ciebie żadnej zapłaty. Daj mi się po prostu rozejrzeć, okay? – Okay – mówi, ocierając z policzków ostatnie łzy. *** Martha znajduje dla mnie ostatnie zdjęcie męża, zupełnie dobre ujęcie całej sylwetki, zrobione kilka lat wcześniej podczas wypadu na ryby. Przyglądam mu się uważnie. Brett Cavatone, niski mężczyzna atletycznej postury, stoi na brzegu strumienia, przybrawszy klasyczną pozę: w wyciągniętej ręce trzyma ociekającego wodą okonia. Człowiek i ryba spoglądają w obiektyw z bardzo podobnymi sceptycznymi, ponurymi minami. Brett ma kruczoczarną brodę, gęstą i nieprzyciętą, ale włosy na głowie są krótkie, przystrzyżone na jeża, dopiero odrastają. – Martho, czy twój mąż służył w armii? – Nie – odpowiada – był gliniarzem. Jak ty. Ale nie w Concord. Służył w stanówce. – Jako mundurowy? – Tak. – Marta zabiera mi zdjęcie i spogląda na nie z dumą. – Dlaczego odszedł z policji? Strona 19 – Sam wiesz, jak jest. Miał już dość. Chciał zmian, a tata właśnie otwierał restaurację. Chociaż nie do końca to rozumiem... Duka: miał już dość, chciał zmian, jakby to nie wymagało dalszych wyjaśnień, jakby pomysł wystąpienia ze służby był oczywistą oczywistością. Wyjmuję fotografię z jej rąk i wsuwam do kieszeni, zastanawiając się nad przebiegiem własnej jakże krótkiej kariery: piętnaście miesięcy jako zwykły krawężnik, potem cztery na stanowisku detektywa, a dwudziestego ósmego marca wymuszone odejście na emeryturę z całą resztą wydziału. Oprowadza mnie po domu. Zaglądam do szaf, otwieram szuflady należące do Bretta, nie znajduję jednak niczego interesującego ani znaczącego: latarka, kilka książek, tuzin uncji złota. Szafy i półki męża Marthy są pełne ubrań, co w normalnych okolicznościach mogłoby sugerować uprowadzenie albo morderstwo, ale na pewno nie zaplanowaną ucieczkę. Wczoraj podczas lunchu McGully podzielił się z nami zasłyszaną historią. Mąż i żona wybrali się na spacer po White Parku. Kobieta w pewnym momencie zerwała się do biegu, przeskoczyła żywopłot i po prostu zniknęła w oddali. – Wcześniej powiedziała: „Czy możesz przytrzymać mi loda?” – mówił McGully, zarykując się ze śmiechu i waląc pięścią w blat stołu. – A ten dureń stał tam jak słup z dwoma lodami rękach. Meble w sypialni Cavatone’ów są proste, ale ładne. Na Strona 20 stoliku nocnym od strony Marthy leży różowy pamiętnik zabezpieczony miniaturowym mosiężnym zamkiem, jakby nadal była dzieckiem. Gdy go podnoszę, wyczuwam delikatną woń cynamonu. Doskonale. Uśmiecham się pod nosem. Na stoliku należącym do Bretta znajduję małą szachownicę, pionki są tak rozstawione, jakby rozgrywał partyjkę. – Mąż lubił grywać sam ze sobą ‒ wyjaśnia Martha, uśmiechając się czule do wspomnień. Nad komodą dostrzegam niewielki, chociaż gustowny obraz przedstawiający ukrzyżowanego Chrystusa. Na ścianie łazienki koło lustra wisi slogan wypisany drukowanymi literami: JEŚLI JESTEŚ TYM, KIM POWINIENEŚ BYĆ, MOŻESZ ZOSTAWIĆ ŚWIAT W OGNIU ROZŚWIETLONY! – Święta Katarzyna – wyjaśnia Martha, pojawiając się w lustrze obok mnie. Wskazuje przy tym placem kolejne słowa. – Czy to nie piękna myśl? Wracamy na dół i siadamy naprzeciw siebie na przepastnej sofie w salonie. Przy drzwiach wejściowych widzę cały rząd zasuwek, okna chronią żelazne kraty. Otwieram brulion, by zebrać dodatkowe informacje: o której mąż wyszedł do pracy, kiedy dokładnie wpadł ojciec, pytając: „Nie wiesz, gdzie jest Brett?”, co uświadomiło im obojgu, że Cavatone mógł zaginąć. – Zapytam teraz o coś, co może się wydawać oczywiste – rzucam, kończąc spisywać jej odpowiedzi. – Ale powiedz, co on twoim zdaniem mógłby teraz robić? Martha wbija wzrok w obgryziony paznokieć.